Yetiştirici Anketi Cevaplarının Değerlendirilmesi

 Ankete katılan yetiştiricilerimizin eğitim durumlarını gösteren aşağıdaki grafikten % 51.7’lik oranın ilkokul mezunu olduğu anlaşılmaktadır. Bu oranı sırasıyla lise ve ortaokul mezunları takip etmektedir.

Şekil 3.30: Yetiştiricilerin eğitim durumu grafiği

 bTB hastalığı mihrak işletmesi olan 66 ilden yetiştiricinin anketi cevaplanması planlanmıştı ancak işletme adreslerine göre 61 ilden yetiştiricinin anketimize cevap verdiği anlaşılmaktadır. Bu kapsamda yetiştirici anket sonuçları % 92.4’lük bir oranda ülke genelini yansıtmaktadır.

 bTB hastalığı tespit edilen işletmelerin üretim tipi grafiği değerlendirildiğinde işletmelerin % 77’sinin kombine üretim yaptığı görülmektedir. Bu üretim tipini sırasıyla süt, besi ve damızlık tipi üretim yapan işletmeler takip etmektedir.

179

Şekil 3.31: bTB mihrak işletmelerin üretim tipi grafiği

 bTB hastalığı tespit edildiğinde işletmesinde kaç baş hayvanı olduğu yetiştiricilerimize sorulmuştur. Anketimize katılan 317 yetiştiricinin vermiş olduğu cevaplar değerlendirildiğinde bu işletmelerde toplam 16 790 büyükbaş hayvan bulunduğu ve istatistiksel hesaplamada işletme başına düşen hayvan sayısının ortanca değerinin ise 22 baş olduğu anlaşılmıştır.

 317 işletmenin ahır ve barınaklarının yapısal durumu değerlendirildiğinde yüzdelik oranların sırasıyla yarı açık, kapalı ve açık olduğu aşağıdaki grafikten anlaşılmaktadır.

Şekil 3.32: Ahır veya barınakların yapısal durumunu gösteren grafik

 İşletmelerinde bTB hastalığı görülmesine etki eden faktörlerin değerlendirmesi sorusuna yetiştiricilerin vermiş olduğu cevaplar çizelge 3.15’te sırasıyla görülmektedir.

180

Çizelge 3.15: İşletmelerde bTB hastalığının görülmesine etki eden faktörler

 İşletmelerdeki en son tespit edilen bTB hastalığının çıkış zaman aralığını gösteren grafik aşağıdadır.

Şekil 3.33: İşletmelerdeki en son tespit edilen bTB hastalığının çıkış zamanı aralığını gösteren grafik

Bu işletmelerdeki karantina süresi hayvanlara uygulanan TST’de pozitiflik çıkma durumuna bağlı olarak uzamaktadır.

 İşletmelerdeki bTB hastalığının tespit edilmesi eyleminin % 90.5’lik bir oranda kesimhanede/kurbanlık kesim sonucunda olduğu aşağıda yer alan çizelgeden anlaşılmaktadır. Az bir değerde de olsa diğer tespit şekilleri de aşağıdaki çizelge 3.16’da görülmektedir.

29

50

73 76 76

136

0 20 40 60 80 100 120 140 160

İşletmenin yeri Temizlik Hayvan sıklığı Diğer Havalandırma Fikrim yok

İşletmede bTB hastalığının görülmesine etki eden faktörler

181

Çizelge 3.16: İşletmelerdeki bTB hastalığının nerede tespit edildiğini ve oranını gösteren tablo

n %

Kesimhanede/kurbanlık kesimde tespit sonrasında işletmedeki diğer hayvanlara tüberkülin deri testi uygulamasıyla.

287 90.5

İşletmedeki klinik belirtiler veya şüpheli ölüm sonrasında yapılan nekropside

19 6.0

Orijin(son işletmeden öncekiler) işletmeye yönelik tüberkülin deri testi uygulamasıyla.

5 1.6

Ari sığır sürüsü oluşturmak amacıyla işletmedeki hayvanlara tüberkülin deri testi uygulamasıyla.

3 0.9

Diğer 3 0.9

TOPLAM 317 100

Hastalık hayvanlarda klinik belirti göstermeden seyrettiği için büyük oranda kesimhanede kesildikten sonra yapılan postmortem muayenede tespit edilmektedir.

Bu nedenle hastalığın tespiti ve geri izlenmesinde kesimhane kayıtlarının sağlıklı tutulması ve postmortem muayene önem arz etmektedir. Buradaki kayıtlar geri izlemenin doğru ve etkin bir şekilde yapılmasına olanak sağlamaktadır.

Hastalıkla mücadelede önemli görev üslenecek olan ari işletmelerin sayısının artırılması gerekmektedir. Ari olan işletmelerin çevresine mevzuatı gereği olan mesafede ari olmayan işletmelerin kurulmasına izin verilmemelidir. Hastalık sönüşü yapılan işletmelerin sonrasında hayvancılığa devam edebilmesi için devlet tarafından ari işletmelerden damızlık hayvan tedarik edilmesi ve fiyatlarının sübvanse edilmesi yetiştiriciler tarafından talep edilmektedir.

 İşletmelerde daha öncede bTB hastalığının görülüp görülmediğini öğrenmek amacıyla sorulmuş olan bu soruya yetiştiricilerimiz % 85.5 oranında görülmedi olarak cevap vermişlerdir.

Şekil 3.34: İşletmelerde daha önce bTB hastalığı görülme durumunu gösteren grafik

182

 Anketimize cevap veren yetiştiricilerin işletmelerinde bTB hastalığı çıkışından anketi cevaplama tarihine kadar işletmelerinden kesilen ve ölen toplam 6319 büyükbaş hayvandan, işletme başına düşen hayvan sayısı ve kesime gönderilme oranlarının yüzdelik hesaplaması sonucundaki ortanca değerleri aşağıda yer alan çizelge 3.17’de sunulmuştur.

Çizelge 3.17: bTB mihrak işletmelerindeki kesilen ve ölen hayvan sayısı ile kesime gönderilme oranını gösteren tablolar

n 317

Ortanca 6

Minimum 0

Maksimum 600

n 298

Ortanca % 39.13

Minimum % 0

Maksimum % 100

İşletmedeki bTB pozitif hayvanların sayısı belirli bir oranın üzerinde ise işletmedeki hayvanların tamamının tazminatlı olarak kesimi yetiştiriciler tarafından önerilmektedir.

 bTB hastalığının çıktığı işletmenin ekonomisine verdiği zararın oransal dağılımı aşağıdaki grafikte görülmektedir.

Şekil 3.35: bTB hastalığının işlemenin ekonomisine verdiği zararın oransal dağılımı Hastalık tespit edilen işletmenin ekonomisini önemli derecede etkilemektedir.

Karantina süresinin uzunluğuna bağlı olarakta işletmenin giderleri de artmaktadır. Bu durum işletmenin gelir-gider dengesinin bozulmasına neden olmakta ve yetiştiricilerin mağduriyetine sebebiyet vermektedir.

 bTB hastalığına bağlı olarak yaşanan işletmenin ekonomik kayıplarının nedenleri çizelge 3.18’de görülmektedir. İşletme aşağıdaki başlıklardan birinden veya birkaçından birden etkilenmektedir.

183

Çizelge 3.18: bTB hastalığına bağlı yaşanan ekonomik kayıpların nedenleri

Şarta tabi kesime gönderilen hayvanlar için belirlenen komisyon değerlerinin artırılması, tazminatın kıymet takdir komisyonun verdiği fiyat üzerinden yıpranma payı kesintisi yapılmadan ve tam oranda ödenmesi, gebe hayvanların yavruları ve imha edilen sütler içinde tazminat ödemesi yapılmasıyla bu zararlarının bir miktar azalacağı yetiştiriciler tarafından ifade edilmektedir.

 Yetiştiricilerin % 90.9’luk bir oranda karantina tedbirlerine riayet ettiği aşağıda yer alan grafikte görülmektedir. Burada yer alan grafikle Resmi Veteriner Hekim anketinde yer alan karantina tedbirlerine riayet etme grafiği benzerlik göstermektedir.

Şekil 3.36: İşletmelerde karantina tedbirlerine riayet edilme durumunu gösteren grafik

 Bir önceki soruya kısmen ve hayır cevabını veren yetiştiricilerimize bunun nedenlerini sorduğumuzda aşağıdaki çizelge 3.19’da görülen cevapları vermişlerdir.

24

155

188 191

200

0 50 100 150 200 250

Diğer Et kaybı Ölüm-kesim Süt kaybı Damızlık değer kaybı

bTB Hastalığına Bağlı Ekonomik Kayıpların Nedenleri