Yapı Bittikten Sonra Yapılan Denetim

Yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediye ve valilik bürolarından izin alınması mecburidir. Mal sahibinin müracaatı üzerine, yapının ruhsat ve eklerine uygun olduğu ve kullanılmasında fen bakımından mahzur görülmediğinin tespiti gerekir.

Belediyeler ve valilikler mal sahiplerinin müracaatlarını en geç otuz gün içinde neticelendirmek mecburiyetindedir. Aksi halde bu müddetin sonunda yapının tamamının veya biten kısmının kullanılmasına izin verilmiş sayılır.

Bu hükümlere göre imar planı bulunan yerlerde yapılacak yapılar için imar planına göre inşaat ruhsatı alınması gerektiği ve ayrıca ancak tamamlanmış veya kısmen kullanılması mümkün hale gelmiş bir yapı için yapı kullanma izninin düzenleneceği açıktır.205

204 ÇOLAK, a.g.e., s.471.

94 Ruhsatlı olarak inşaa edilen yapının kullanılabilmesi için, inşai faaliyetin tüm aşamalarında ruhsat ve eki projelere uygun hareket edilmesi gerekir. İdarece yapılacak denetimde yapının ruhsat ve eklerine aykırı yapıldığı ve kullanılmasında fen bakımından mahzur olduğu tespit edildiği takdirde, iskan ruhsatı verilmeyecektir. Bunun için gerekli denetimi yapacak kolluk personelinin yeterli teknik donanıma sahip olması büyük önem taşımaktadır.

Parselindeki binaya yapı kullanma izni verilmemesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada; 3194 sayılı Yasanın 30. maddesinde, yapı kullanma izninin verilmesi talebi halinde idarenin, yapının ruhsat ve eklerine uygun olduğu ve kullanımında fen bakımından sakınca olup olmadığını inceleyerek istemi değerlendirmesi gerekmektedir. Olayda ise, yapı kullanma iznine konu yapıyla ilgili, yapının ruhsata aykırılığı veya kullanımında fen bakımından sakınca olduğu yolunda bir belirleme olmadığı ve talebin reddedildiği anlaşılmakla, kanuna uyarlık görülmediği gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.206

3194 sayılı yasanın 31. maddesinde; İnşaatın bitme gününün, kullanma izninin verildiği tarih olduğu kuralı yer almıştır. Her ne kadar bu hüküm hukuken doğacak ihtilafları önlemeye yönelik olup, yapı kullanma izninin alınmasından sonra hukuki sorumluluğun ve hakların doğacağına ilişkin bir düzenlemedir. Diğer bir anlatımla yapı kullanma izin belgesi binanın hukuken en son bittiği tarihi gösteren bir belgedir.

Yapı kullanma izni verilmesi istemli başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle yerel idare mahkemesinde açılan davada; idareler tarafından, mahallinde gerekli inceleme ve tespitte bulunulmaksızın ve söz konusu yasa hükmünde belirtilen mahzur(lar) ortaya konulmaksızın ilgililerin başvurularının reddi cihetine gidilmesi mümkün değildir. Uyuşmazlıkta, davacının mevzuat gereği üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirerek ve geçerli yapı ruhsatına dayanarak sürdürdüğü inşaatının temel üstü vizesinin onaylatılması amacıyla başvurmasına ve bu hususla ilgili olarak İSKİ Genel Müdürlüğünce de olumlu görüş bildirilmesine karşın, davalı idarece, haklı gerekçelere dayanılmaksızın başvurunun yanıtsız bırakılması suretiyle temel üstü vizesinin onaylanmamasına ve bu nedenle yapı ruhsatının da hükümsüz hale geldiği ileri sürülerek ve de yukarıda aktarıldığı üzere

95 yapının, ruhsat ve eklerine aykırı olduğu ve/veya kullanılmasında fen bakımından mahzur görüldüğü yönünde mahallinde yapılmış bir inceleme sonucu elde edilen her hangi bir tesbite de yer verilmeksizin davacının yapı kullanma izni verilmesi istemli başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.207

Yapı izni için belediye veya valiliğe bir dilekçe ile başvurulur. Dilekçede yapının yeri, yapı izninin tarih ve numarası ile yapının tümü ya da bir kısmının bitirildiği belirtilerek, yapı kullanma izni istenir. Yapı kullanma iznini belediye imar müdürlüğü verir. İstek üzerine belediyenin teknik ve sağlık görevlileri, kullanma izni istenilen yapıyı yerinde görür ve inceler. İnceleme sonunda; yapıya inşaat izni alındığı, temel vizesinin yaptırıldığı, yapının yapı izni ve eklerine uygun biçimde bitirildiği, kullanılmasında teknik ve sağlık yönlerinden bir sakınca olmadığı anlaşılırsa o yapıya kullanma izni verilir.208

Yapı kullanma izni taleplerinin en geç 30 gün içinde sonuçlandırılması zorunludur. Türk hukuk sisteminde, kişilerin haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem yapılması amacıyla idareye yaptıkları başvurulara karşı, idarenin sukut etmesi , istemin zımnen reddedildiği anlamına gelir. Bunun istisnası 3194 sayılı Yasanın 30. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Belediyeler ve valilikler mal sahiplerinin müracaatlarını en geç otuz gün içinde neticelendirmek mecburiyetindedir. Aksi halde bu müddetin sonunda yapının tamamının veya biten kısmının kullanılmasına izin verilmiş sayılır. Yani idarenin talep karşısında susması, hareketsiz kalması istemin kabul edildiği anlamına gelmekte ve iskan izni verilmiş sayılmaktadır.

Kullanma izni verilmeyen ve alınmayan yapılarda izin alınıncaya kadar elektrik, su ve kanalizasyon hizmetlerinden ve tesislerinden faydalandırılmazlar. Ancak, kullanma izni alan bağımsız bölümler bu hizmetlerden istifade ettirilir.

Davacıya ait taşınmazdaki binada ruhsat ve eklerine aykırı olarak ilaveler yapılması nedeniyle sözü edilen binanın elektrik, su ve doğal gazının ilgili merciler tarafından kesilmesi ve sonucunun bildirilmesi yolundaki davalı idare işleminin iptali sitemiyle açılan davada, İdare Mahkemesince;209 “ruhsata uygun olarak yapıldığı tespit edilerek kullanma izni verilmiş bir yapıda veya bağımsız bölümde bazı ruhsata aykırılıklar yapıldığının tespiti

207 İstanbul 7. İdare Mahkemesinin, 20.07.207 tarih ve E:2006/2963, K:2007/1091 sayılı kararı.

208 YILDIZ, a.g.e., s.327-328.

96 halinde 3194 sayılı Yasa’nın 32. ve 42. maddeleri uygulanmak suretiyle bu durumun ortadan kaldırılabileceği ancak söz konusu ilaveler nedeniyle kullanma iznine bağlı olarak elektrik ve su hizmetinden yararlandırılan kısımları da bu haktan mahrum edecek şekilde tüm yapının veya bağımsız bölümün su ve elektriğinin kesilmesi için ilgili kurumlara yazı yazılmasının 3194 sayılı Yasanın 31. maddesinde öngörülen düzenlemeyi aşan bir uygulama olduğu, bu durumda dava konusu işlemin, anılan binanın ruhsatlı ve iskanlı katlarıyla/bağımsız bölümleriyle ilgili kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı, binanın ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan ilave katlarıyla ilgili kısmında ise hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.”

B- Yapılaşma Faaliyetlerinin Denetlenmesinde Görevli ve Yetkili İdareler ve