Verilerin Toplanması

Araştırmada etkililik verileri, sosyal geçerlik verileri ve güvenirlik verileri olmak üzere üç tür veri toplanmıştır. Aşağıda veri toplama sürecinin nasıl gerçekleştirildiği açık-lanmıştır.

3.8.1. Etkililik verilerinin toplanması

Uygulamacı yoklama oturumlarında üç tür veri toplamıştır. Öğrencinin kendini izleme stratejisini kullanma düzeyine ilişkin verileri “Kendini İzleme Stratejisini Kul-lanma Becerisi Analizi Kayıt Formu” (EK-10), dersle ilgilenme düzeyine ilişkin verileri

“Bütüncül Zaman Aralığı Kayıt Formu” (EK-11) ve öğrencinin kendi formuna işlediği kayıtların doğruluğuna ilişkin verileri “Kendini İzleme Kontrol Listesi Güvenirlik Formu” (EK-13) ile toplamıştır.

Öğrencinin kendini izleme stratejisini kullanma becerisi beceri analizi kaydı tek-niği ile toplanmıştır. Uygulamacı, “Kendini İzleme Stratejisini Kullanma Beceri Analiz Kayıt Formu” (EK-10)’na formda yer alan basamaklar öğrenci tarafından gerçekleştirdi-ğinde “+”, gerçekleştirilmedigerçekleştirdi-ğinde ise “-” işareti koymuştur.

Öğrencinin dersle ilgilenme düzeyi verilerini toplamak amacıyla “Bütüncül Za-man Aralığı Kayıt Formu” (EK-11) kullanılmıştır ve düzeye ilişkin yüzde hesaplanmıştır.

Uygulamacı her dakikası 15 saniyeye bölünmüş 10 dakikalık yoklama oturumu süresinde öğrenciyi 40 zaman aralığı içinde gözlemlemiştir. Öğrenci 15 saniyelik gözlem aralığının tamamında dersle ilgilenme davranışını örnekleyen davranışlardan birini sergilediyse ka-yıt formuna “+”, sergilemediyse “-” işaretleri konulmuştur.

Son olarak öğrencinin “Öğrenci Kendini İzleme Kontrol Listesi” (EK-12) for-muna kaydettiği verilerin doğruluğu uygulamacı tarafından benzer form (EK-13) ile de-ğerlendirilmiştir. Bu amaçla, uygulamacı öğrenci ile her dakikası 30 saniyeye bölünmüş

81

10 dakikalık ses kaydını aynı anda başlatarak her 30 saniyede anlık olarak öğrencinin dersle ilgilenme davranışını izlemiştir. Uygulamacı ses kaydındaki rakamları duydu-ğunda öğrenciye bakmış ve öğrenci o an dersle ilgilendiyse formdaki uygun kutucuğa

“+”, dersle ilgilenmediyse “-” işaretini koymuştur. Daha sonra öğrencinin ve uygulama-cının tuttuğu kayıtlar karşılaştırılmıştır.

3.8.2. Genelleme verilerinin toplanması

Araştırmanın genelleme oturumlarında özel gereksinimi olan öğrencilerin genel eğitim sınıfında kendini izleme stratejisini kullanma ve dersle ilgilenme düzeylerine iliş-kin veriler etkililik verilerinin toplanması bölümünde açıklanan süreç izlenerek ön test – son test modeliyle elde edilmiştir. Ön test verileri öğretime başlamadan önce, son test verileri ise uygulama bittikten sonra toplanmıştır.

3.8.3. Sosyal geçerlik verilerinin toplanması

Araştırmada elde edilen amaçların önemine, yöntemin uygunluğuna ve elde edilen sonuçların anlamlılığına ilişkin sosyal geçerlik verileri öznel değerlendirme yoluyla top-lanmıştır. Bu amaçla öznel değerlendirme verileri, özel gereksinimi olan öğrencilerin sı-nıf öğretmenleri, destek eğitim veren öğretmenler ve özel gereksinimi olan öğrencilerden toplanmıştır. Destek eğitim öğretmenleri ve öğrenciler formları uygulamanın son izleme verisi toplandıktan sonra doldurmuşlardır. Destek eğitim öğretmeni formu kendi başına doldururken, uygulamacı özel gereksinimi olan öğrenciye soruları okumuş ve öğrencinin doldurmasını istemiştir. Destek eğitim öğretmenlerine verilen formlar sınıf öğretmenle-rine de verilmiştir ve öğretmenler tarafından doldurulduktan sonra toplanmıştır.

3.8.4. Güvenirlik verilerinin toplanması

Araştırma süresince düzenlenen her evrenin en az %30’unda gözlemciler arası güvenirlik ve uygulama güvenirliği verileri toplanmıştır. Gözlemciler arası güvenirlik ve uygulama güvenirliği verileri yoklama, öğretim ve izleme oturumları için yansız atamayla belirlenmiştir ve oturumların video kayıtlarının izletilmesiyle toplanmıştır. Güvenirlik verilerinin toplanmasına ilişkin süreç aşağıda açıklanmıştır.

82

3.8.4.1. Gözlemciler arası güvenirlik verilerinin toplanması

Destek eğitim verilen ortamlarda gerçekleştirilen oturumlarının gözlemciler arası güvenirlik verilerini araştırmanın birinci gözlemcisi olan Eskişehir Osmangazi Üniversi-tesinde görev yapan ve yüksek lisans öğrenimine devam eden bir araştırma görevlisi top-lamıştır. Özel gereksinimi olan öğrencilerin devam ettikleri genel eğitim sınıfında ger-çekleştirilen genelleme oturumlarının gözlemciler arası ve uygulama güvenirlik verileri araştırmanın ikinci gözlemcisi olan Ülkü İlkokulunda görev yapan Rehber Öğretmen ara-cılığıyla toplanmıştır.

Veriler toplanmadan önce gözlemcilere bütüncül zaman aralığı kaydı, beceri ana-liz kaydı ve anlık zaman aralığı kaydı teknikleri ile davranışların kaydedilmesi konusunda eğitim verilmiştir. Öncelikle davranışları kaydetmenin önemi ile bütüncül zaman aralığı kaydı tekniğinin seçilmesinin nedenleri açıklanmış ve bu teknik ile davranışları kaydetme sürecinin basamakları anlatılmıştır. Araştırmacı, birinci gözlemci ile pilot uygulamada elde edilen video görüntülerinden birini izlerken hedef öğrencinin dersle ilgilenme düze-yini kaydederek gözlemciye model olmuştur. Daha sonra gözlemci pilot uygulama gö-rüntülerinden birini izleyerek hedef öğrencinin dersle ilgilenme düzeyini kaydetmiş ve kayıtlar araştırmacının tuttuğu kayıtlarla karşılaştırılmıştır. Bütüncül zaman aralığı kaydı tekniğinin kullanımı ikinci gözlemciye genel eğitim sınıfında yapılan ön gözlemler sıra-sında öğretilmiştir. Bu amaçla araştırmacı gözlemci ile derste yan yana oturmuş ve öğ-rencinin dersle ilgilenme düzeyinin kaydedilmesine ilişkin model olmuştur. Sonraki derste ise gözlemci ve araştırmacı ayrı yerlere oturarak kayıt tutmuş ve tutulan kayıtlar karşılaştırılmıştır. Gözlemciler ve araştırmacı tarafından tutulan kayıtlar arasında en az

%90 düzeyinde tutarlılık sağlanıncaya kadar bu süreç tekrarlanmıştır.

Sonraki aşamada beceri analizi kaydı tekniği ile kendini izlemeyi kullanma düze-yini kaydetme konusunun eğitimi verilmiştir. Gözlemcilere öncelikle beceri analizi kayıt formu gösterilmiş ve nasıl doldurmaları gerektiği hakkında bilgi verilmiştir. Pilot uygu-lama görüntüleri kullanılarak araştırmacı gözlemcilere model olmuştur. Daha sonra ise gözlemciler pilot uygulama video görüntülerinden birini izleyerek hedef öğrencinin ken-dini izlemeyi kullanma düzeyini kaydetmişler ve kayıtlar araştırmacı tarafından tutulan kayıtlar ile karşılaştırılmıştır. Gözlemcilerin %100 düzeyinde doğru kayıt tutabildikleri belirlendikten sonra eğitim süreci sonlandırılmıştır.

Gözlemcilere sunulan bir başka eğitim ise anlık zaman örneklemi kaydı tekniğinin kullanılmasıdır. Anlık zaman örneklemi kaydı kendini izleme kontrol listesi ile

tutulmuş-83

tur. Öncelikle gözlemcilere özel gereksinimi olan öğrencilerin kendini izleme kontrol lis-tesine yaptıkları kaydın doğruluğunun uygulamacı tarafından benzer form kullanılarak değerlendirildiği açıklanmıştır. Ardından araştırmacı, pilot uygulama görüntülerini kul-lanılarak gözlemcilere model olmuş daha sonra gözlemciler pilot uygulama video görün-tülerinden birini izleyerek kayıt tutmuş ve tuttukları kayıtlar araştırmacı tarafından tutu-lan kayıtlarla karşılaştırılmıştır.

Gözlemciler arası güvenirlik verileri yoklama, öğretim, izleme ve genelleme otu-rumları için ayrı ayrı toplanmıştır. Araştırmanın gözlemciler arası güvenirlik verilerini toplamak amacıyla gözlemci, araştırmacının uygulamada kullandığı formları kullanmıştır (EK-10, 11, 13).

3.8.4.2. Uygulama güvenirliği verilerinin toplanması

Destek eğitim verilen ortamlarda gerçekleştirilen oturumlarının uygulama güve-nirliği verilerini birinci gözlemci, genel eğitim sınıfında gerçekleştirilen genelleme otu-rumlarının uygulama güvenirliği verilerini ikinci gözlemci toplamıştır. Öncelikle gözlem-cilere uygulama güvenirliği verilerinin toplanması hakkında eğitim verilmiştir. Bu eği-timde, gözlemcilere kendini izlemenin basamaklarına ilişkin ayrıntılı bilgi verilmiştir. Ar-dından gözlemciler pilot uygulama sürecinde elde edilen video görüntülerini izleyerek uygulama güvenirliği verilerini toplamak üzere kayıt tutmuştur. Gözlemcilerin %100 doğrulukta kayıt tutabildikleri belirlendikten sonra eğitim süreci tamamlanmıştır.

Uygulama güvenirliği verileri yoklama, öğretim, izleme ve genelleme oturumları için ayrı ayrı toplanmıştır. Araştırmanın öğretim oturumlarında uygulama güvenirliği ve-rileri toplanırken uygulamacının (a) dersle ilgilenme davranışını tanımlama, (b) dersle ilgilenme davranışını örnekleyen ve örneklemeyen davranışlarını gösterme, (c) dersle il-gilenme davranışının yararlarını anlatma, (d) dersle ilil-gilenme davranışı için kabul edile-bilir ölçütü açıklama, (e) dersle ilgilenme davranışını örnekleyen ve örneklemeyen dav-ranışlara ilişkin uygulama yaptırma, (f) kendini izleme sürecinde kullanılacak araç-gereç-leri tanıtma, (g) kendini izleme stratejisinin yararlarını açıklama, (h) kendini izleme stra-tejisini kullanmaya model olma ve (i) kendini izleme strastra-tejisini kullanmaya ilişkin reh-berlik etme tepkileri dikkate alınarak ilgili forma (EK-15) kayıt edilmiştir.

Araştırmanın yoklama, izleme ve genelleme oturumlarında uygulama güvenirliği verileri toplanırken uygulamacının (a) öğrencinin dikkatini çekme, (b) kendini izleme stratejisini kullanmak için gerekli araç-gereçleri hazırlama, (c) öğrenciye kendini izleme

84

stratejisini kullanması için fırsat verme ve (d) katılımı için teşekkür etme ve çalışmayı sonlandırma tepkileri dikkate alınarak ilgili forma (EK-15) kaydedilmiştir.