Yürütme İle İlgili Yapılan Düzenlemeler

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle birlikte çift başlı yürütme yerine tek başlı bir yürütme ile yönetimde istikrar sağlanması hedeflenmiştir. İstikrarlı bir yönetimin gerçekleşebilmesi için ise güçlü bir yürütmeyle ulaşılabilir. Güçlü bir yürütme ile birlikte ise vesayet alanları daraltılır, sivil ve siyasal alan daha da güçlendirilir (Bülbül, 2017: 27).

Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminde, yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına tanınmıştır. Bundan dolayı Bakanlar Kurulu yoktur. Ancak Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilecek Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar vardır. Cumhurbaşkanı tarafından TBMM üyeleri arasından seçilen Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların TBMM üyelikleri sona erer. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar Cumhurbaşkanınca atanır ve Cumhurbaşkanınca da görevden alınırlar. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar görevleriyle ilgili olarak suç işledikleri iddiasıyla TBMM’ce Yüce Divan’a sevk kararı alınabilir. Fakat Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların TBMM’ye karşı bireysel veya kolektif siyasi sorumlulukları yoktur. Bireysel veya kolektif sorumlulukları sadece Cumhurbaşkanına karşıdır (Karatepe ve diğerleri, 2017: 77-78).

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanına vekalet etme yetkisi TBMM Başkanından alınmış ve bu yetki Cumhurbaşkanı tarafından atanmış yardımcılarından birine verilmiştir (Tecim ve Aydın, 2017: 12-13).

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıl olarak belirlenmiş ve bir kişinin ikinci defa Cumhurbaşkanı seçilmesinin yolu açılmıştır (Parsak, 2016: 8-9).

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilecek ve Cumhurbaşkanına cezai sorumluluk getirilmiştir. Bunun dışında yürütme organı içerisinde yer alan Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara da cezai sorumluluk getirilmiştir (Durgun, 2017: 4-5).

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde partili devlet başkanlığı modelinin yolu açılmıştır. Yani cumhurbaşkanı herhangi bir siyasi partinin üyesi olabilir hatta genel başkanı da olabilir veya bir partinin üyesi de olmayabilir (Küçük, 2017: 163).

Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde Cumhurbaşkanı, devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyet’ini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder. Cumhurbaşkanı anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlar. Cumhurbaşkanı milli güvenlik politikasını belirler ve gerekli olan tedbirleri alır. Cumhurbaşkanı, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Başkomutanlığını temsil eder ve silahlı kuvvetlerin kullanılmasına karar verir. Cumhurbaşkanı, gerekli görürse yasama yılının ilk günü TBMM açılış konuşmasını yapar. Ülkenin iç ve dış siyaseti ile ilgili konularda mecliste değerlendirmelerde bulunur. TBMM tarafından kabul edilmiş olan kanunları ya

yayımlar ya da tekrar görüşülmesi için TBMM’ye geri gönderir. Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı kararnamesi çıkarabilecek ayrıca kanunların uygulanmasını sağlamak amacıyla ve bunlara aykırı olmamak kaidesiyle yönetmelik çıkarabilecektir. Kanunların, TBMM İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin şekil veya esas bakımından anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle AYM’ye iptal davası açabilecektir. Anayasa değişiklikleri ile ilgili kanunları gerekli görürse halkoyuna sunar. Cumhurbaşkanı, üst düzey kamu görevlilerini atar ya da görevlerine son verir. Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyet’inin temsilcilerini gönderir veya Türkiye Cumhuriyeti’ne gelecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder. Milletlerarası antlaşmaları yapar ve yayımlar (Karatepe ve diğerleri, 2017: 76-77).

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanı, kararname çıkarabilecektir. Ancak Cumhurbaşkanı yürütme yetkisine ait konularda kararname çıkarabilecektir ve Cumhurbaşkanı, anayasanın ikinci kısmının birinci bölümü ile ikinci bölümünde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevleri konularını düzenleyemez. Anayasada kanunla düzenlenmesi gerekli görülen konularda Cumhurbaşkanı kararname çıkaramaz. Kanunda da açıkça düzenlenmiş bir konu hakkında Cumhurbaşkanı kararname çıkaramaz. Eğer Cumhurbaşkanının çıkardığı bir kararname ile kanun çatışırsa, kanun hükümleri uygulanacak. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle ilgili olarak TBMM aynı konuda kanun çıkarırsa, kanun hükümleri uygulanır. Parlamenter hükümet sisteminde ise Bakanlar Kurulunun KHK çıkarabilmesi için TBMM’den aldığı yetkiye göre KHK çıkarabilmekteydi (Gülener ve Miş, 2017: 14). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde sıkıyönetim uygulaması kaldırılmış ve Olağanüstü Hal (OHAL), ilan etme yetkisi ve sorumluluğu Cumhurbaşkanına verilmiştir.

“Cumhurbaşkanı, savaş hali, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, ayaklanma olması veya vatana veya Cumhuriyet’e karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması; anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması; kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması; tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinde, yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere Olağanüstü hal ilan edebilecektir”. Olağanüstü hal kararı verildiği gün Resmi Gazete’de

toplantıya çağrılacaktır. TBMM gerekli görürse Olağanüstü halin süresini kısaltabilecek veya uzatabilecek ya da kaldırabilecektir. Cumhurbaşkanının talebi doğrultusunda TBMM her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilecektir. Savaş halinde dört aylık bu süre aranmaz (Karatepe ve diğerleri, 2017: 86-87).

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde bütçe kanunu teklifi Cumhurbaşkanı tarafından hazırlanır. Bütçe kanunu süresinde yürürlüğe konulamaması durumunda geçici bütçe kanunu çıkarılır. Geçici bütçe kanunu da çıkarılamazsa, yeni bütçe kanunu kabul edilinceye dek bir önceki yılın bütçe kanunu yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanır. TBMM üyeleri bütçenin görüşülmesi sırasında gider artırıcı veya geliri azaltıcı önerilerde bulunamazlar. Cumhurbaşkanı kararnamesiyle bütçe kanununa harcanabilecek tutarın aşılabileceğine dair hüküm konulamaz (Küçük, 2017: 162).