Verilerin Değerlendirilmesi

3.8.1. Nicel Verilerin Değerlendirilmesi

Araştırmadan elde edilen verilerin değerlendirmesinde Statistical Package for Social Sciences (SPSS) version 20 (SPSS Inc., Chicago IL, USA). Çalışma verileri değerlendirilirken sayısal değişkenler için tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma) ve kategorik değişkenler için frekans ve yüzde dağılımları verilmiştir.

Araştırmada kullanılan veri toplama araçlarının normal dağılım gösterip göstermediği Kolmogrov-Smirnov testi ile değerlendirilmiş ve normal dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca örneklemin dağılımına bakılmaksızın, n ≥ 30 için örneklem ortalaması yaklaşık olarak normal dağılmaktadır. Eğer örneklem dağılımı simetriğe yakınsa, n ≥ 15 için örneklem ortalaması yaklaşık olarak normal dağılmaktadır. Eğer

örneklem normal dağılıma sahipse, örneklem büyüklüğünden bağımsız olarak örneklem ortalaması normal dağılmaktadır (Smidt, 2001). Bu bilgi dikkate alınarak;

iki bağımsız kategorik değişken arasında ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla Ki-kare analizi kullanılmıştır. İkiden fazla bağımsız grup arasında farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla tek yönlü varyans analizi (one way ANOVA) testi, hangi grubun farklı olup olmadığına karar verirken Bonferroni Post-Hoc testi kullanılmıştır. İkiden fazla bağımlı değişken arasında farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla tekrarlı ölçümlerde ANOVA (repeated measures) testi, hangi grubun farklı olup olmadığına karar verirken Bonferroni Post-Hoc testi kullanılmıştır.

Tekrarlı ölçümlerde ANOVA analizinde küresellik testi sonucuna göre Pillai’s Trace değerleri kullanılmıştır.

Disiplinler Arası Eğitim Algısı, Ekip Çalışması Tutumları Ölçeği ve Palyatif Bakım Konusunda Yeterliliklerinin Belirlenmesi Yönelik Soru Formu için Cronbach’s alfa değeri eğitim öncesi, simülasyon uygulamasından hemen sonra ve simülasyon uygulamasından üç ay sonra yapılan ölçümler dikkate alınarak hesaplanmıştır.

Cronbach’s alfa değeri 0.40’dan küçük ise ölçme aracı güvenilir değildir, 0.40-0.59 arası düşük güvenirlikte, 0.60-0.79 arası oldukça güvenilir, 0.80-100 arası ise yüksek derecede güvenilir olarak değerlendirilmektedir (159). Buna göre araştırmada kullanılan ölçeklerin ölçüm zamanlarının her birinde yüksek derecede güvenilir olduğu, palyatif bakım konusunda yeterliliklerinin belirlenmesi yönelik soru formunun güvenilirliğinin ise eğitim öncesi ve simülasyon uygulamasından hemen sonra olan ölçüm zamanlarında düşük güvenilirlikte, simülasyon uygulamasından üç ay sonra olan ölçüm zamanında ise yüksek güvenilirlikte olduğu belirlenmiştir.

3.8.2. Nitel Verilerin Değerlendirilmesi

Öğrencilerin mesleklerarası jinekoloji onkoloji palyatif bakım eğitiminde simülasyon kullanımı konusunda görüşlerinin, düşüncelerinin ve önerilerinin değerlendirilmesine yönelik araştırmacı tarafından uygulanan “Yarı Yapılandırılmış Odak Grup Görüşmesi Soru Yönergesi”nden elde edilen nitel verilerin analizinde tümevarım yaklaşımı ve içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırmacı içerik analizinde görüşme yoluyla elde edilen nitel araştırma verilerini dört aşamada analiz etmiştir.

1. Aşama (Transkripsiyon ve Veri Doğrulama): Görüşmeler esnasında araştırmacı tarafından notlar alınmış ve ses kayıt cihazı kullanılmıştır. Veri analizi sürecinde ilk olarak elde edilen ve ses kayıt cihazı ile kayıt altına alınan nitel veriler araştırmacı tarafından yazılı doküman haline getirilmiştir. Transkripsiyonu görüşme sonrası ilk 24 saat içerisinde gerçekleştirilmiş, araştırmacı tarafından iki kez tekrar dinlenerek yapılan transkripsiyon kontrol edilmiştir.

2. Aşama (Verilerin Kodlanması): İçerik analizinin bu aşamasında araştırmacı, elde ettiği bilgileri inceleyerek, anlamlı bölümlere ayırmaya ve her bölümün kavramsal olarak ne anlam ifade ettiğini bulmaya çalışmıştır. Kodlama sürecinden önce nitel veriler araştırmanın amacı ve kavramsal çerçevesi dikkate elınarak araştırmacı tarafından birkaç defa okunmuştur. Kodlama aşamasında nitel verilerin işlenmesi sırasında ortaya çıkan kavramlara göre kodlama yapılmıştır. Araştırma verilerinden elde edilen kodlar tümevarımcı bir yaklaşımla ortaya çıkarılmıştır.

3. Aşama (Temaların Bulunması): İkinci aşamada ortaya çıkan kodlardan yola çıkarak verileri, genel düzeyde açıklayabilen ve kodları belirli kategoriler altında toplayabilen temalar belirlenmiştir. Temalar oluşturulurken iç ve dış tutarlılık dikkate alınmıştır. İç tutarlılıkta, temalar oluşturulurken anlamlı bir bütün oluşturup oluşturmadığı dikkate alınmıştır. Bu amaçla benzer olan veriler aynı tema altında toplanmıştır. Dış tutarlılıkta oluşturulan temaların araştırmadan elde edilen nitel verileri anlamlı bir biçimde açıklayabilmesi dikkate alınmıştır. Bunun için oluşturulan temalatrın birbirinden farklı olması ile birlikte, kendi aralarında anlamlı bir bütün olup olmaması değerlendirilmiştir.

4. Aşama (Verilerin Kodlara ve Temalara Göre Düzenlenmesi ve Tanımlanması):

İkinci aşamadaki ayrıntılı kodlama ve üçüncü aşamadaki tematik kodlama sonucunda, araştırmacı topladıkları verileri, kendi görüş ve yorumlarına yer vermeden ve toplanan bilgileri işlenmiş bir biçimde hazırlamıştır. Araştırmanın raporunda öğrencilerin görüşlerini, düşüncelerini ve önerilerini en iyi vurgulayan/tanımlayan ifadelerden doğrudan alıntılar yapılmıştır.

Geçerlik ve Güvenirlik

Araştırmada; toplanan nitel veriler detaylı bir şekilde rapor edilmiş, sonuçların nasıl elde edildiği araştırmacı tarafından açıklanmış ve öğrencilerin ifadelerinden doğrudan alıntılar verilerek geçerlilik sağlanmıştır.

Araştırmada iç geçerliliği sağlamak için; “Yarı Yapılandırılmış Odak Grup Görüşmesi Soru Yönergesi” literatür doğrultusunda hazırlanmış ve literatür ile tutarlılığı sağlanmıştır. Öğrenciler ile yapılan odak grup görüşmeleri soruları rahatlık ile cevaplayabilecekleri bir ortamda gerçekleştirilmiş, öğrencilerin cevapları araştırmacı tarafından geribildirimler ile teyit edilmiştir. Ses kayıt cihazına kaydedilen odak grup görüşmeleri araştırmacı tarafından tekrar tekrar dinlenerek yazılı doküman haline getirilmiştir. Araştırma nitel sonuçları, öğrencilerin ifadelerinden yapılan doğrudan alıntılar ile birlikte verilmiştir. Alıntıların, belirlenen kod ve temalarla ilişkili ve açıklayıcı nitelikte olmasına dikkat edilmiştir. Araştırmanın nitel bulgularında tutarlılık sağlamak için; belirlenen kod ve temalar arasındaki ilişki kontrol edilerek anlamlı bir bütünlük olup olmadığı değerlendirilmiştir.

Araştırmanın dış geçerliğini sağlamak için; Araştırmanın yönteminde;

araştırmanın modeli, nitel örneklemi ve örneklem seçim yöntemi, nitel veri toplama aracının geliştirilmesi, nitel verilerin toplanma süreci ve nitel verilerin analizi süreci ayrıtılı olarak açıklanmıştır. Araştırmadan elde edilen nitel bulgular, benzer araştırma bulgularıyla karşılaştırma yapılabilecek düzeyde ayrıntılı olarak verilmiştir.

Araştırmanın dış güvenirliğini sağlamak için; araştırmacıya güven duymaların sağlamak amacıyla araştırmacının amacı ve önemi ayrıntılı olarak öğrencilere açıklanmıştır. Araştırma süreci ve nitel verilerin analizi detaylandırılarak araştırmanın yöntem bölümünde açıklanmıştır. Araştırma nitel sonuçları, yapılan benzer araştırmalarla karşılaştırılmış, literatür ile desteklenerek tartışma bölümünde açıklanmıştır. Bunlarla birlikte araştırma süresince elde edilen nitel veriler, kodlamalar, yazılı dökümanlar araştırmacı tarafından gerektiğinde incelenmek üzere saklanmaktadır.

Araştırmanın iç güvenirliğini sağlamak için; Nitel veri toplama aracı olan

“Yarı Yapılandırılmış Odak Grup Görüşmesi Soru Yönergesi”; literatür dikkate alınarak ve anlaşılabilirliği ve kullanılabilirliği açısından iki uzman kişiden^1,2 görüş alınarak oluşturulmuştur. Araştırmacı odak grup görüşmeleri sırasında her bir gruba benzer bir yaklaşım ile soruları yöneltmiş ve kayıt altına almıştır. Araştırmanın nitel verileri doğrudan alıntılar yapılarak sunulmuştur. Nitel verilerin toplanma ve analiz süreci yöntem bölümünde ayrıntılı olarak belirtilmiştir.

1Prof. Dr. Aygül Akyüz, Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Öğretim Üyesi

2Prof. Dr. Melih Elçin, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi ve Bilişimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi