AraĢtırma nicel bir araĢtırma özelliği taĢıdığından elde edilen sayısal veriler bilgisayar ortamında SPSS istatistik programına aktarılmıĢtır. AĢağıda detaylı olarak verilmiĢ olduğu üzere araĢtırmada öncelikle ölçüm araçlarının açımlayıcı faktör analizleri yapılmıĢtır. AraĢtırmada verilerin analizinde betimsel istatistik yöntemlerinden aritmetik ortalama ( x ), standart sapma (s), yüzde (%), frekans (f) iĢlemleri ile Pearson Moments çift yönlü korelasyon analizi (r) ve Çoklu Regresyon Analizi tekniklerinden yararlanılmıĢtır.
Verilerin analizinde sosyal bilimler araĢtırmalarına çok yaygın bir kullanıma sahip olan SPSS 20.0 paket programı kullanılmıĢtır.
3.5.1. Faktör Analizleri
3.5.1.1.Örgütsel Adalet Algısı Ölçeği
191 kiĢiden oluĢan çalıĢma gurubundan ölçüm araçlarıyla ile ilgili olarak elde edilen verilerin faktör analizine uygun olup olmadığını belirlemek için Kaiser- Meyer -Olkin (KMO) ve Barlett değerleri incelenmiĢtir. Verilerin faktör analizine uygunluğu için KMO değerinin minimum ,60 olması; Barlett testinin anlamlı çıkması gerekmektedir (Tabachnick ve Fidell, 2007, s. 631). AraĢtırma verilerine göre örgütsel adalet algısı ölçeği için elde edilen Kaiser- Meyer-Olkin değeri ve Barlett testi sonucu Tablo 6‟da yer almıĢtır. Tablo 6. Örgütsel Adalet Algısı Ölçeği KMO ve Bartlett's Küresellik Testi.
Örneklem Yeterliliğine ĠliĢkin Kaiser-Meyer-Olkin Ölçümü ,922
Bartlett's Küresellik Testi
Approx. Chi-Square 8178,729
Df 2016
Sig. ,000
AraĢtırmada örgütsel adalet algısı ölçeği için Kaiser- Meyer-Olkin (KMO) değeri 0,922, olarak bulunmuĢtur. Barlett testi sonucu ise örgütsel adalet algısı için 8178,729 (sig ,000 p<0.01), olarak hesaplanmıĢtır. Tablo 6‟daki iki bulgu verilerin faktör analizi yapabilmek için uygun olduğunu göstermektedir
Örgütsel Adalet Algısı Ölçeği Temel BileĢenler Analizi (Principal Component Analysis) ile sınanmıĢtır. Ölçekteki faktörler incelenirken Varimax dik döndürme tekniği uygulanmıĢtır. Faktörlerin oluĢturulmasında maddelerin faktör yükü için alt sınır 0.40 olarak alınmıĢtır. Buna göre ölçeğin faktör dağılımları açısından uyumlu olmayıp farklı faktörlere dağılım gösterenler ile faktör yükleri 0,40‟nin altına olan 5. ve 11.maddeler ölçeklerden çıkartılmıĢtır. Kalan maddelerin ise faktörlere göre dağılımı ve faktör yük değerleri Tablo 7‟de gösterilmiĢtir.
Tablo 7. Örgütsel Adalet Algısı Ölçeği Faktör Yükleri
Örgütsel Adalet Algısı Ölçeği Soruları Etkileşimsel Adalet
İşlemsel Adalet
Dağıtımsal Adalet
Benimle ilgili kararlar alınırken yöneticilerim
bana nazik ve ilgili davranırlar. ,890 Benimle ilgili kararlar alınırken yöneticilerim
bana saygılı davranır ve önem verirler. ,884 Benimle ilgili kararlar alınırken yöneticilerim
kiĢisel ihtiyaçlarıma karĢı duyarlıdır. ,875 Benimle ilgili kararlar alınırken yöneticilerim
bana karĢı dürüst ve samimidir. ,861 Benimle ilgili kararlar alınırken yöneticilerim bir
çalıĢan olarak haklarımı gözetirler. ,837 Yöneticilerim benimle ilgili kararları için uygun
gerekçeler gösterirler. ,817 Yöneticilerim benimle ilgili alacağı her kararı
bana açıklar. ,803
Benimle ilgili kararlar alınırken yöneticilerim
bana akla uygun açıklamalar yaparlar ,793 Yöneticilerim benimle ilgili kararların
doğuracağı sonuçları benimle tartıĢırlar. ,731 ĠĢe iliĢkin kararlar yöneticiler tarafından tarafsız
bir ġekilde alınmaktadır. ,806 Okulla ilgili kararlar bunlardan etkilenen tüm
öğretmenlere ayrım yapılmaksızın uygulanır. ,761 Yöneticiler öğretmelerle ilgili kararları vermeden
önce doğru ve eksiksiz bilgi toplarlar ,706 Yöneticiler okulla ilgili bir karar alınmadan önce
bütün çalıĢanların görüĢlerini alırlar. ,641 Yöneticiler aldıkları kararları öğretmenlere
açıklar ve istendiğinde ek bilgiler de verirler. ,630
Ücretimin adil olduğunu düĢünüyorum. ,870 Bir bütün olarak değerlendirildiğinde okulumdan
elde ettiğim kazancın adil olduğunu düĢünüyorum.
,827 ĠĢ yükümün adil olduğu kanısındayım. ,814
ÇalıĢma programım adildir ,685
Ekstrasyon Metodu: Temel BileĢenler Analizi
Rotasyon Metodu: Kaiser Normalizasyon ile Varimaks Açıklanan Toplam Varyans: % 76,594
(5 ve 11. Maddeler farklı faktörlere yüklendiğinden ölçekten çıkarılmıĢtır.)
Tablo 7‟de yer alan en küçük faktör yükü 0,630 olup bu durum ölçeğin boyutları itibariyle bütünlük teĢkil ettiğini göstermektedir. Bununla birlikte faktör analizinde; açıklanan varyansın ve KMO değerinin yüksekliği, geliĢtirilen ölçeğin faktör yapısının gücü ile
doğru orantılıdır. Çok faktörlü desenlerde, açıklanan varyansın %40 ile %60 arasında olması yeterli olarak kabul edilir (Çokluk, ġekercioğlu ve Büyüköztürk, 2010, s. 197). Faktör analizleri sonucunda örgütsel adalet algısı ölçeğinin açıklanan varyans %76,95 olarak bulunmuĢtur.
3.5.1.2. İş Tatmini Ölçeği
191 kiĢiden oluĢan çalıĢma gurubundan ölçüm araçlarıyla ile ilgili olarak elde edilen verilerin faktör analizine uygun olup olmadığını belirlemek için Kaiser- Meyer -Olkin (KMO) ve Barlett değerleri incelenmiĢtir. Verilerin faktör analizine uygunluğu için KMO değerinin minimum 60 olması; Barlett testinin anlamlı çıkması gerekmektedir (Tabachnick ve Fidell, 2007, s. 631). AraĢtırmada elde edilen iĢ tatmini ölçeği için elde edilen Kaiser- Meyer-Olkin değeri ve Barlett testi sonucu Tablo 8‟de yer almaktadır.
Tablo 8. ĠĢ Tatmini Ölçeği KMO ve Bartlett's Küresellik Testi.
Örneklem Yeterliliğine ĠliĢkin Kaiser-Meyer-Olkin Ölçümü ,779 Bartlett's Küresellik Testi Approx. Chi-Square 1025,856
Df 120
Sig. ,000
Tablo 8‟de yer aldığı üzere araĢtırmada iĢ tatmini ölçeğinin Kaiser- Meyer-Olkin (KMO) değeri 0,779 olarak bulunmuĢtur. ĠĢ tatmini ölçeğinin Barlett testi sonucu 1025,856 (sig ,000 p<0.01) olarak hesaplanmıĢtır. Bu iki bulgu verilerin faktör analizi yapabilmek için uygun olduğunu göstermektedir.
ĠĢ tatmini ölçeği Temel BileĢenler Analizi (Principal Component Analysis) ile sınanmıĢtır. Ölçekteki faktörler incelenirken Varimax dik döndürme tekniği uygulanmıĢtır. Faktörlerin oluĢturulmasında maddelerin faktör yükü için alt sınır 0.40 olarak alınmıĢtır. Buna göre ölçeğin faktör dağılımları açısından uyumlu olmayıp farklı faktörlere dağılım gösterenler ile faktör yükleri 0,40‟nin altına olan 3., 12., 16., 19. maddeler ölçeklerden çıkartılmıĢtır. Kalan maddelerin ise faktörlere göre dağılımı ve faktör yük değerleri Tablo 9‟da gösterilmiĢtir.
Tablo 9. ĠĢ Tatmini Ölçeği Faktör Yükleri
İş Tatmini Ölçeği Soruları İçsel Tatmin
Dışsal Tatmin
Kendi yeteneklerimle bir Ģeyler yapabilme Ģansı
vermesi yönünden ,690
Mesleğimi yaparken kendi yöntemlerimi
kullanabilme imkânı vermesi açısından ,683 BaĢkaları için bir Ģeyler yapabildiğimi hissetmem
yönünden ,647
KiĢileri yönlendirmek için fırsat vermesi
yönünden ,632
Bağımsız çalıĢma imkânının olması bakımından ,589 Vicdani bir sorumluluk taĢıma Ģansını bana
vermesi bakımından ,589 Kendi fikir/ kanaatlerimi rahatça kullanma
imkânı vermesi yönünden ,575 Beni her zaman meĢgul etmesi bakımından ,559 Toplumda “saygın bir kiĢi” olma Ģansını bana
vermesi bakımından ,444 Bana garantili bir gelecek sağlaması yönünden ,441
Yöneticinin karar verme yeteneği bakımından ,821 Yöneticinin emrindeki kiĢileri iyi yönetmesi
bakımından ,814
Yaptığım iĢ karĢılığında takdir edilmem
yönünden ,680
Terfi imkânının olması yönünden ,504 ÇalıĢma arkadaĢlarının birbirleriyle anlaĢmaları
yönünden ,476
Yaptığım iĢ karĢılığında aldığım ücret yönünden ,435
Ekstrasyon Metodu: Temel BileĢenler Analizi
Rotasyon Metodu: Kaiser Normalizasyon ile Varimaks Açıklanan Toplam Varyans: % 43,022
(3., 12.,16. ve 19. Maddeler farklı faktörlere yüklendiğinden ölçekten çıkarılmıĢtır.)
Tablo 9‟da yer alan en küçük faktör yükü, iĢ tatmini ölçeği için 0,435 olup bu durum ölçeğin boyutları itibariyle bütünlük teĢkil ettiğini göstermektedir. Bununla birlikte faktör analizinde; açıklanan varyansın ve KMO değerinin yüksekliği, geliĢtirilen ölçeğin faktör
yapısının gücü ile doğru orantılıdır. Çok faktörlü desenlerde, açıklanan varyansın %40 ile %60 arasında olması yeterli olarak kabul edilir (Çokluk vd., 2010, s. 197). Faktör analizleri sonucunda iĢ tatmini ölçeğinin açıklanan varyansı % 43,022 olarak bulunmuĢ ve bu değer yeterli olarak kabul edilmiĢtir.