Yerel Üretici Pazarları

Üretici pazarları, tüketicilerin direkt üretici ile buluşmasına olanak tanıyan, üretici açısından yerel üretimin ve üreticinin gelirinin artmasını sağlayan, tüketici açısından da ürünleri daha taze ve daha uygun fiyatlara, ürün hakkında bilgilenmesine imkan sağlayan karşılıklı etkileşimli bir ortamdır. İzmir ve Yarımada çevresinde bulunan köylerde kurulan üretici pazarları bu anlamda yerel ekonomiye katkı sağlamaktadır. Katılımcı 7’nin bu konudaki ifadesi şu şekildedir.

“Mesela Sığacık’ta hafta sonu kale içinde kurulan yerel pazarda kadınların yerel otlarla yaptığı poğaça börek gibi atıştırmalıklar var. Şimdi Urla’da da

üretici kadınlar pazarı kuruluyor tarihi bir binanın içinde hem topladıkları

otları bulmak mümkün, hem de onlarla yapmış oldukları yemekleri yiyebiliyorsunuz. Bu yarımadadaki Bademler gibi birçok küçük köyde farklı yerel lezzetlere ulaşılabiliyor.”

Bademler Köyü’nün Girit, Sefarad, Boşnak, Arnavut gibi birçok farklı kültürden gelen halkı, bu bereketli Yarımada topraklarından topladıkları çeşitli otlarla salatalar, börekler, poğaçalar ve yemekler yapmaktadır. Sığacık kale içi yerel pazarda da aynı şekilde kadınların yerel otlarla yaptığı börek ve poğaçalar satışa çıkmaktadır. Tire Pazarı’nda da yine o bölgeye has ürünleri bulmak mümkündür. Katılımcı 11 ve

Katılımcı 2’nin de belirttiği üzere Seferihisar Sığacık’ta kurulan üretici pazarları ile

yine Urla’da kurulan üretici kadın pazarı da hem toplanan otları hem de bunlarla yapılmış yemeklerin bulunabileceği üretici pazarları olup, halkın kendi ürettiğini satarak kendi kendini kalkındırdığı güzel bir model olmaktadır.

4.3.1.9. Gastronomi Müzeleri

Bütün katılımcıların ortak görüşleri bir kent gastronomi arşivinin, kent belleğinin oluşturulmasının, insanların geçmişine, kültürüne, tarihine sahip çıkması ve koruması açısından önemli olduğu doğrultusundadır. Katılımcılar yöresel ürün temalı veya İzmir ve bölgenin mutfak kültürünü tamamen kapsayacak bir gastronomi müzesi açılmasının gerekli ve faydalı olduğunu belirtmekte ancak meselenin özünün müzenin açılmasından daha çok nesilden nesile devam etmesi için sahiplenilmesi, yaşatılması olduğu konusu vurgulanmaktadır. Bu bağlamda katılımcıların yapılacak yatırımla ilgili olarak önerileri gastronominin spesifik bir alanına merakı olan kişiler tarafından bireysel olarak açılabileceği gibi belediyenin de içinde yer aldığı devlet destekli olarak kurulabileceği şeklindedir. Bu anlamda Devlet kurumları tarafından doğrudan yapılabileceği gibi Devletin vereceği teşvikler ve İzmir Ticaret Odası gibi kurumların desteği ile özel sektör girişimciliğiyle de yapılabilir.

Katılımcı 10, İzmir’de her şeyden önce özellikle kurulacak Ege

Medeniyetleri Müzesi’nin bu şehre çok büyük ivme sağlayacağını belirtmiştir. Bergama’dan tutun da Efes’e dek tüm değerli eserleri bir arada toplayacak bu

müzeyle ve gastronomi müzesi ile ilgili ifadeleri şu şekildedir.

“Yurtdışına gidince Berlin’e, Fransa’ya, ilk araştırılan şey ister sırt çantalı

gezgin olun ister lüks tatil amaçlı gidin, müzeler olmaktadır. Hatta artık tematik müzeler başladı. Bir Picasso müzesi var mı oyuncak müzesi var mı diye bakıyoruz. Gaziantep bu işi çok iyi başarıyor. Müthiş müzeler açtılar. Cam müzesi, seramik müzesi, savaş müzesi, Zeus Zeugma gibi çok iyi müzeler açtılar. Bizim öncelikle şehre bir devinim kazandıracak tüm Avrupa’da konuşulacak bir Ege medeniyetleri müzesi açmamız gerek. Belki bunun içinde bunun kapsamında bir tematik müze olarak gastronomi müzesi açılabilir.”

İzmir mutfağını tüm değerleriyle anlatabilecek ve her şeyi kucaklayan bir müze modeli öneren Katılımcı 4 ise görüşlerini şu şekilde ifade etmiştir.

“Bana göre gastronomi büyük bir zenginliktir. Zeytinyağı olmadan otu bamyayı ya da şarabı düşünemiyorum. Mesela kınalı bamya vardır. Yazdan kuruturlar kışın kızartmasını yaparlar, ekşilemesini yaparlar. Sonuçta yemeğe gelene dek tarladaki serüveni nedir, tabakta da son halinin çekilmiş resmi, kurutulmuş çiçek halinin sergilenmesi, bamyayı sergilemek, tariflerin nasıl yazıldığı, video enstalasyonlar olabilir. Kevgirler, keletirler, tarhana kabı sergilenir. Bir poşu bağlanma şekline göre nasıl anlam kazanır vb. şeyler. Kelimeler bile bir kültürü ve hikayeyi anlatır. Bununla ilgili edebiyatçılarımızdan Necati Cumalı yer alabilir. Yorgo Seferis, Tanju Okan gibi müzede besteleriyle şiirleriyle yer alabilecek nice özellikli kişiler var.”

Tek ve büyük bir gastronomi müzesi yerine ürün bazlı çeşitli müzeler açılmasını öneren Katılımcı 11 ise zeytinyağı müzesi, şarap müzesi gibi ürün bazında müzeler açılmasının ürünleri daha iyi tanıtıp anlatacağı üzerinde durmuştur.

Ürün bazında müzelere örnek olarak gösterebilecek Yarımada Zeytinler mevkiindeki Köstem Zeytinyağı Müzesi’nin tamamlandığında gastronomi turizmi için çok önemli bir gastronomi turizmi arz kaynağı olacağını belirten katılımcılar, müzenin Antik dönemden günümüze kadar zeytinyağını ifade eden nitelikte olacağını vurgulamışlardır. Köstem Zeytinyağı Müzesi’nin açılmasının İzmir ve çevresinde açılacak diğer ürün bazlı müzeler arasında bir başlangıç ve örnek olması düşüncesini Katılımcı 12 de ayrıca şu sözleriyle ifade etmiştir.

“Mutfak kültürümüzü en iyi sergileyebileceğimiz yerde bir mutfak müzesinin

de açılmasını istiyoruz uzun yıllardır.”

Katılımcı 2 ise bir gastronomi müzesinin tarımsal üretimle bütünleşmiş bir

yerde açılması yönündeki düşüncesini belirtmiştir. Katılımcı 8 ise bu konuya dair görüşlerini hem gastronomik öğelerin ön plana çıktığı yerlerde bireysel müzeler şeklinde hem de tüm öğelerden örneklerin toplu olarak sergilendiği tek bir gastronomi müzesi şeklinde olabileceğini hatta her iki farklı tipteki müzenin de olması gerektiği şeklinde belirtmiştir. Kapsam olarak da geçmişe ait kap, kacak vb. kullanılan malzemeler, eskiye ait pişirme teknikleri ve ürün yapım tekniklerini içermesi gerektiğini, ayrıca ürün olarak Zeytin ve Zeytinyağı’na, Şarap’a, Sakız’a dair bu ürünleri temsil eden öğeleri de barındırması gerektiğini belirtmiştir. Gastronomi müzeleri için yatırımcı önerisi ise devlet ve özel sektör olmasına yöneliktir. Ancak ilgili müzenin hem yeni neslin ilgisini çekecek şekilde olmasına hem de yeniyle eskiyi birleştirebilen interaktif müzecilik yöntemleriyle tasarlanmasına dair önerilerde bulunmuştur.

4.3.1.10 Gastronomi Turları

Türkiye de Gaziantep, Antakya, Hatay, Şanlıurfa ve İzmir illerine gastronomi içerikli turlar düzenlenmektedir. İzmir’de, Urla, Seferihisar, Çeşme ve Alaçatı'ya hem festivaller kapsamında hem de şarap ve zeytinyağı tadımı üzerine gastronomi turları düzenlenmektedir. Gazeteci ve Gastronomi yazarı Nedim Atilla’nın rehberliğinde şarap tadımı için yanık ülke Kula’ya, İsa Bey Şarapları’na, Urla Bağ Yoluna, Karaburun’a, Milas’a, zeytinyağı için Ayvalık’a, pide için Ödemiş’e, Yeni Pazar’a, Antik dönem yemekleri, Roma dönemi yemekleri hakkında bilgi sahibi olmak için Şirince’ye düzenlenmiş turlar bulunmaktadır.

Turizm acentalarının aracı olduğu gastronomi turları İzmir’de; özellikle Kemeraltı’nda belirlenmiş lezzet noktalarında yiyecek içecek tadımlarının yapıldığı Kızlarağası ile diğer hanların ve camilerin de gezildiği tarihi de içine alan günübirlik gastronomi turlarını içermektedir. Ayrıca, Yarımada’da; Urla Enginar Festivali, Alaçatı Ot Festivali, Urla Bağ Yolu ve Zeytin Yolu’nu kapsayan tadım turları yapılmaktadır. Festival zamanlarında, özellikle İstanbul’dan düzenlenen turlar sayesinde restoranlar ve oteller tamamen dolmaktadır. Bu durum ilçeleri altyapı anlamında zorlasa da turizmde sağladığı hareketlilikten ötürü bu durumdan İzmir merkez, Güzelbahçe ve Çeşme de yararlanabilmektedir. Kimi zaman da genellikle

İstanbul’dan acentalara gelen talep doğrultusunda bir gece konaklamalı turlar da düzenlenmekte; bu turlar ilk günün Kemeraltı lezzetleri turu ile geçirildiği, akşam yemeğinin Kordon’da balık rakı ve müzikli eğlenceyle sonlandığı, ertesi gün de Urla bölgesinin ziyaret edildiği zeytinyağlı yöresel yemekler, şarap ve zeytinyağı tadımını kapsayacak şekilde düzenlenmektedir.

Katılımcı 13, Gastronomi turizminde konaklama yapılmasının ekonomiye

sağladığı katkılara dair görüşlerini şu şekilde belirtmiştir.

“Turizmde ne kadar çok gecelerse turist o kadar avantajlısınız. Mesela

kurvaziyer turizmde geliyor 3-4saat kalıyor gidiyor şu an gerçi gelen gemi de kalmadı İzmir’e maalesef. Eğer birkaç saat kalırsa gemiden çıkmıyor bile ama gemi burada 3 gün kalacak olursa mecburen gemiden inecek hem gezecek. Her adımı para demek, bir yerden simit bile alsa o simitçiye dokunmuş olacak bir yerde bir şeyler içecek bir yerde bir şeyler yiyecek taksiye binecek, hediye alacak. Ne kadar çok orada yatırırsanız o kadar çok tabi gecelemesi var, oteli, yemeği bunların hepsi sayesinde o kadar çok insana dokunmuş oluyorsunuz.”

Urla Bağ Yolu’na yönelik şarap tadım turları yapan acentalar olduğunu, bunların arttırılması gerektiğini ancak Urla’daki arazilerin tarım arazisi olması ve imara açılmaması sebebiyle Urla’da otel sıkıntısı yaşandığını söyleyen Katılımcı 9, gastronomi turistinden elde edilebilecek gelir için konaklama gibi alt yapı sorunlarına çözüm bulunması gerektiğini belirtmiş ve şu sözleri de ifade etmiştir.

“Doğaya yakın olmak ve arınmak isteyen insanlar Alaçatı yerine bağların arasında, o doğada bir otelde kalmak istemektedirler. Sonuçta gastronomi turisti paralı turisttir. Belli bir konforu aramaktadır. Duşu akacak, sıcak suyu akacak, çıktığında yürüyüş yolu olacak.”

Büyük çapta düzenlenen gastronomi festivalleri ile çevre köy ve kasabalarda gerçekleşen daha küçük çaplı olarak düzenlenen festivallerin yanı sıra bazı oteller kendi çabalarıyla gastronomi etkinlikleri düzenlemektedir. Bu kapsamda, misafirlere hem Urla Bağ Yolu gezdirilmekte hem de bir hasat etkinliği ile toplanan taze sebze ve otlar, yöresel tarifler kullanılarak bir mutfak etkinliği oluşturulmaktadır.

etkinliklerinin misafirlerinde tekrar gelme isteği uyandıracak farklı deneyimler olduğunu ifade etmiştir.

“Bir misafirin bir yere tekrar gelmesi isteniyorsa turistin orada anısı olması

lazım.”

“Biz otel olarak 2 senedir misafirlerimizi bağ yoluna götürüyoruz ve yöresel

şarapları tanıtıyoruz. Ayrıca Ovacık’ta food workshop yapıyoruz. Misafirlerimiz direk tarladan mevsim sebzeleri topluyor ve Selin Solmazel hanımın Noni’s House’daki güzel mutfağında farklı pişirme yöntemleriyle ve farklı kültürleri birleştirerek yaptıkları yemekleri yiyorlar.”

4.3.1.11. İzmir ve Yarımada Turizminde Gastronominin Tanıtım