Verilerin Toplanması ve Analiz

Çalışma sürecinde ilk olarak standartlaştırılmış açık uçlu görüşme yöntemi ile toplanan nitel veri üzerinde nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi yapılarak öğretmenlerin işaret ettiği temel etik meselelerin tespit edilmesi ve literatür taraması sonucu oluşturulan etik ilkeler listesine bunların eklenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla geliştirilen form amaçlı örnekleme yöntemlerinden uygun örnekleme yolu (convenience

sampling) ile seçilen araştırmaya katılmaya gönüllü öğretmenlerden oluşan 15 kişiye

(çalışma grubu 2) watsapp ve internet aracılığı ile gönderilmiştir ve çalışmanın amacı ile ilgili kısa bilgi verildikten sonra soruları inceleyip anlaşılmayan bir nokta olup olmadığını bildirmeleri istenmiştir. Elde edilen veriler üzerinde nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır (bkz Aşama 2). İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirine benzeyen verileri belirli temalar ve kavramlar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları okuyucunun anlayabileceği bir biçimde düzenleyerek yorumlamaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2008 s. 227). Diğer bir analiz türü olan betimsel analizde doğrudan alıntılar ve betimleme söz konusu iken içerik analizinde veriler kelime bazında bile derinlemesine incelenebilmektedir (Yıldırım ve Şimşek, 2008).

Çalışmanın ikinci safhasında elde edilen etik ilkeler listesi hakkında görüş ve önerileri toplamak amacıyla çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden kritik durum örneklemesi (critical case sampling) yöntemi ile oluşturulmuş 14 öğretmenin (çalışma grubu 3) katılmaya gönüllü olduğu bir odak grup görüşmesi yapılmıştır. Odak grup görüşmeleri belirli bir konuda küçük bir grup insanla yapılan görüşmelerdir. Gruplar genelde bir ya da iki saatliğine görüşmeye katılan 6-10 civarında benzer arka plana sahip

kişilerden oluşur. Odak grup görüşmeleri de bir tür görüşmedir fakat burada katılımcılar diğerlerinin yanıtlarını da duymak ve gerektiğinde kendi cevaplarına ek yorumlar yapmak durumundadırlar. Katılımcıların birbirlerine katılması ya da ters düşmesi gerekmez. Hedef sosyal bir bağlamda kaliteli veri toplamaktır. Odak grup görüşmesi yönteminin az zamanda zengin ve kaliteli veri toplanmasına imkân sağlaması, bireysel görüşmelere göre katılımcılara daha çekici gelmesi, benzer uzmanlık ya da arka planlara sahip kişilerden oluşan katılımcılardan kaliteli ver toplanabilmesini mümkün kılması, farklı görüşleri ve fikir birliği ya da fikir ayrılığı düzeylerini gözlemlemeye olanak sağlaması gibi avantajları olduğu söylenebilir (Patton, 2002). Bu çalışmada literatür taraması ve standartlaştırılmış açık uçlu görüşme yöntemi ile elde edilmiş etik ilkeler listesi üzerinde konu ile ilgili bir odak grubun görüşlerinin alınması listenin asıl uygulama öncesinde son haline getirilmesi açısından önemli ve gerekli görüldüğü için bu veri toplama yönteminin kullanılmasına karar verilmiştir. Görüşme öncesinde görüşmenin yapılacağı yer ve tarih belirlenmiş ve görüşmenin yapılabilmesi için gerekli izin yazılı olarak alınmıştır (bkz Ek 5). Görüşmeden önce katılımcılar çalışmanın amacı ile ilgili kısaca bilgilendirilmiş ve etik ilkeler listesi katılımcılara dağıtılmıştır. Katılımcılara listeyi incelemeleri için gerekli vakit verildikten sonra görüşme süreci hakkında bilgi verilmiş ve iki adet ses kayıt cihazı ile ses kaydı yapılacağı belirtilerek onayları alınmıştır. Görüşme salonunun iki ucuna ses kayıt cihazları yerleştirilerek veri kaybı ya da yanlış anlamaların önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Görüşmeye başlamadan önce tüm katılımcılar birer adet demografik bilgi formu doldurmuş ve görüşme sonrasında teslim etmiştir. Görüşme süresi ön bilgi verme süreci de dahil edildiğinde bir buçuk saatten biraz fazla tutmuştur. Katılımcıların aktif olarak kayda alındıklarını bildikleri ve görüşlerini ortaya koydukları süre ise yaklaşık 56 dakikadır. Veriler toplandıktan sonra araştırmacı tarafından yazıya dökülmüş ve görüşmeden bir hafta sonra görüşmeye katılmış olan bir öğretmene ses kayıtlarıyla birlikte gönderilerek kontrol ettirilmiştir. Tüm bu sürecin sonunda elde edilen veri üzerinde betimsel analiz yapılmış ve etik ilkeler listesine eklenmesi, çıkarılması ya da düzeltilmesi gerektiği grup tarafından ifade edilen maddeler üzerinde gerekli işlemler yapılarak listeye son hali verilmiştir (bkz. Aşama 3).

Araştırmanın üçüncü safhasında elde edilen etik ilkeler listesine dörtlü bir derecelendirme ve demografik bilgi formu eklenerek Öğretmenlik Mesleği Etik İlkeler Envanteri oluşturulmuş, daha önce bu çalışma kapsamında geliştirilip yayınlanan (Koçyiğit ve Karadağ, 2016) Etik Eğilimler Ölçeği ile beraber gerekli resmi izinler

alındıktan sonra çok aşamalı küme örnekleme yoluyla seçilmiş araştırmaya katılmaya gönüllü 305 öğretmen üzerinde ölçekler uygulanmıştır (bkz. Aşama 4). İlk olarak Öğretmenlik Mesleği Etik İlkeler Envanteri aracılığıyla toplanan veriler üzerinde madde analizleri, yüzde, frekans; verilerin cinsiyet okul türü, kıdem vb. değişkenlere göre dağılımını tespit etmek amacıyla da fark testleri yapılmıştır. İkinci olarak Etik Eğilimler Ölçeği aracılığıyla elde edilen veriler üzerinde geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmış ve elde edilen veriler üzerinde de farklı değişkenlere göre istatistiki analizler Lisrel ve SPSS paket programlar aracılığıyla yapılmıştır.

Araştırmanın son safhasında Öğretmenlik Mesleği Etik İlkeler Envanteri ile Etik Eğilimler Ölçeği’nden elde edilen veriler üzerinde alt problem ve alt problemlere uygun hipotez testleri yapılmıştır.