Bu araştırma, Fen Bilimleri dersi kapsamında 8. Sınıf öğrencilerine uygulanacak hazır bulunuşluk seviyelerini belirlemeye yönelik olduğundan “Genel Tarama Modeli” niteliğindedir. Genel Tarama Modeli, evren ile ilgili genel bir kanıya ulaşmak amacıyla evrenin hepsi veya ondan alınan bir grup ya da örneklem üzerinde yapılacak tarama düzenlemeleridir. Anketler ile yapılan çalışmalar ve elde edilen sayısal verilerin istatistiksel çözümlemeleriyle genellemeler yapılmaya çalışılır. Yapılan genellemeler sonrasında ise bir resim ortaya çıkar, bu ortaya çıkmış resimden özel kesitler alınarak diğer durum çalışmaları yapılmaya başlanır (Karasar, 2012).
Yaptığımız bu araştırmada da öğrencilerin biyolojine dersine duyuşsal ve bilişsel hazır bulunuşluk seviyeleri tespit edilecektir. Ölçme aracı olarak öğrencilere duyuşsal içerikli 8, bilişsel olarak da 18 tane (3’ü çoktan seçmeli, 15’i açık uçlu) soru içeren bir anket geliştirilmiştir.
4.3.1. Anket Amacının Belirlenmesi
Bu çalışmada geliştirilmiş sorularla 8. Sınıf öğrencilerinin, biyoloji ders müfredatında yer alan konuların öğretimi için öğrencilerin duyuşsal ve bilişsel hazır bulunuşluklarını belirlemek amaçlanmıştır.
Araştırma için geliştirilen anketin geçerlik ve güvenirliği alanında uzman üç akademisyen tarafından yapılmıştır.
26 4.3.2.Ölçülecek Davranışların Belirlenmesi
Geliştirilecek olan ankette yer alacak soruların ölçeceği hedef ve davranışlar için öncelikle, MEB Talim Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 2017/2018 eğitim-öğretim yılı içerisinde uygulanan Ortaokul Fen Bilimleri ve Ortaöğretim Biyoloji dersi öğretim programlarında yer alan aynı konular tespit edilmiştir. Belirlenen ortak konulardaki benzer kazanımlar tespit edilip ve konularına göre gruplandırılmıştır.
Numaralandırma sisteminde sınıf düzeyi, ünite numarası, konu numarası, kazanım numarasına yer verilmiştir.
Şekil 2. Sınıf düzeyi, ünite numarası, konu numarası ve kazanım numarası gösterimi
Konusuna göre gruplandırılıp karşılaştırılmış Fen Bilimleri ve Biyoloji dersi kazanımları tablo 3’te verilmiştir.
Tablo 3
5., 6., 7. ve 8. Sınıf Fen Bilimleri Dersi ile Biyoloji Dersi Konu/Kazanım Karşılaştırması
BİYOLOJİ DERSİ KONU/KAZANIM 5-6-7-8. SINIF FEN BİLİMLERİ KONU/KAZANIM 9.1.3. Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler
9.1.3.1.Canlıların yapısını oluşturan organik ve inorganik bileşikleri açıklar.
a. Su, mineraller, asitler, bazlar ve tuzların canlılar için önemi belirtilir.
8.3.4.Asitler ve Bazlar
8.3.4.1. Asit ve bazların genel özelliklerini kavrayarak günlük yaşamdan örnekler verir.)
8.3.4.2. Maddelerin pH değerlerini kullanarak asitlik ve bazlık durumları hakkında çıkarımlarda bulunur.
9.3.2. Canlı Âlemleri ve Özellikleri
9.3.2.1. Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan âlemleri ve bu âlemlerin genel özelliklerini açıklar.
b. Omurgasız hayvanlar; süngerler, sölenterler, solucanlar, yumuşakçalar, eklem bacaklılar, derisi dikenliler olarak gruplandırılır.
c. Omurgalı hayvanlar; balıklar, iki yaşamlılar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler olarak gruplandırılır.
7.2.1. Canlılar Dünyası
5.2.1.2.Canlılara örnekler vererek benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırır.
a. Canlılar; bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak sınıflandırılır.
11.2.2. Sinirler, hormonlar ve homeostazi
11.2.2.1. Sinir sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Merkezi ve çevresel sinir sistemini açıklar.
7.1.3. Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler
7.1.3.1. Sinir sistemini, merkezî ve çevresel sinir sistemi olarak sınıflandırarak model üzerinde gösterir ve görevlerini açıklar.
7.1.3.4. Denetleyici ve düzenleyici sistemlerin vücudumuzdaki diğer sistemlerin düzenli ve eşgüdümlü çalışmasına olan etkisini tartışır.
Sınıf düzeyi
Konu
numarası Ünite Numarası Kazanım Numarası
27
10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme
10.1.1.1. Bir hücreli ve çok hücreli canlılarda mitozu kavrar ve önemini tartışır.
8.1.2.Mitoz
8.1.2.1. Mitozun ne olduğunu kavrar ve canlılar için önemini açıklar
10.1.2.Mayoz ve Eşeyli Üreme 10.1.2.1. Canlılarda mayozu kavrar.
10.1.2.3 Canlıların çeşitliliği açısından eşeyli üremenin ve mayozun önemini tartışır.
8.1.3.Mayoz
8.1.3.1. Mayozun ne olduğunu kavrar ve canlılar için önemini araştırır
11.2.6. Solunum sistemi
11.2.6.1. Solunum sistemi organlarının yapı, görev ve işleyişini kavrar. a. Soluk alıp verme ile ilgili deneyler yapılır ve soluk alıp verme mekanizması irdelenir.
6.1.3. Solunum Sistemi
6.1.3.1. Solunum sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde gösterir.
6.1.3.2. Akciğerlerin yapısını açıklar ve alveol-kılcal damar arasındaki gaz alışverişini model üzerinde gösterir. 11.2.6. Solunum sistemi
11.2.6.1. Solunum sistemi organlarının yapı, görev ve işleyişini kavrar. a. Soluk alıp verme ile ilgili deneyler yapılır ve soluk alıp verme mekanizması irdelenir.
6.1.3. Solunum Sistemi
6.1.3.1. Solunum sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde gösterir.
6.1.3.2. Akciğerlerin yapısını açıklar ve alveol-kılcal damar arasındaki gaz alışverişini model üzerinde gösterir. 11.2.2. Sinirler, hormonlar ve homeostazi
11.2.2.4. Duyu organlarının yapısını ve işleyişini kavrar. Göz kusurları, işitme kaybı vb. hastalıklarla ilişki kurulur. b. Alandaki teknolojik gelişmeler araştırılır.
7.1.4. Duyu Organları
7.1.4.1. Duyu organlarına ait yapıları model üzerinde gösterir ve açıklar.
12.2.1. Bitkilerin Yapısı, Büyüme ve Hareket
12.2.1.1. Çiçekli bir bitki üzerinde bitkinin temel kısımlarını gösterir, bu kısımların yapı ve görevlerini belirtir.
5.1 Bitki ve hayvanlarda üreme, büyüme ve gelişme ile ilgili olarak öğrenciler;
6.5.1.4. Bir bitki ya da hayvanın bakımını üstlenir ve gelişim sürecini rapor eder.( Çiçekli bir bitki örneği üzerinde durulur.)
12.3.2. Populasyon Ekolojisi
12.3.2.1. Popülasyon dinamiğine etki eden faktörleri analiz eder. a. Popülasyonun taşıma kapasitesi örnekler üzerinden tartışılır.
7.5.1. Ekosistemler
7.5.1.1. Ekosistem, tür, habitat ve popülasyon kavramlarını tanımlar ve örnekler verir.
12.1.2. Genetik Şifre ve Protein Sentezi
12.1.1.2. Nükleik asitlerin çeşitlerini inceler ve görevlerini araştırır. 12.1.1.3. DNA’nın kendini eşlemesini kavrar.
8.1.1. DNA ve Genetik Kod 8.1.1.1. Nükleotid, gen, DNA ve kromozom kavramlarını açıklar ve bu kavramlar arasında ilişki kurar.( Bazların isimleri verilirken pürin ve pürümidin ayrımına girilmez)
11.1.2. Fotosentez
11.1.2.1. Fotosentezin canlılar için öneminin farkına varır.
8.5. Canlılar ve Enerji İlişkileri / Canlılar ve Hayat 8.5.1. Besin Zinciri ve Enerji Akışı
8.5.1.2. Bitkilerde besin üretiminde fotosentezin önemini kavrar ve fotosentezin nasıl gerçekleştiğini açıklar. Fotosentezin yapay ışıkta da meydana geldiği vurgulanır. 11.2.4. Sindirim Sistemi
11.2.4.1. Sindirim sistemindeki organların yapısını ve işleyişini kavrar.
7.1.1. Sindirim Sistemi
7.1.1.1. Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde göstererek açıklar.
12.1.2. Genetik Şifre ve Protein Sentezi
12.1.2.4. Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarının sağlık ve ekonomiye katkılarını irdeler.
8.5.4.Biyo-teknoloji
.5.4.3. Biyo-teknolojik çalışmalar ile ilgili meslek gruplarını araştırır ve bu meslek gruplarının görev alanlarını açıklar.
11.2.5. Dolaşım Sistemleri
11.2.5.1. Kalp, kan ve damarların yapı, görev ve işleyişini kavrar.
6.1.4. Dolaşım Sistemi ile ilgili olarak öğrenciler; 6.1.4.3. Kanın yapı ve görevlerini kavrar.
6.1.4.4. Kan grupları arasındaki kan alışverişini kavrar(Kan alışverişinin, uygulamalarda aynı gruplar arasında yapılması esas alındığından “genel alıcı” ve “genel verici” ifadeleri kullanılmaz.)
28
11.2.7. Boşaltım sistemi
11.2.7.1. Boşaltım sisteminde yer alan başlıca elemanların yapı, görev ve işleyişini kavrar. a. Böbreğin yapısı verilerek işlevsel birimi olan nefronun yapısı incelenir
7.1.2. Boşaltım Sistemi
7.1.2.1. Boşaltım sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde göstererek görevlerini açıklar.
11.2.1. Dokular
11.2.1.1. Doku, organ ve sistem ilişkisini irdeler.
a. Doku, organ ve sistem ilişkisi, sistemler işlenirken yeri geldikçe değerlendirilir.
6.1.1. Hücre
6.1.1.3. Hücre-doku-organ-sistem-organizma ilişkisini açıklar.
- Hücre, doku, organ, sistem ve organizma kavramlarının tanımlarına ve aralarındaki ilişkilere değinilir.
10.1.3.Büyüme ve Gelişme
10.1.3.1. İnsanda embriyonik gelişim sürecini inceler. b. Bebeğin doğum öncesi gelişimi incelenir.
8.1.4. İnsanda Üreme, Büyüme ve Gelişme 8.1.4.1. İnsanda üremeyi sağlayan yapı ve organları şema üzerinde göstererek açıklar.