Yazı tahtaları ders kitapları ile beraber öğretimde en çok kullanılan görsel araçlardan biridir. Öğretmen bir şey anlatacağı zaman yazı tahtasını kullanmakta katılımcılar ise öğretmenin anlattıklarını yazı tahtasında görmek istemektedirler.
Sözlü olarak anlatılanların yazı tahtalarının kullanılmasıyla öz olarak görsel bir hale gelmesi öğretimin kalıcılığını arttırmaktadır. Yabancılara Türkçe öğretenler de yazı tahtasını katılımcıların dikkatini çekebilecek bir şekilde kullanmalıdırlar. Örneğin yeni öğrenilen kelimeler tahtanın sağ tarafına yazılmalı ve ders boyunca orda kalmalıdır.
Öğretmen yazı tahtasını düzenli ve sade bir şekilde kullanmalı gereksiz yazı veya şekillerle doldurmamalıdır. Öğretmenin renkli tebeşirleri veya markerleri kullanması katılımcıların görsel uyarıcılarını harekete geçirerek mesajın daha kolay iletilmesini sağlayacaktır. Yazı tahtasında anlatılanlar öz olarak sistemli bir şekilde öğrenciye aktarılmalıdır. Eskiden beri en çok kullanılan yazı tahtaları, halk dilindeki adıyla kara tahtalardır. Tüm bu sebeplerden bugün kara tahtanın yerini emaye kaplamalı olan ve tebeşir yerine markerlerin kullanıldığı ders araçları almaya başlamıştır.
Bilgisayar ekranında yer alan programların normal bir yazı tahtası boyutunda ve dokunmatik olarak kullanılması anlamına gelen akıllı tahta sisteminin, gerekli alt yapı oluşturulursa önemli bir ders aracı olabileceğini söylemek mümkündür. Eğitim teknolojisinin geliştirmiş olduğu Akıllı Tahtalar okullarda yabancı dil derslerinde de kullanılmaya başlanmıştır. Bu sebepten yabancı dil olarak Almanca öğretiminde de akıllı tahtada gösterilecek programlar, sunumlar, vb. çalışmaların hazırlanmasını
21
hızlandırmak gerekmektedir. Akıllı tahtanın kullanılmasıyla, derslerde kayda değer zaman kazanımı söz konusudur. Yazı yazmakla fazla uğraşmayacak olan öğretmen daha fazla aktivite yapma imkânı bulacaktır. Yapılacak olan aktivitelerin oranı arttıkça katılımcıların dili öğrenmeleri ve kelime hazinelerinin gelişmesi de kolaylaşacaktır.
3.1 Kelime öğretimine katkıları
Yeterli kelime haznesi oluşturmak dil öğrenimi için başarması zor ve merkezi bir öneme sahip olan bir süreçtir. Kelimeleri tanımak için anlam, ses ve yazılışları ilişkilendirilmeli ve yeni kelimeleri doğru kullanılmalıdır. Yeni kelimeler öğrenmenin en iyi yolu onları konu içinde öğrenmek ve çeşitli şekillerde sık sık kullanmaktır. Kullanım sözlü ve yazılı üretim ile hem algısal hem de üretimsel olarak gerçekleşmek durumunda olan anlamayı da içermelidir. Özellikle küçük katılımcılar için kelimeleri gruplamak iyi bir fikir olabilir. Kelime sözcüğü ile isimler, fiiller, sıfatlar ve zarflar kastedilmektedir, dilbilgisi bölümünde ele alınan ‘yapısal sözcükler’ değil. Bu sebepten, öğretmen olarak belirgin kelime öğrenme aktiviteleri ve içinde rastlantısal öğrenmenin gerçekleşebileceği aktiviteler bulunan çalışmaları katılımcılara sunmak, anlatılan bu konu çeşitliliğini zenginleştirmek adına önemli bir işleve sahiptir. Schmitt (2000: 146)'in de bahsettiği gibi “çoğu bilgisayar multimedya yeterliliğine sahiptir, bu yüzden bilgisayar destekli materyaller çeşitli yazılı ve sözlü konu gerektiren dil pratiği için idealdir.” Etkileşimli tahta ile bağlantılı bilgisayarlar yeni kelimelerin öğrenimini desteklemek ve tamamlanmamış tekrar ve yeniden kullanım için materyalleri saklamak açısından çok eşitli kaynakların entegrasyonunu kolaylaştırır.
Yeni kelimelerin anlamlarını öğrenme açısından kelime girdisi iyi organize edilmiş ve katılımcıların yaş ve gelişimsel özelliklerine uygun olmalıdır. Yeni kelimelerin anlamları sözlü ifadelerle açıklanabilir ya da görsel bir yaklaşımla resimler gösterilerek açıklanabilir. Etkileşimli tahta özellikle görsel girdiyle anlamı destekleme konusunda oldukça yardımcıdır. Kelimeleri görüntülerle ilişkilendirme kelime öğretmek için görsel teknikler kullanmak yeni kelimelerin sunumunda kullanılan geleneksel bir yaklaşımdır. Görseller bilgi kartları, fotoğraflar, çizimler ve gerçek nesneleri kapsar. Bu görseller anlamı aktarmada oldukça fazla kullanılırlar ve özellikle vücut kısımları veya mobilya gibi sert cisimlerin adlarının öğretiminde önemlidirler.
Sürükle ve bırak aracı öğretmen ve katılımcıların nesneleri ya da metin kutularını etkileşimli tahta ekranı üzerinde hareket ettirmelerini sağlar. Kelimeyi eşleştiği şeye sürüklemek için bir objeye ya da metin kutusuna tıklanır ve kalem ya da parmak kaldırarak eşleştiği şeyin üstüne bırakabilir.
22
Şekil 2 - Kelime eşleme çalışması Şekil 3 - Resim ve kelime eşleme çalışması ©Danny Nicholson think-bank.com. www. unterrichtsmaterial-schule.de
Anlamsal eşleme bir metin içindeki kelimeler arasındaki ilişkiyi anlamaya yardımcı olan ve kelimeler için çağrışımsal ağlar oluşturarak anlamayı derinleştirmeyi sağlayan bir aktivitedir (Celce-Murcia 2001: 288). Anlamsal eşleme aktiviteleri için açık çağrışımsal bağı olan kelimeler eşleştirilmelidir. Yeni başlayanlar için yakın alakalı eşanlamlı ve zıt anlamlılardan uzak durulmalıdır.
Şekil 4 – Kalem aracı ve değişik renkler yardımıyla anlamsal eşleme
Kelime aileleri ya kelimelerin anlamları verilerek ya da kafiyeli olabilecek kelime ailesi yapısına odaklanarak öğretilebilir. Etkileşimli tahta kalem/vurgulayıcı aracının yardımıyla kafiyeleri vurgulayabilir.
23
Şekil 5 - Metin içi kelime doldurma çalışması www.processresearchmethods.org
Etkileşimli tahta ile dil öğretimi dil öğrenme becerilerine daha fazla dikkat etme imkanı sağlar. Aşağıdaki örnek, bilinmeyen kelimeleri tahmin etme ve sözcük yapımı hakkındaki bilginin alakalı kullanımı ile bir buluşsal yöntem çalışmasını gösteriyor.
Var olan bir kelimeden yeni kelime üretme süreci olarak türetme, kelimenin ilk halini değiştirmek için yapım eklerini kullanır. Aktivitede katılımcılardan yeni kelime üretmek için olası ön ek veya son ekleri köke sürükleyip bırakmaları istenir. Yapım ekleri ayrıca yazılım sayesinde kopyalanabilir ya da çoğaltılabilir.
Şekil 6 – Sürükle ve bırak aracıyla sözcük yapımı süreci görseli
Mc Carthy (1990) bilinmeyen kelimeleri konu, anlam, yapı ya da özel değişke ve söylem gibi içerik ilişkileri açısından organize etmeyi önerir. Gairns ve Redman (1986) ise yeni kelimelerin sunumunda kullanılan birçok yaklaşım ve tekniği sıralar.
Tüm bu sunum teknikleri etkileşimli tahta sınıfında kolayca uygulanabilir.
Katılımcılar karşılaştırmayı veya birbiriyle alakalı ölçülebilir nesneleri öğrendiğinde, ölçekler tekrar etmek ve yeni nesneler eklemek amacıyla kullanılabilir.
24
Örneğin, never ve always’ın karşılaştırmasına hardly ever, occasionally, sometimes, ve often eklenebilir. Bu kelimeler etkileşimli tahta ekranına karışık bir şekilde konup daha sonra cümleler oluşturarak doğru sıraya konabilir, örn. “I hardly ever go swimming.”
Şekil 7 – Ölçekler – sıklık zarflarını doğru sıraya koyma.
Kelimeler ayrıca zıtlık, benzerlik ya da alt anlamlılık gibi anlam ilişkileri açısından organize edilebilir. Alt anlamlılık, bir kelimenin anlamının diğer bir kelimenin anlamında yer alması demektir, örn. muz, elma, kiraz vb. meyve çeşitleridir. Kelimeler sunulduktan sonra katılımcılara motive edici bir yaklaşımla tekrar ettirilmelidir. Alt anlamlılık vasıtasıyla kelimelerin organize edilmesi zihin haritaları ve resim de içerebilen grafikler aracılığıyla yapılabilir. Etkileşimli tahta yazılımının sürükle ve bırak özelliği özellikle bu tür aktiviteler için faydalıdır.
Şekil aracı sayfayı iki değişik şekil yaparak ortadan ikiye ayırmak için kullanılabilir. Daha sonra doldur aracı kullanılarak iki dikdörtgen değişik renklerle doldurulabilir. Dikdörtgenler arka katmanda, kelimeler de ön katmanda olmalıdır.
Kelimeler en başta sayfanın ortasına yerleştirilebilir ve sayfanın her iki tarafına sürüklenip bırakılabilir.
25
Şekil 8 – Kelimeleri değişik kategorilere yerleştirme.
3.2 Yabancı dil öğretiminde akıllı tahtanın yararları ve sınırlılıkları
Bilgiye ulaşmanın en kolay yolu olan teknolojik ürünler, artık okullarımızda eğitim araç ve gereçleri arasında yoğun bir şekilde yer bulmaya başlamıştır. Bir dönem tepegöz, video, televizyon, radyo gibi unsurların kullanıldığı eğitim sektöründe artık bu materyallerin yerini tartışmasız bir şekilde bilgisayarlar, projeksiyon cihazları ve akıllı tahtalar almaya başlamıştır. Bu gelişmeler doğrultusunda akıllı tahtanın gelişiminde dünyaya bakıldığında ABD ve Japonya'daki sınıflarda akıllı tahta kullanımı yüzde 90 ve AB ülkelerinde yüzde 70'lerdedir. Türkiye'de ise 7 bin civarındaki sınıfta akıllı tahta kullanılmaktadır. Ülkemizde 70 binden fazla sınıf olduğu düşünüldüğünde akıllı tahtanın yaygınlaştırılması için daha çok yatırım gerekmektedir. Bunun yanı sıra derslerde kullanılacak yazılım boyutu düşünüldüğünde bu alanda daha çok çalışmanın yapılması gerektiği açıktır. Ders sırasında kaynağa ihtiyaç duyulduğunda arama motorları vasıtası ile ihtiyaç duyulan belgeye ulaşılabilmektedir. İstenirse o gün işlenen konu okulun web sitesine aktarılarak o gün okula gelemeyen öğrencinin derslerini takip edebilmesine imkân sağlanabilir. Görerek eğitimin daha kalıcı olduğu düşünüldüğünde akıllı sınıfların yaygınlaşmasının önemi de ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bu teknolojiyi kullanmak için bilgisayar okuryazarlığı olmak yeterlidir.
Akıllı tahta ile;
Daha "etkileyivi"
Daha "ilgi çekici"
Daha "yaratıcı"
Daha "heyecan verici" dersler işlenir.
Öğretmen ve grup etkileşimini destekler. Katılımcılari yaratıcı düşünmeyi teşvik eder. Öğretmeni bilgisayar odaklı olmaktan kurtarır, böylelikle öğretmen fiziksel olarak fikir ve eylemlerle katkıda bulunarak tüm sınıfın derse aktif katılımını sağlayabilir. Derslerin güçlü ve kalıcı etki yaratmasına yardımcı olur.
26
Renk, ses, sürükle-bırak etkinlikleri ile katılımcıların derslerde;
"İlgili"
"dikkatli"
"motive" olması sağlanır.
"kazanç" sağlar ; (zaman, donanım yatırımı, laboratuar yatırımları vb) Kağıt, tebeşir, mürekkep kullanımını minimize ederek idari maliyetleri düşürür.
Sadece bir bilgisayar olan sınıflarda, akıllı tahta ile sınırlı bilgisayar kullanımı en üst düzeye çıkarılabilir.
Yararları;
Akıllı tahta bilgisayarın başında durmadan yazı tahtası üzerinden bilgisayarın bütün özelliklerini kullanma imkanı verir.
Bilgisayar ortamındaki her türlü görseli, eğitim materyali olarak kullanır.
Zamandan önemli ölçüde tasarruf sağlar.
Öğrencinin derse katılımını teşvik eder.
Eğitimde görselliği geniş ölçüde kullanır.
Kaliteli öğrenim sağlar.
En sıkıcı dersleri kolay ve zevkli hale getirerek öğretmene yardımcı olur.
Teknolojiyi kullanan kurum, imajını güçlendirir.
Sınıf ve okul başarı düzeyini arttırır.
Sınıf ortamında yapılamayacak deneyler interaktif olarak yapılabilir.
Öğrenci açısından;
Yaratıcılığın ortaya çıkmasını sağlar.
Sosyal iletişimde bulunma yeteneğini geliştirir.
Her öğrenciye, kendi hızlarında ve düzeylerinde ilerleme olasılığı verir.
Kendine güveni arttırır.
Problem çözme ve dikkatini bir problem üzerine yoğunlaştırma yeteneğini geliştirir.
Öğrencinin öğrenme zamanından tasarruf sağlar.
Belgeleme, dosyalama ve belgelere başvurma alışkanlığı kazandırır.
Önceki çözümleri araştırıp, bunları yeni bir çözüm için kullanabilme yeteneğini geliştirme ve yeni çözüm bulmasını sağlar.
Matematik ve dil yeteneğini geliştirir.
Paylaşım duygusunu geliştirir.
Daha çok bilgiye ulaşma imkanı verir.
Dersler kayıt edilebildiği için kaçırılan ders veya konulara ulaşabilir.
Öğretmen açısından;
Bilgisayar ortamındaki her türlü görseli, eğitim materyali olarak kullanır.
Zamandan önemli ölçüde tasarruf sağlar.
Öğrencinin derse katılımını teşvik eder.
Eğitimde görselliği geniş ölçüde kullanır. Kaliteli öğrenim sağlar.
En sıkıcı dersleri kolay ve zevkli hale getirerek öğretmene yardımcı olur.
27 Diğer;
Teknolojiyi kullanan kurum imajını güçlendirir.
Sınıf ve okul başarı düzeyini arttırır.
Sınıf ortamında yapılamayacak deneyler interaktif olarak yapılabilir.
Okullardaki kullanım oranı, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya gibi ülkelerde yüzde doksanlarda iken Avrupa Birliği ülkelerinde de yüzde yetmişler civarındadır. Ülkemizde ise sadece yedi bin okulda bu teknolojiden faydalanılmaktadır. İstenildiği takdirde, her sınıfa bu teknolojiyi getirmek mümkündür.
Zira bu tahtaların bir sınıfa toplam kurulum maliyeti dört bin lira civarındadır.
Sınırlılıkları;
Akıllı tahtada bilgisayar ekranının tahtaya yansıtılması için kullanılan projeksiyon aletinin açısı iyi ayarlanmadığı takdirde kullanıcı problem yaşamaktadır.
Bazı akıllı tahta çeşitlerinde kullanıcının gölgesinin tahta üzerine düşmesi sorun oluşturmaktadır. Bu nedenle kullanıcının gölgesinin ekran üzerinde az yer kaplanmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Akıllı tahtalarda, önemli sorunlardan bir diğeri de aynı anda iki kişinin tahtayı kullanamıyor olmasıdır. Bazen sınıfta aynı tahtayı paylaşan birden fazla öğrenci bir soru üzerinde çalışabilmektedir, ancak bu durum, şu an için akıllı tahtada mümkün değildir.
İKİNCİ BÖLÜM - ANKET ÇALIŞMASI