Bir konteynerde yemek yeme eyleminin şekli yaşayanlara göre farklılık gösterebilir. Konteynerin sınırlı büyüklükteki mekanlarında bir masa etrafından gerçekleşebileceği gibi yerde de yenebilir. Eğer yemek yeme eylemi bir masa üzerinde gerçekleşecekse sabit ya da hareketli olarak katlanabilir masa çözüm-lerö tercih edilmelidir. Konteyner duvar yüzeyinde ya da mutfak tezgahıyla ilişkili bir şekilde katlanabilir masa çözümleri önerilebilir. Katlanabilir olma, masanın kullanılmadığı durumlarda konteynerde yaşa-yanlara yer kazandıracaktır. Masa etrafındaki oturma elemanlarının iç içe ya da birbiri üzerine geçerek pasif hale dönüşmesi kullanım esnekliği sağlayarak konteyner gibi dar alanlarda kullanılabilir mekan büyüklüğünü artıracaktır.
Tekerlekli sandalye ile masaya yaklaşımda en az 76 cm. eninde ve 122 cm. uzunluğunda net açık bir alan sağlanmalıdır. Masa altına doğru 49 cm.’lik bir derinlikte engelleyici obje bulunmamalıdır. İdeal bir otur-ma ve otur-masaya yaklaşım için gerekli ölçüler Şekil 34’te örneklenmektedir. Bir konteyner içinde özellikle tekerlekli sandalyeli kişinin hareket alanı da dikkate alınarak masayı kullanabilmesi olanaklı kılacak özel düzenlemeler yapılabilir. Masanın katlanabilir olma özelliği ya da yapılacak tasarımların özelliğine bağlı olarak gerektiğinde tekerlekli sandalyeli bir kişinin de kolaylıkla masaya dahil olması sağlanmalı, masa ve oturma elemanlarının boyutları bu bağlamda düşünülmelidir.
Şekil 34: Masa etrafında farklı oturma düzenleri.
Şekil Açıklaması: 1-80cm, 2- 140cm, 3- 30cm, 4- 180cm, 5- 92cm, 6- 49cm, 7- 175cm, 8- 110cm, 9- 200cm, 10- 170 cm
Şekil 35 - 36: Erişilebilir oturma odası ve yatak odası örnekleri.
Odalar
Odalar, konteynerlerin banyo ve mutfak mekanları gibi erişilebilir güzergahta yer almalıdır. Gerektiğinde tekerlekli sandalye ile giriş-çıkışa olanak sağlanmalı, mobilyalar erişilebilir olmalı ve oda içinde dola-şıma engel olmayacak biçimde konumlandırılmalıdır. Konteyner, özellikle engelli ve hareket kısıtlılığı bulunanlar için mümkünse tefrişli bir şekilde sunulmalıdır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ya da içerisinde yalnızca banyo ve mutfak/mutfak nişinin bulunduğu konteynerler için mekanın erişilebilirlik açısından ideal yerleşim düzeni alternatiflerinin gösterildiği teknik yerleşim plan(lar)ı kullanıcılara su-nulmalıdır.
Gündelik yaşama mekanı ya da oturma odalarının tefrişinde mekan içinde dolaşımı engelleyici tefriş malzemeleri kullanılmamalıdır. Mümkünse oturma odası/yaşama alanı içinde tekerlekli sandalyelinin manevra alanı düşünülmeli ve tekerlekli sandalyelinin mekana katılımında gerekli ölçüler sağlanmalıdır (Şekil 35).
Şekil 37: Dolap ve raf kullanım yükseklikleri.
Şekil Açıklaması: 1- 137cm, 2- 23cm, 3- Ayarlanabilen ara, 4- 53cm
Resim 13 - 14: Yatak odalarında gardolap asansörü ve önden yaklaşım.
Yatak odalarında ise, tekerlekli sandalyeden transfere olanak sağlamak üzere yatak çevresinde müm-künse (yan kenar ve/veya ayakucu) en az 150 cm. çapında alanlar bırakılmalıdır (Şekil 36). Bu alan, dolap ve/veya rafların/çekmecelerin önden ya da yandan kullanımını da mümkün kılacak şekilde kur-gulanmalıdır. Geçiş alanlarının en az 90 cm. genişlikte bırakılması bir tekerlekli sandalyelinin konteyner içi erişilebilirliği ve kullanabilirliğini artıracaktır.
Yatak odalarında dolapların eğer bir tekerlekli sandalyelinin erişebileceği yüksekliğin üzerinde bölüm-leri yer alıyorsa bu dolaplarda 120-130 cm. yüksekliğinde mesafeden erişilebilecek asansör sistemler düşünülmelidir. Böylece bir engelli, tekerlekli sandalye ile erişebileceği dolap kullanım yüksekliklerinin yanı sıra erişemediği yerlere de dolap asansörleri aracılığıyla erişim sağlayabilecektir.
Bununla birlikte, bir tekerlekli sandalyeli 140 cm. yüksekliğinde bir gardolap içinden 120-130 cm. yük-sekliğindeki askı sistemine uzanabilecek ve yandan yaklaşımla kullanım sağlayabilecektir (Şekil 37).
Gardolap ünitelerinin kapaklarının sürme olması özellikle mekanda yer kazanımı açısından ve yandan yaklaşımla dolabın kullanımı açısından büyük avantaj sağlayacaktır. Bu yüzden, mümkün olduğunca açılır kanatlardan kaçınılmalıdır.
Konfor
Bir yaşam alanı olarak konteyner, sınırlı büyüklükte güvenli bir ev modelidir. Konteyner kent gibi aldık-ları isimlerle bir yerleşim türüne bile dönüşürler. Acil durum ve afetlerde yaygın bir şekilde kullanılması, barınma olanağı vermek üzere geçici kullanım için sunulması kullanıcı açısından birçok tercih şansını ortadan kaldırır. İçerisinde yatma, yaşama, banyo+tuvalet ile çok küçük bir mutfak nişi yer almaktadır.
Uygulamada yaygın bir şekilde kullanıcıya banyo+tuvalet mekanı ile mutfak nişi tefrişli olarak boş teslim edilmesine karşın bu durum esnektir.
Yaygın bir şekilde iyi yalıtıma sahip zemin, duvar ve tavan malzemeleri, pvc pencereleri, çelik kapısı, zemin ve duvar kaplamalarıyla yüksek izolasyona sahiptir. Yüksek üretim teknolojisi ile kısa zamanda üretilirler. Özel durumlar dışında bütün teknik donanımlara sahip olması acil ve afet durumlarında he-men kullanımını mümkün kılar. Konteynere ait bütün donanım kalite belgeli ürünlerden oluştuğundan yüksek kaliteye sahiptir.
Konforlu bir kullanım için kolay kullanılabilmelidir. Darbeye karşı dayanıklı, su geçirmez olması kadar iç ve dış mekanda kullanılan malzemeler leke tutmaz, temizlik ve bakımı kolay olmalıdır. Özellikle iç me-kanda akustik ve ses yalıtımı sağlayan antibakteriyel ve hijyen malzemeler tercih edilmelidir. Acil ve afet durumunda kullanılmasına karşın yangına karşı dayanıklı olmasını zorunlu kılar. İç ya da dış mekandaki zemin yüzeylerinde mümkün olduğunca tekerlekli sandalyeli, koltuk değneği, yürüteç ve baston kulla-nanlar vb. için kaymayı önleyen malzemeler seçilmelidir. Engelli ve hareket kısıtlılığı bulunan kişilerin yaşayacağı konteynerler için iç mekan zemininin engelsiz ya da hemzemin olmasına dikkat edilmelidir.
Bir seviye farkı kaçınılmaz olarak oluşuyorsa standartlara uygun yapılmalıdır. Bütün teknik tesisatlar erişilebilir mesafede düzenlenmelidir. Konteyner mekanının ısıtılması ve havalandırılması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Özellikle ısıtma sistemi yapı içinde aynı ısıyı verecek şekilde olmalı, mekan sıcaklık-ları uygun bir şekilde kontrol edilmelidir.
Malzemelerin atmosferik koşullar altındaki davranışı, dış etkenlere maruz kalması nedeniyle özellikle-rinde bir değişiklik olup olmayacağı, kullanım yoğunluğunun malzemeyi etkileyip etkilemeyeceği kon-teyner için seçilen malzemelerde dikkate alınması gereken hususlardır. Bir engelli ya da hareket kısıtlılı-ğı bulunan kişi için standart dışı bir uygulama söz konusu olabilir. Seçilen malzemeden tasarım detayına kadar değişikliğe gitmek söz konusudur. Her engellinin ya da hareket kısıtlılığı bulunan kişinin yalnızca kendine özgü kullanılabilirlik düzeyi bulunacağından bu değişiklik doğaldır.
Güvenlik
Bir konteyner, konforlu olması kadar hatta ondan daha çok güvenli olmak zorundadır. Var olma amacı ve barındırdığı kişilere ev sahipliği yapma amacı zaten budur. Kaldı ki acil ve afet durumunda kullanıl-ması amacıyla sunulan bir yapının güvenli olmakullanıl-ması üretilme/var olma ve kullanıma amacıyla çelişir.
Konteyner taşıyıcı sistemi metal olduğu için depreme karşı dayanıklı yapıdadır. Esnek yapısıyla mak-simum güvenlik sağlar. Öngörülmeyen durumlar karşısında darbeye karşı dayanıklı rüzgar, yağmur ve kar gibi atmosferik etkilerin bir riske dönüşmemesi için kalite belgeli ürünler kullanılmalıdır. Konteyner yapısında özellikle engellilerin ve hareket kısıtlılığı bulunanlar ile yaşlıların yaşadığı konteynerlerde et-kili bir yangın uyarı sistemi bulunmalıdır. Uyarıcı bilgilendirme; sesli uyarıcılar, yanıp sönen ışıklar, sesli mesaj ve titreşimle kişisel olarak duyu yollarıyla hissedilebilir iletişim sağlar.
Işıklı uyarıcı sinyaller; kolayca dikkat çekecek özellikte olmalıdır. Yanıp sönen ışıklar, acil durumlarda banyo gibi kişilerin yalnız olduğu mekanda veya konteyner içinde gürültülü bir ortamda olma ihtimaline karşı diğer kullanım yerlerinde sağlanmalıdır.
Akustik uyarı sistemleri; sesli uyarıcıların büyük çoğunluğu 85-90dB arasındaki düşük sesli olarak belir-lenmelidir. Sesli mesajlar, kısa bir mesaj, kolayca anlaşılabilecek uygun uyarıcı bilgilendirme içermelidir.
Anons açık ve anlaşılması kolay olmalıdır. Uluslararası geçici barınma merkezlerinde anonslar barınan-ların diline göre çok dilde verilmelidir. Sesli anonslar açısından 10 yaşın altında uyuyan çocukbarınan-ların uyan-masının yetişkinlere göre daha zor olduğu unutulmamalıdır.
İndüksiyon döngü sistemi; yaygın olarak kamu kullanımına açık binalarda kullanılan sistem işitme ve konuşma engellilerin iletişim kurmasında etkili olmasına karşın bir konteynerde barınan işitme ve ko-nuşma engelli bir kişi için özel bir çözüm olarak nitelenebilir.
Renk ve doku seçimi; görsel algılama sorunu bulunan kişiler için konteyner kullanımını kolaylaştıracak-tır. Görsel kontrastlar, kullanılan mekanda oryantasyon ve güvenlik için bitişik yüzeylerde, bilgilendirme amacıyla ve potansiyel tehlikelerin fark edilebilir/görülebilir olması için sağlanmalıdır. Özellikle duvar ve zemin ilişkisinde kontrast renklerin tercih edilmesi esastır. Renk seçiminin ışıklandırma ile birlikte düşünülmesi gerekir. Görsel kontrastın algılanması, aydınlatma koşulları iyileştikçe artmaktadır. Parlak yüzeylerdeki yansıma ve bu yüzeylerin gözü kamaştırması görsel kontrastı azaltabilir ve görme zorlu-ğu çekenler için karmaşa yaratabilir. Bununla birlikte, yüksek düzeyde kontrast yaratılmış yer dokusu, yüzeyde yükseklik farkı varmış gibi algılanabilir ve görme veya kavrama sorunu olanlar için karmaşa yaratabilir.