Yönetim Kurulu ve Denetim Komitesi İle İlişkiler

Yönetim Kurulu ve Kurulun finansal raporlama, iç kontrol, denetim ve mevzuata uyum süreçlerinin gözetiminden sorumlu organı olan Denetim Komitesi ile kurulması gereken iletişim kalitesi iç denetim departmanı için çok önemlidir. Kurum içinde bağımsız ve etkin bir denetim yapabilmek ancak bu iletişimin sağladığı uygun ortamda mümkündür.

İDY’nin yönetim kurulu, CEO veya genel müdür ve diğer üst düzey yöneticilerle olan ilişkisi sadece iç denetim faaliyet sonuçlarının raporlanmasından ibaret olmayan çok yönlü bir ilişkidir. Şekilden ziyade özün önemli olduğu bu iletişimin kurulması ve sürdürülmesinde İDY’nin iletişim becerilerinin payı büyüktür (Özbek, 2012). Denetim Komitesinin iç denetim için nihai yönü çizme sorumluluğu vardır.

Denetim Komitesinin her iç denetçinin gün aşırı bir iletişim içerisine gireceği bir oluşum değil olağan dışı bazı durumların iletileceği ve çözüm aranacağı en son merci olarak görülmesi gerekir (Moeller, 2009). İç denetim faaliyetinin bağımsızlığı İDY'nin atanması ve görevden alınmasının yönetim tarafından değil yönetim kurulu tarafından yapılması ile daha da güçlenir (Kagermann, 2008).

UMUÇ, gerek standartlarda gerekse pozisyon raporlarında bu iletişimin her yönden nasıl olması gerektiğini ayrıntılı şekilde ele almıştır.

79 Yönetim kurulları ve iç denetçiler birbirleri ile bağlantılı ve örtüşen hedeflere sahiptir. Bu ikisi arasında kuvvetli bir ilişkinin kurulması, iç denetim departmanının üst düzey yönetime, hissedarlara ve diğer paydaşlara karşı sorumluluklarını yerine getirebilmesi için kritik öneme sahiptir. Etkili bir iç denetim faaliyeti yönetişim, risk yönetimi ve kontrol süreçlerinde yönetim kuruluna güvence verir. Yönetim kurulu ile iletişimde kilit önemde olan ve İDY vasıtasıyla yerine getirilen faaliyetlerden en önemlileri aşağıda sıralanmıştır (UMUÇ, 2011):

 Yönetim kuruluyla açık yüreklilikle ve samimiyetle sürdürülen haberleşmeler de dahil olmak üzere, yönetim kurulu ve kurulun başkanlarıyla etkili bir iletişim kurmak,

 Yönetim kurulu yönetmeliğinin ilgili hedeflerini karşılayan bir risk bazlı denetim planı hazırlamak ve bu plan çerçevesinde iç denetim biriminin yaptıklarını rapor etmek,

 Yönetim kuruluna düzenli ve zamanında resmi/gayrı resmi raporlar vermek,

 Sorumluluklarını yerine getirmek için uygun bir tüzüğe, faaliyetlere ve proseslere sahip olduğunu teyit etme konusunda yönetim kuruluna yardımcı olmak,

 İç denetim yönetmeliği, rolü ve faaliyetlerinin açıkça anlaşılmalarını ve yönetim kurulunun ihtiyaçlarına cevap verebilme niteliklerine sahip olmalarını sağlamak,

 Yönetişim, risk yönetimi, uyum ve bağlantılı iç kontrollerle ilgili olarak düzenleyici kurumlarda ve iş çevresinde yaşanan değişimleri anlamasında yönetim kuruluna yardımcı olmak.

UMUÇ'ta iç denetim faaliyetinin yönetim kurulu ile etkileşim konusunu ele alan oldukça fazla standart, uygulama önerisi ve uygulama rehberi mevcuttur. Bu metinlerde

80 geçen standartlardan ve onların açıklaması olan yorumlarından önemli olanları ana hatları ile ele almak gerekirse;

1000 – Amaç, Yetki ve Sorumluluklar

"....İç Denetim Yöneticisi iç denetim yönetmeliğini dönemsel olarak gözden geçirmek ve üst yönetime ve Yönetim Kuruluna onay için sunmak zorundadır."

1100 – Bağımsızlık ve Objektiflik

"İç denetim faaliyeti bağımsız olmak zorundadır ve iç denetçiler görevlerini yaparken objektif davranmak zorundadır.

Yorum:

Bağımsızlık, iç denetim faaliyetinin sorumluluklarını tarafsız olarak yerine getirme kabiliyetini tehdit eden şartlardan uzak olmak demektir. İç denetim faaliyetinin sorumluluğunu etkili bir şekilde yerine getirmek için gerekli olan bağımsızlık mertebesine erişmek amacıyla iç denetim yöneticisi üst seviye yönetime ve yönetim kuruluna doğrudan ve sınırsız bir şekilde ulaşma imkânına sahiptir. Bu durum, çifte raporlama ilişkisi vasıtasıyla elde edilebilir. Bağımsızlığa yönelik tehditler, denetçi, görev, fonksiyon ve kurum seviyelerinde ele alınmak zorundadır..."

1110 – Kurum İçi Bağımsızlık

"İç Denetim Yöneticisi, kurum içinde, iç denetim faaliyetinin sorumluluklarını yerine getirmesine imkân sağlayan bir yönetim kademesine bağlı olmak zorundadır. İç Denetim Yöneticisi, en az yılda bir, yönetim kuruluna iç denetim faaliyetinin kurum içi bağımsızlığını teyit etmek zorundadır.

Yorum:

81 Kurum içi bağımsızlık iç denetim yöneticisinin işlevsel olarak yönetim kuruluna raporlama yapmasıyla etkili şekilde sağlanır. İşlevsel raporlama örnekleri, yönetim kurulunun;

 İç denetim yönetmeliğini onaylaması,

 Risk amaçlı iç denetim planını onaylaması,

 İç denetim bütçe ve kaynak planlarını onaylaması,

 İç denetim yöneticisinden iç denetim faaliyetinin plana ve diğer konulara göre başarımı (performansı) hakkında bilgi alması,

 İç denetim yöneticisini atama ve azletme kararlarını onaylaması,

 İç denetim yöneticisinin ücretini onaylaması,

 Yönetimle ve iç denetim yöneticisiyle, kapsam uygunsuzlukları ya da kaynak kısıtları olup olmadığı hakkında görüşmeler yapmasıdır."

1111 – Yönetim Kurulu ile Doğrudan Etkileşim

"İç Denetim Yöneticisi Yönetim Kurulu ile doğrudan iletişim ve etkileşimde olmak zorundadır."

2020 - Bildirim ve Onay

"İç Denetim Yöneticisi, önemli ara değişiklikler de dâhil, iç denetim faaliyetinin planlarını ve kaynak ihtiyaçlarını, gözden geçirme ve onay için üst yönetime, denetim komitesine ve yönetim kuruluna bildirmek zorundadır. İç Denetim Yöneticisi, kaynak sınırlamalarının etkilerini de bildirmek zorundadır"

2060 – Üst Yönetim ve Yönetim Kuruluna Raporlamalar

"İç Denetim Yöneticisi, iç denetim faaliyetinin amacı, yetkileri, görev ve sorumlulukları ve plana kıyasla performansı konularında ve Etik Kuralları ve

82 Standartlar ile uyumu konusunda, üst yönetime ve yönetim kuruluna dönemsel raporlar sunmak zorundadır. Bu raporlar, suiistimal risklerini, yönetişim sorunlarını ve üst yönetimin ve/veya yönetim kurulunun dikkatini çekebilecek başka konuların da dâhil olduğu önemli riskleri ve kontrol sorunlarını içermek zorundadır.

Yorum:

Raporlamanın sıklığı ve içeriği, iç denetim yöneticisi, üst yönetim ve kurul ile işbirliği dâhilinde belirlenir. Raporlamanın sıklığı ve içeriği, iletilecek bilginin önemi ile üst yönetim ve/veya kurul tarafından alınacak tedbirlerin aciliyetine bağlıdır. İç denetim yöneticisinin üst yönetim ve kurula yapacağı raporlama ve iletişim aşağıdaki bilgileri içermelidir:

 Denetim Yönetmeliği.

 İç denetim faaliyetinin bağımsızlığı.

 Denetim planı ve planla karşılaştırmalı ilerleme.

 Kaynak gereksinimleri.

 Denetim faaliyetlerinin sonuçları.

 Etik Kurallarına ve Standartlara uyum ve uyumla ilgili önemli konulara dikkat çeken aksiyon planları.

 İç denetim yöneticisi tarafından Kurum için kabul edilemez olarak değerlendirilebilecek bir riske üst yönetimin yanıtı."(UMUÇ, 2017).

İç denetim ile yönetim kurulu arasındaki ilişkinin kuvvetli olması, iç denetim departmanının yönetmeliğindeki hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırır. Bu ilişki genel anlamda İDY üzerinden kurulur ve sürdürülür ancak iç denetim departmanının diğer üyeleri de yönetim kurulu toplantılarına zaman zaman katılım sağlayarak bu ilişkiye katkıda bulunabilirler. Ayrıca yapılan düzenli toplantıların haricinde de yönetim kurulu ve denetim komitesi ile sık sık toplantılar yapmak faydalı olacaktır.

83 İç Denetim Departmanının denetim ve danışmanlık görevleri sırasında elde ettiği hassas bilgiler (etik açıdan şüpheli davranış, suiistimal vb.) ile ilgili İDY resmi ve gayrı resmi yoldan ilgili taraflarla iletişime geçmelidir. Bu durumlar tolere edilemeyecek önemde olabilir ve iç denetçiler diğer yönetim kademelerinden gerekli desteği alamayabilir. Burada iç denetçi gerekli tedbirin acilen alınması gerektiğine inanıyorsa direkt olarak düşüncesini denetim komitesi ile paylaşmalıdır (Sawyer, 2005: 829).

İç denetim faaliyeti kurum genelinde yürüttüğü risk esaslı denetim plan ve programı yoluyla kurumdaki önemli süreçlerin risklerinin nasıl yönetildiği konusunda verdiği güvencenin kalitesi ile yönetim kurulunun güvenini kazanmalıdır.

Yukarıdaki hususlar ve daha fazlası UMUÇ'un "Yönetim Kuruluyla Etkileşim"

adlı uygulama rehberinde ayrıntılı olarak mevcuttur.