Yerel Fiziki Planlar

Kentbilim terimleri sözlüğünde imar planları için; “kent yada kasaba halkının sağlığını korumak, toplumsal, ekonomik ve ekinsel gereksinimlerini, iyi yaĢama amacıyla, ülke, bölge ve kent verilerine dayanılarak, oturma, çalıĢma, dinlenme ve ulaĢım gibi kentsel iĢlevler arasında denge kurup, eldeki ve sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak için varsa kadastral durumu da belirten haritalar üzerinde toprak parçalarının kullanım biçimlerini ve baĢlıca bölge tiplerini gösteren, tüzel bir değeri olan onaylanmıĢ belge” tanımı yapılmıĢtır.

Planlama hiyerarĢisinde, üst ölçekli planlardan aktarılan kararlar doğrultusunda fiziki çevreyi sağlıklı bir yapıya kavuĢturan, yatırımların yer seçimini kararlaĢtıran, toprağın kullanma dengesini en rasyonel biçimde belirleyen ve yerleĢmenin kendi iç dinamiklerine göre hazırlanan, aynı zamanda hukuki bir araç olan yerel fiziki planlar, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak iki Ģekilde tasarlanır.

Nazım Planlar

3194 sayılı Ġmar Kanunu‟nda Nazım Ġmar Planı için; “varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu iĢlenmiĢ olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanıĢ biçimlerini, baĢlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeĢitli yerleĢme alanlarının geliĢme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaĢım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır” tanımı yapılmıĢtır.

Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik‟in 02.09.1999 tarihinde değiĢiklik yapılan 3. maddesinde nazım imar planı için benzer bir tanım getirilmiĢ, planların 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenmesi gerektiği belirtilmiĢtir.

Nazım Plan, bir Ģehirsel yerleĢmenin genellikle yirmi yıllık süre içinde yerleĢme prensiplerini ve geliĢmesinin niteliğini ve niceliğini kesin olarak belirtmeden ana çizgileriyle veren, (alan, yoğunluk, kullanma, ana ulaĢım ağı gibi) uygulama planı için ön Ģart ve kılavuz plandır. ġehrin ana dokusunu gösterir. Genel Ġlkeleri belirtir. Kesin sınır ve biçim belirlemez. Bir düĢünce projesidir. Üzerinden ölçü alınamaz ve uygulama için kullanılmaz. Varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu iĢlenmiĢ olarak çizilir. Nazım planlar onaylanmıĢ halihazır haritalar üzerine çizilirler. Nazım plan için belirlenmiĢ kesin bir ölçek yoktur. Planlamanın ayrıntılarını ve Ģehri olabildiğince toplu olarak gösterebilecek bir ölçek uygun olur. Belde arazisinin geniĢliğine göre 1/2000, 1/5000, 1/10000, yada 1/25000 ölçeklerinden biri seçilebilir (Yıldız, 1999).

Nazım planlarda kent bölgeciklerinin gelecekteki nüfus yoğunlukları, gerekiyorsa yapı yoğunlukları, çeĢitli yerleĢme alanlarının geliĢme yönleri ve büyüklükleri, bunların dayandığı ilkeler, ulaĢım dizgeleri ve ulaĢım sorunlarının çözümleri gösterilir (KeleĢ, 1996).

Uygulama Planları

Uygulama Ġmar Planı; 3194 sayılı imar kanununda “tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu iĢlenmiĢ olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeĢitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır” Ģeklinde tanımlanmıĢtır.

Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik‟in 02.09.1999 tarihinde değiĢiklik yapılan 3. maddesinde uygulama imar planının 1/1000 ölçekte düzenlenmesi gerektiği ifade edilmiĢtir.

Uygulama Ġmar Planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu iĢlenmiĢ olan ve nazım imar planına uygun olarak hazırlanan ve çeĢitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve esaslarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve 1/1000 ölçekte düzenlenen raporuyla bir bütün olan plandır.

Uygulama Planı; nazım planın gösterdiği ilkelere uyularak beldenin Ģehirsel yerleĢme ve geliĢmesinde güdülecek yolları, ilkeleri ve yapı düzenlerini ayrıntılı bir biçimde belirten kesin ve tüm olarak hukuksal değer taĢıyan plandır. Ġmar uygulama planı, uygulama için yerleĢme ve yapı düzenini belirlemek amacıyla düzenlenir. Uygulama ve parselasyon haritalarına esas olur. Bu plan üzerinden ölçü alınarak uygulama yapılmaz. Uygulama (aplikasyon) için daha sonra görülecek olan uygulama haritaları düzenlenir.

ġekil 3.2 Ülkemizin planlama sistemi ve planlama hiyerarĢisi

Türk Mevzuatındaki Plan Türleri Ve Planlar HiyerarĢisi

Sosyo-Ekonomik Planlar

Fiziki Planlar Ana Plan Türü Olan Fiziki Planlar

Özel Amaçlı Fiziki Planlar

Üst Düzey Fiziki Planlar

Ülke Kalkınma Planı

Bölge Planı

Metropoliten Nazım Ġmar Planı 1/50000 Ölçekli Çevre Düzeni Nazım Ġmar Planı 1/25000 Ölçekli Nazım Ġmar Planı 1/5000 Ölçekli

Uygulama Ġmar Planı 1/1000 Ölçekli

Koruma Amaçlı Ġmar Planı 1/1000 Ve 1/5000 Ölçekli Turizm Amaçlı Ġmar Planı 1/5000 Ve 1/1000 Ölçekli Özel Çevre Koruma Bölgesi Ġmar Planı 1/5000, 1/1000 Ölçekli Islah Ġmar Planı 1/5000 Ve 1/1000 Ölçekli

Ölçekli

Köy YerleĢme Planı 1/1000 Ölçekli Çevre Düzeni Strateji Pkanı 1/200000 Ölçekli

ÇeĢitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri gösterir. Ġmar uygulama planlarında yapı adaları, bu adalardaki yapı düzenleri, yapıların yükseklikleri, yollar ve geniĢlikleri, kesin olarak belirtilir. Uygulama planları aktif yada pasif yöntemlerden biriyle düzenlenirler. Harita ölçeği genellikle 1/1000dir. ġehrin bazı kesimleri için 1/500 ölçeği de kullanılabilir (KeleĢ, 1996).

3.2.3.4 Diğer Plan Türleri