Ulusal veya bölgesel olarak inovasyon farklılıkları son yıllarda literatürde hızlı bir şekilde değerlendirilmeye başlandı ve bu alanda birçok çalışma yapılmaya başlandı (Nijkamp and Kangasharju, 1997; Kostiainen, 2002; Ohas and Malecki, 2002; Gracia et al., 2005; Fritsch and Slavtechev, 2006; akt, Broekel and Brenner, 2007). Genelde inovasyonla ilgili olarak ya da inovasyonu etkileyen unsurlarla ilgili olarak, çalışanlar, ar-ge, doğal kaynaklar, vs. gibi unsurların üzerinde sıklıkla durulmaktadır; ancak farklı
bölgelerde farklı unsurlar inovasyona etki edebilmektedir yenilikçilik performansı ile ilgili olarak bölgesel bazda çalışmaların yapılması, her bölgenin farklı fırsatlara sahip olması bakımından önemlidir. Coğrafi büyüklük, doğal kaynaklar, nüfus (şehirli-kırsal), kültür, vergi politikaları, endüstrinin yapısı, firma sayısı, çalışan sayısı gibi birçok farklı özellik inovasyonna etki eden unsurlar arasında sayılabilir. Aşağıda yenilikçiliğe etki eden unsurlar bir şekil yardımı ile açıklanmaktadır (Broekel and Brenner, 2007).
Şekil 1. Yenilikçiliğe Etki Eden Bölgesel Unsurlar
Tarihsel Olaylar Nüfusun Özellikle ri Bölgesel Özellikler Ekonomik Faaliyetler Rastlantısal Olaylar Siyasi Düzenlemeler Y en ili k çi lk Y ar at m a Yenilikçilik Çıktısı
Şekilden de görüleceği gibi yenilikçiliğin başarısında birçok etken doğrudan veya dolaylı olarak etkili olabilmektedir. Siyasi düzenlemeler, ekonomik faaliyetler, nüfusun özellikleri, ve rastlantısal olaylar diyebileceğimiz önceden bilinemeyen ve tesadüfen veya olayların yönlendirmesi sonucu ortaya çıkan durumlar/unsurlar inovasyonun başarısında direkt etkiliyken, tarihsel olaylar, bölgesel özellikler dolaylı olarak ve diğer unsurları tetikleyerek etki yapmaktadır.
Ar – Ge çalışanları firma içinde yenilikçilikten sorumlu kişiler olarak ağırlık kazanır. Ancak tüm Ar-Ge çalışmaları sonunda yenilik gerçekleşmeyebilir. Bu durum çalışanların kişisel özelliklerine, firma stratejisine ve endüstri yapısına bağlı bir durum olarak karşımıza çıkabilir. Endüstri yapısının ve firma özelliklerinin yenilik sürecine etkisini ölçmeye yönelik bir çalışma yapan Pavitt (1984) yenilikçilik performansını ölçmek için kullanılan patent sayısının bölgelerin endüstri yapısını da dikkate alarak belirlemek gerektiğini; çünkü farklı endüstrilerde farklı ekonomik faaliyetler yürütülebilir. Örneğin araba üretiminin ağırlıklı olduğu bir endüstrinin bulunduğu bölgede inovatif faaliyetler daha ağırlıklı olarak görülebilir.
Broekel and Brenner’ in 2007’ de Almanya’ da elektrik ve elektronik endüstrisi üzerine yapmış oldukları bir ampirik çalışmada, inovasyon çıktısı ve bölgenin sahip olduğu kaynaklar arasında bir ilişki olduğunu ve bu ilişkinin bölgeden bölgeye ve endüstriden endüstriye değiştiğini vurgulamışlardır.
Yenilikçilik konusundaki diğer bir çalışmada ise, inovasyonun önündeki en önemli etken olarak ekonomik unsurlar bulunmuştur. Yüksek maliyetler, ekonomik risk, finansman eksiği, yetenekli personel eksiği ve organizasyonel katılık gibi etkenler inovasyonun başarısını etkiyen diğer unsurlardır. Özellikle inovasyonun maliyetinin yüksek olması ve yeterli finansal kaynağa sahip olmamak inovasyonun önündeki en önemli engeldir (Hadjimanolis, 1999; Frenandez, 2005; akt, Silvia ve diğ., 2007). Yetenekli personelin olmaması ve firmanın müşteri ve pazar odaklı olmayışı da inovasyonu olumsuz yönde etkileyen diğer unsurlar olarak öne çıkmaktadır (Silvia ve diğ., 2007). Yenilikçilik engellerini bir tablo şeklinde aşağıdaki gibi gösterebiliriz.
Tablo 9. Yenilikçilik Engelleri
Yenilikçilik Engelleri Faktörler
Yüksek Ekonomik Risk Yüksek Đnovasyon Maliyeti
Ekonomik
Yetenekli Personel Eksiği Finansman Yetersizliği Organizasyonun Katılığı Yetersiz Bilgi Edinme
Đçsel
Müşterilere Odaklılığının Olmayışı Hükümetin Düzenlemeleri
Diğer
BÖLÜM 3: ĐÇ GĐRĐŞĐMCĐLĐK ve ĐŞ TATMĐNĐ ĐLĐŞKĐSĐ
Đş tatmini en genel anlamda iş ortamına ilişkin olumlu ya da olumsuz duyguların tümü şeklinde ifade edilmektedir. Günümüzün yoğun rekabet koşulları, işletmelerin belirlemiş oldukları hedef ve amaçlara ulaşabilmeleri için çalışanlarının daha etkin ve verimli şekilde çalışmalarını sağlayacak düzenlemelerde bulunmalarını zorunlu kılmaktadır. Çalışanların işletme içerisinde etkin ve verimli olarak çalışmaları ise büyük ölçüde yüksek iş tatminine sahip olmalarına bağlıdır. Bu nedenle işletmelerin çalışanlarının iş tatminlerini etkileyen faktörleri belirlemesi ve iyileştirmesi gerekir. Çalışanın tatmini demek, onun yaptığı işi sevmesi ve böylelikle hem kendi hem de şirket için daha verimli olması demektir. Çalışan tatmininde etkili olan faktörler, çalışanların çıkarlarını gözetmek, adil davranmak, bir işi yerine getirebildiğini hissettirmek, sürekli tatmin ve yeni fikirlere saygı duymak v.b. şeklinde sıralanabilir (www.isguc.org: 2005). Çalışanlara işlerinde söz sahibi olma hakkını vermek, onları karar alma ve uygulamaya teşvik etmek ve onlara işletme için değerli birer unsur olduklarının hissettirmek onların iş tatminlerini artırmaya yardımcı olacaktır. Otonominin olduğu esnek çalışma sistemine sahip organizasyonların iş tatminini pozitif yönde etkilediği görülmektedir (Bauer, 2004).
Özellikle 1980-1990 yılları arası iş dünyasında hızlı değişimlerin yaşandığı dönemlerdir. Organizasyonlar yüksek performans, esneklik ve inovasyon olarak adlandırılan birçok uygulamaya bünyelerinde yer vermeye başlamışlardır. Tayloristik hiyerarşik yapının değişimi ile yüksek performanslı organizasyonlar ortaya çıkmaya başladı. Çalışanların karar sürecine katıldığı, esnekliğe sahip bu yapılarda yüksek kaliteli ürünler üretilmeye başlandı. “Kazan-Kazan” politikası ile hem çalışanların hem örgütün kazanması hedeflendi. Appelbaum, Bailey, Berg and Kalleberg, 2000; Bailey, Berg and sandy, 2001; Freeman and Kleine, 2000; Freeman and Kleiner and Ostroff, 2000 yaptıkları çalışmalarda çalışanın yönetime katılmasına fırsat verilemesinin, esnek yapılaşmanın, grup çalışmalarının teşvik edilmesinin ve özellikle inovatif yapıların iş tatminini artırdığı sonucuna ulaşmışlardır (Bauer, 2000). Kısacası iç girişimciliği özendirici ve destekleyici tüm faaliyetler çalışanların işlerinden tatminlik duymalarını olumlu yönde etkileyecektir.