Yeniden Tasarlama

Yeniden tasarlama yöntemi, zaman içerisinde değişen hayat tarzları ve talepler doğrultusunda yapısal ve işlevsel olarak orijinal kurgusunu, önemini, değerini ve işlevini yitirmiş olan yapıların fonksiyonel ve strüktürel açıdan yeniden tasarlanmasıdır. Bu tasarım süreci içerisinde binanı tarihsel geçmişindeki yapısal elemanların günümüz tasarım normlarında tekrar ele alınarak yorumlanması ve yapı üzerinde uygulanması yeniden işlevlendirilen yapının mimari etkisini

arttırmaktadır. Yeniden tasarlama yöntemi, günümüz koşullarına ayak uyduramayarak işlevsiz kalmış ve harap duruma gelmiş yapıların yıkılarak yok olmasını engelleyen mimari bir kavramdır (Ahunbay Zeynep, 1996).

Yapının ve mekânın tarihsel dokusunun gerektiğince korunabilmesi için eski yapı üzerinde veya çevresinde yapılacak uygulamaların sadece estetik yönü ön planda tutmayan mimari bir tasarım anlayışı ve kaygısı taşıyan görselliği bunun paralelinde oluşturan, eski ile yeni yapı arasında köprü görevi gören bir yeniden yapılanma olgusu olması gerekmektedir (Emre, Bürkan Ş, 2008).

Yeniden tasarlama Venedik Tüzüğü’nün 5. maddesinde de “Anıtların korunması her zaman onları herhangi bir yararlı toplumsal amaç için kullanmakla kolaylaştırılabilir. Bunun için bu çeşit bir kullanım arzu edilir, fakat bu nedenle yapının planı ya da süslemeleri değiştirilmemelidir. Ancak bu sınırlar içinde yeni işlevin gerektirdiği değişiklikler tasarlanabilir ve buna izin verilebilir.” şeklinde tanımlanmıştır (Ahunbay Zeynep, 1996).

Şekil-2.4: İstanbul, Hasköy Şapka Fabrikası-Dream Design Factory Ofisi Dış Görünümü

Kaynak: Url-18

Loft bir bina olması, koruma ve işlevlendirmeye güzel bir örnek olması ile Eski Şapka Fabrikasından yeni adıyla Dream Design Factory Ofis Binası’na ve farklı sanatsal etkinliklerin yapıldığı oldukça popüler bir mekâna dönüşmüştür.

1945 yılında şapka fabrikası olarak kullanılmaya başlanmış olan yapı, betonarme bir yapı ve birkaç binadan oluşmaktadır.1970 yılına kadar şapka taslağı fabrikası olarak kullanılmıştır.2007 yılına kadar son derece atıl bir durumda bulunmaktaydı. Dream Design Factory ortaklarının binayı satın almalarından sonra binanın orijinalliğine sadık kalınarak fonksiyonel değişiklikler yapılmıştır.

Bugün hala Dream Design Factory şirketine ofis binası ve çeşitli sanatsal etkinliklerin yapıldığı bir mekân olarak kullanılmaya devam etmektedir.

Şekil-2.5: İstanbul, Hasköy Şapka Fabrikası-Dream Design Factory Ofisi İç Mekân Görünümü

Kaynak: Url-19

Şekil-2.6: İstanbul, Feshane Uluslararası Fuar Kongre Ve Kültür Merkezi Eski Görünümü

Kaynak: Url-20

Feshane, 1839 yılında Padişah Abdülmecit tarafından Osmanlı ordusunun fes ve aba ihtiyacını karşılamak için kurdurulmuştur. Belçika’dan özel olarak yaptırılıp getirilen çelik kolon konstrüksiyonları, yapısıyla da dünyanın ilk örneklerinden biri olmuştur. Yüzyıllık bir üretim sürecinden sonra 1939 yılında kapatılarak, Sümerbank Defterdar Fabrikasına dönüştürülmüştür. 1986 yılında Haliç çevresindeki düzenlemelerden dolayı tahliye edilmiştir. 1992 yılında özel bir şirketinde desteğiyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile beraber çağdaş el sanatları müzesine

dönüştürülmüştür. Fakat geçen yıllar içinde Haliç tarafı Cümle Kapısı sular altında kaldığı için sular bina içine kadar ulaşmış ve bina kullanılamaz hale gelip terk edilmiştir.

Şekil-2.7: İstanbul, Feshane Uluslararası Fuar Kongre Ve Kültür Merkezi Yeni Görünümü

Kaynak: Url-21

1998 yılında Büyükşehir Belediyesi’nin yeni projelendirmesiyle beraber restorasyon ve yeniden işlevlendirme çalışmaları sonucunda bugünkü haline kavuşmuştur. Birçok uluslararası etkinliğe ev sahipliği yapan yapı, Haliç kıyısındaki büyük yapısıyla sergi, gala, davet, konferans, toplantı gibi etkinliklere hala ev sahipliği yapmaktadır.

Şekil-2.8: Haliç Ve İstanbul Boğazı Çevresindeki, Günümüze Ulaşmış Korumaya Değer Endüstri Yapıları

İstanbul’da bulunan korumaya değer endüstri yapıları, genel olarak gıda, giyim ve dokuma, enerji üretimi, kimyevi madde üretimi, toprak ve maden işleme işlemlerini yapan hizmet sektöründeydiler. Bu yapılar içinden Yeditepe Gazhanesi, Dolmabahçe Gazhanesi henüz yeniden işlevlendirilememiş yapılardandır. Taksim de bulunan Taksim Su Tesisi, Azadlı Baruthanesinin ise

yeniden işlevlendirilme ihtimali ortadan kalkmış bulunmaktadır. Haznedar Tuğla Fabrikası ile Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikaları ise yenilerek üretimlerine devam etmektedirler.

Tüm bu korunmaya değer endüstri yapıları içinden yeniden işlevlendirilip yeni işlevleriyle faaliyete geçen tesisler; Silahtarağa Elektrik Santrali / Santral İstanbul Eğitim, Kültür ve Sanat Merkezi; Bağlarbaşı Elektrik Santrali ve Tramvay Deposu / Bağlarbaşı Kültür Merkezi ve Ulaşım Müzesi; Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası / Kadir Has Üniversitesi; Feshane Fabrika-i Hümayunu / Feshane Uluslararası Fuar Kongre ve Kültür Merkezi; Tophane-i Amire / Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Kültür ve Sanat Merkezi; Lengerhane-i Amire ve Şirket-i Hayriye Tersanesi / Rahmi Koç Müzesi; Bakırköy Baruthanesi / Bakırköy İspirtohane Binası Müzik ve Sanat Okulu ve Yunus Emre Kültür Merkezi olarak örneklendirilebilir (Kaşlı, Bilge, 2009).

2.3. Bölüm Sonucu

Bu bölümde, 2000’li yıllardan sonra önem kazanan yeniden işlevlendirme kavramı açıklanmıştır. Yeniden işlevlendirme yapılmadan önce dikkat edilmesi gereken yapının konumu, geçmişi ve çevresiyle olan ilişkilerinin nasıl değerlendirileceği alt başlıklar doğrultusunda belirtilmiştir. Yeniden işlevlendirmeyi gerektiren ve bu gerekliliklerle ortaya çıkan koruma yöntemleri günümüz örnekleriyle ve görsellerle açıklanarak incelenmiştir. Yeniden işlevlendirme ile kazanılan loft yapılardan örneklerle diğer bölümde bütün anlatılmış olanlar doğrultusunda detaylı bir şekilde bahsedilmiştir. Bundan sonraki bölümde loft yapılara ve yeniden işlevlendirmeye örnek olan yapılar ele alınacaktır.

3. BÖLÜM

SANAT İŞLEVLİ OLARAK KULLANILAN LOFT ÖRNEKLERİ