Yükümlülük Denetimi Faaliyetleri

5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuata göre, “Yükümlülük denetimi”, yükümlülerin yükümlülüklere uyum durumunu tespit amacıyla yapılan

“yükümlülüklere uyum denetimi”ni ve yükümlülük ihlallerini tespit amacıyla yapılan “yükümlülük ihlal incelemesi”ni kapsamaktadır.

5.1- Yükümlülüklere Uyum Denetimleri Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesine göre uyum programı oluşturmak zorunda olan bankalar, sermaye piyasası aracı kurumları ile sigorta ve emeklilik şirketleri, söz konusu uyum programı kapsamında hazırladıkları kurum politikalarını 1 Mart 2009 tarihine kadar Başkanlığımıza göndermişlerdir.

Bahsi geçen yükümlülerce hazırlanan uyum programlarının uygulama yönünden yerinde denetimi amacıyla Başkanlığımızca 2009 yılına ilişkin olarak bir denetim programı hazırlanmış ve söz konusu denetiminin bankalar nezdinde bankalar yeminli murakıpları, sermaye piyasası aracı kurumları nezdinde sermaye piyasası kurulu uzmanları ve sigorta ve emeklilik şirketleri nezdinde ise hazine kontrolörleri tarafından gerçekleştirilmesi uygun görülmüştür.

Bu kapsamda 2009 yılında 36 adeti mevduat ve katılım bankası, 54 adeti sigorta ve emeklilik şirketi ve 21 adeti sermaye piyasası aracı kurumu olmak üzere toplam 111 yükümlü nezdinde uyum

programı yönünden yükümlülüklere uyum denetimi başlatılmış olup denetimler devam etmektedir. Denetimler yükümlülerin genel

müdürlükleri nezdinde gerçekleştirilmektedir.

Ayrıca, 2009 yılında 21 banka nezdinde genel olarak yükümlülükler yönünden yükümlülüklere uyum denetimi yapılmış olup, söz konusu denetimler sonucunda 20 bankada herhangi bir yükümlülük ihlaline rastlanılmamış, 1 bankada ise 5549 sayılı Kanunun 5 inci maddesine aykırılık tespit edilmiştir. Denetimler bankaların genel müdürlükleri, örnekleme yöntemiyle seçilen şubeleri veya her ikisinde birlikte gerçekleştirilmiştir.

2009 yılında başlanılan yükümlülüklere uyum denetimlerine ilişkin tablo aşağıdadır.

38

MASAK Faaliyet Raporu 2009 Tablo 22- 2009 Yılında Başlanılan Yükümlülüklere Uyum Denetimleri

Denetim

5.2- Yükümlülük İhlal İncelemeleri Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmeliğin

“Bildirim” başlıklı 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasında; denetim elemanlarının, kendi görev alanlarına ilişkin olarak kurumlarınca verilen görevler ile aklama suçu incelemeleri sırasında karşılaştıkları yükümlülük ihlallerini Başkanlığa yazılı olarak derhal bildireceği ifade edilmiştir.

Yukarıdaki durumların dışında MASAK bünyesinde aklama veya terörün finansmanı suçuna ilişkin olarak MSA uzmanlarınca yapılan değerlendirmeler

sırasında da yükümlülüğe aykırı hususlarla karşılaşılabilinmektedir.

Bu kapsamda alınan yükümlülük ihlal bildirimleri, Başkanlığımız bünyesinde MSA uzmanlarınca bir ön değerlendirmeye tabi tutulmakta ve değerlendirme sonucunda, konunun 5549 sayılı Kanunda sayılan denetim elemanları vasıtasıyla daha ayrıntılı olarak incelenmesi gerektiği sonucuna varılması halinde yükümlülük ihlal incelemesi başlatılmaktadır.

Bu kapsamda, 2009 yılında başlanılan yükümlülük ihlal incelemelerine ilişkin tablo aşağıdadır.

Tablo 23- 2009 Yılında Başlanılan Yükümlülük İhlal İncelemeleri

Yükümlülük İhlal İncelemesine Tabi Tutulan Yükümlü Sayısı 21

Banka 19

İş Makineleri Alım Satımıyla İştigal Edenler 1

Noter 1

Yükümlülük İhlal İncelemesine Konu Yükümlülüğe Aykırı Fiil Sayısı 32

Kimlik Tespitinde Bulunmamak 15

Şüpheli İşlem Bildiriminde Bulunmamak 14

Bilgi ve Belge Vermemek 2

Şüpheli İşlem Bildiriminde Bulunulduğunu Açıklamak 1

39

MASAK Faaliyet Raporu 2009 Diğer taraftan, 2009 veya daha önceki

yıllarda haklarında yükümlülük ihlal incelemesi başlatılan yükümlülerden 21 adedi ile ilgili inceleme 2009 yılında tamamlanmış olup, bu yükümlülerden 19 adedi ile ilgili yapılacak bir işlem bulunulamamış, 2 adedi ile ilgili olarak ise idari para cezası uygulanması gerektiği kanaat ve sonucuna varılmıştır.

5.3- Yükümlülük İhlal Değerlendirmeleri Yükümlülük ihlal bildirimlerinin, Başkanlığımız bünyesinde MSA

uzmanlarınca ön değerlendirmeye tabi tutulması sonucunda, yükümlülüğe aykırı fiiller ile hakkında müeyyide uygulanması gereken kişilerin Başkanlıkça yapılacak bir araştırma ile tespit edilmesinin mümkün olduğu kanaatine varılması halinde söz konusu bildirimlerin gereği MSA uzmanlarınca yerine getirilmektedir.

Bu kapsamda, 2009 yılında başlanılan yükümlülük ihlal değerlendirmelerine ilişkin tablo aşağıdadır.

Tablo 24- 2009 Yılında Başlanılan Yükümlülük İhlal Değerlendirmeleri

Yükümlülük İhlal Değerlendirmesine Tabi Tutulan Yükümlü Sayısı 8

Banka 2

Yetkili Müessese 6

Yükümlülük İhlal Değerlendirmesine Konu Yükümlülüğe Aykırı Fiil Sayısı 8

Kimlik Tespitinde Bulunmamak 6

Bilgi ve Belge Vermemek 1

Şüpheli İşlem Bildiriminde Bulunulduğunu Açıklamak 1

Öte yandan, 2009 veya daha önceki yıllarda haklarında yükümlülük ihlal değerlendirmesi başlatılan yükümlülerden 20 adedi ile ilgili değerlendirme 2009 yılında tamamlanmış olup, bu yükümlülerden 6 adedi ile ilgili yapılacak bir işlem bulunulamamış, 14 adedi ile ilgili olarak ise idari para cezası uygulanması gerektiği kanaat ve sonucuna varılmıştır.

5.4- İdari Para Cezaları

5549 sayılı Kanunun 3, 5 ve 6’ncı maddeleri ile 4 üncü maddesinin birinci

fıkrasında yer alan yükümlülüklerden herhangi birini ihlal eden yükümlüler ile 3’üncü maddede ve 4’ üncü maddenin birinci fıkrasında yer alan yükümlülüklerden herhangi birini ihlal eden görevlilere, anılan Kanunun 13’üncü maddesine istinaden idari para cezası (İPC) uygulanmaktadır.

Bu kapsamda, Başkanlığımızca 2009 yılında uygulanan idari para cezalarına ilişkin tablo aşağıdadır.

40

MASAK Faaliyet Raporu 2009 Tablo 25- 2009 Yılında Uygulanan İdari Para Cezaları (TL)

Uygulanan İdari Para Cezası Kararı Sayısı 32(*)

Banka 7

Yetkili Müessese 10

Aracı Kurum 15

Hakkında Ceza Uygulanan Yükümlü Sayısı 15

Hakkında Ceza Uygulanan Görevli Sayısı 17

Yükümlülüğe Aykırı Fiil Sayısı 27

Şüpheli İşlem Bildiriminde Bulunmamak 10

Kimlik Tespitinde Bulunmamak 17

Kesilen Toplam İdari Para Cezası Tutarı 341.004

Yükümlüye Kesilen Toplam İPC Tutarı 284.040

Görevliye Kesilen Toplam İPC Tutarı 56.964

(*) Uygulanan 32 adet idari para cezası kararının 29 adedi yükümlülük ihlal değerlendirmesi

kapsamında 14 yükümlüye, 3 adedi ise yükümlülük ihlal incelemesi kapsamında 1 yükümlüye kesilmiştir.

41

MASAK Faaliyet Raporu 2009

6- Eğitim Faaliyetleri ve Kamuoyu