Yatırım Amaçlı Altın Talebi:

Altın fiyatlarında yaşanan düşüş ve yükselişler yatırımcıların altına olan talebini diğer mallardan farklı bir şekilde etkilemektedir. Genel olarak, fiyatların artması yatırım amaçlı altın talebinin artmasına, fiyatların azalması da yatırım amaçlı altın talebinin düşmesine neden olmaktadır. Altına yapılacak yatırım üç şekilde gerçekleşmektedir:

• Altını doğrudan külçe veya altından basılmış para (sikke) olarak satın alıp elde tutmak

• Bir banka veya aracı yoluyla altın hesabı üzerine yatırım yapmak • İleriye yönelik vadeli işlemler (futures işlemleri) yapmaktır.

Yatırımcıların altına olan ilgisi çeşitli faktörlerin etkisi altında şekillenmektedir. Uluslar arası altın fiyatları, faiz oranları, enflasyon, ekonomik büyüme hızı, döviz fiyatları ve uluslar arası politik tansiyon gibi mikro ve makro değerler ile alternatif yatırım araçlarının getirileri bunlardan bazılarıdır. (Kıymetli Madenler ve Piyasaları, 1999: 33-34)

Yatırım amaçlı altın talebi, diğer araçlara benzer şekilde, dünyadaki makro ekonomik şartlar, beklenen enflasyon, faiz oranları gibi gelişmelere bağlıdır. Bununla birlikte, değerini diğer araçlara göre görece daha fazla koruduğu için özellikle kriz dönemlerinde altına olan talep artmaktadır. Hisse senedi veya şirket tahvil örneklerinde olduğu gibi iflas riski (kredi riski) olmaması, likidite riskinin az olması da altını avantajlı yatırım aracı durumuna getirmektedir. (Altaş, 2010: 12)

Altın talebi genelde, diğer yatırım araçlarına olan ilginin azalması durumunda artış göstermektedir. Reel faiz oranlarının negatif getiri sağladığı ve menkul kıymet borsalarına olan ilginin azaldığı dönemlerde atıl durumda bulunan fonlar altına

yönelmektedir. Alternatif yatırım araçlarının yüksek getiri sağladığı ve menkul kıymet piyasalarının hareketli olduğu günlerde ise yatırımcıların altına olan ilgisi azalmaktadır. Sonuçta kişilere kar payı veya faiz geliri sağlamayan altın diğer yatırım araçlarına ilginin arttığı dönemlerde yatırımcıların ilgisini çabuk kaybetmektedir. (Kıymetli Madenler ve Piyasaları, 1999: 34)

Dünya Altın Konseyi’nden elde edilen verilere göre yatırım amaçlı altın talebinin son zamanlarda artan bir seyir izlediği görülmektedir. 2000 yılında toplam talebin %10 ‘unu oluşturan ölçülebilir yatırım amaçlı yatırım talebi, 2008 yılında 1271 tonla %31 paya sahip olmuştur. Bu miktarın ortalama altın fiyatlarına göre karşılığı 39 milyar $ civarındadır. (Altaş, 2010: 12)

2010 yılının birinci çeyreğinde yatırım talebi önceki yıl seviyelerine göre %69 azalarak 186,3 ton olmuştur. Net perakende yatırımı 2009 yılının birinci çeyreğine göre %26 artarak 182,5 ton olarak gerçekleşmiştir.

Batılı piyasalarda net perakende yatırımı önceki yıl seviyelerine göre daha zayıftır. Bu zayıf düzeylere rağmen, Avrupa ve Amerika’daki talep düzeyleri tarihsel ortalamaların üzerinde kalmıştır.

Batılı olmayan piyasalar arasında en güçlü performans gösteren ülke, perakende yatırım talebinin 2009 yılının birinci çeyreğinde gerçekleşen 13,5 tondan 2010 yılının birinci çeyreğinde 46 tona çıkan Hindistan’dır. 2005 – 2008 yılları arasındaki birinci çeyrek ortalama talep düzeyi 42,4 tondur. Bu ortalamayla karşılaştırıldığında, 2010 yılının birinci çeyreğindeki 46 tonluk talep %9’luk bir artış göstermiştir.

Çin ‘deki 26,8 tonluk perakende yatırım talebi 2009 yılının birici çeyreğindeki düzeyden %57 fazladır. Güçlü ekonomik büyüme enflasyon korkusunu ortaya çıkarmış ve bu durum, ulusal altın fiyatlarındaki düşüşle birlikte, yatırım malları talebinde büyük dalgalanmalara yol açmıştır.

Orta Doğu piyasaları, Suudi Arabistan’daki perakende yatırım talebinin önceki yıllara göre iki kattan fazla artmasıyla karmaşık bir hal alırken, Mısır’daki talep %22 azalmıştır. Bu piyasalardaki talep düzeyleri, sırasıyla, 3,5 ton ve 0,25 ton olarak gerçekleşti. (Gold Demand Trends, Mayıs 2010: 10 - 11)

Net perakende yatırımı 2010 yılının ikinci çeyreğinde, 2009 yılının aynı dönemine göre %29 artarak 243,1 ton olarak gerçekleşmiştir.

Çin, ikinci çeyrekte en güçlü perakende yatırım piyasaları arasında yer almıştır. Hong Kong’daki perakende yatırımı 0,2 ton gibi göz ardı edilebilir bir düzeyde kalmıştır. Fakat Tayvan’da talep 2009 yılının ikinci çeyreğinde gerçekleşen -2 tondan 1,2 tona yükselmiştir.

Hindistan ‘da ikinci çeyrek net perakende yatırımı önceki yıl düzeylerine göre %7 artarak 41,5 ton olarak gerçekleşmiştir. Yatırım ürünleri talebindeki bu artışın nedeni Hindistan perakende tüketicileri arasındaki pozitif fiyat beklentileridir. (Gold Demand Trends, Ağustos 2010: 11)

2010 yılının üçüncü çeyreğinde yatırım talebi önceki yıl düzeylerine göre %19 artarak 281,8 ton olarak gerçekleşmiştir. Yatırım talebindeki bu büyümenin nedeni küresel perakende yatırımcıları arasındaki fiziksel altın ürünleri talebindeki artıştır.

Çin’de üçüncü çeyrekteki altın bar ve sikke talebi 2010 yılının birinci çeyreğinde görülen 39,6 tonluk seviyeyi aşarak 45,1 tona ulaştı.

Tayvan’da net perakende yatırımı 0,4 ton gibi göz ardı edilebilir bir düzeyde gerçekleşmesine rağmen, bu değer önceki yıl gerçekleşen -2 tonluk negatif yatırımdan daha yüksektir.

Hindistan’da üçüncü çeyrekteki net perakende yatırımı 2009 yılının üçüncü çeyreğine göre %1 artarak 45,1 ton olarak gerçekleşmiştir. (Gold Demand Trends, Kasım 2010: 12 - 13)

Bar ve sikkeden oluşan yatırım talebi 2010 yılının dördüncü çeyreğinde önceki yıl seviyelerine göre %13 artarak 276,3 tona ulaştı. Tüm yıl boyunca yatırım talebi 2009 yılı düzeylerine göre %2 azalarak 1333,1 ton oldu.

Toplam altın bar ve sikke talebi dördüncü çeyrekte %35’lik bir büyüme ile 272,7 tona ulaştı. Yıllık talep ise %34 artarak 995 ton olarak gerçekleşti.

Hong Kong ‘da altın bar ve sikke yatırımı göz ardı edilebilir düzeyde kaldı. Vietnam %67’lik artışla 21,4 tona ulaşan talep düzeyiyle en iyi performans gösteren yatırım piyasalarından biri oldu. 2010 yılında Tayland, 2009 yılında gerçekleşen 9,9 tonluk net negatif yatırımdan 51,2 tonluk pozitif yıllık yatırıma ulaşarak göze çarpan bir piyasa oldu.

Yükselen fiyatlar, daha yüksek kar alma düzeylerini etkilemeksizin, önemli bir yeni talep yarattığından, Hindistan yatırımcıları altın külçe satın almalarını arttırdılar.

Avrupa’nın en büyük iki altın yatırım piyasası Almanya ve İsviçre’deki artan altın bar ve sikke talebi bölgedeki yüksek borç düzeyi üzerinde yeniden ortaya çıkan endişeleri yansıtmakta ve yatırımcıların belirsiz dönemlerde altının güvenli bir araç olduğu görüşünü göstermektedir. Her iki piyasadaki talep dördüncü çeyrekte %35’in üzerinde artmıştır. Yıllık talep 2009 yılında gerçekleşen düzeyin biraz aşağısında olsa da, üç dört yıl önceki düzeylerle karşılaştırıldığında cari talep düzeyi dikkate değerdir. (Gold Demad Trends, Şubat 2011: 8 - 10)