Veri Toplama Teknikleri ve Araçları 118 

Çalışmada nicel ve nitel verileri elde etmek için çeşitli veri toplama araçları kullanılmıştır. Çalışmadaki katılımcıların e-öğrenmeye yönelik motivasyon, sosyal bulunuşluk seviyesi, kişilik düzeyleri ve öğrenme stillerini ortaya çıkarmak için çeşitli envanterler kullanılmıştır. Ayrıca WT ve SL öğrenme gruplarının ders başarıları denetim altındaki sınav ile belirlenmiştir. Öğrencilerin uygulamaya yönelik düşüncelerini almak için görüşmeler yapılmıştır. Bu kapsamda kullanılan veri toplama araçları şunlardır;

• Kolb Öğrenme Stili Envanteri III • Hacettepe Kişilik Envanteri • Sosyal Bulunuşluk Anketi

• E-Öğrenme Ortamlarına Yönelik Motivasyon Anketi • Görüşme Formu

• Başarı Testi

4.3.1. Kolb’un Öğrenme Stilleri Aracı

Kolb tarafından 1976 yılında geliştirilen 1985 ve 1999 yıllarında revize edilen öğrenme stilleri envanteri ayrıştıran, yerleştiren, özümseyen ve değiştiren öğrenme stillerini ölçen bir araçtır. Envanterin ülkemizde kullanımına yönelik ilk çalışmalar Aşkar ve Akkoyunlu (1993) tarafından gerçekleştirilmiştir. Aşkar ve Akkoyunlu 12 maddeden oluşan envanteri dilimize çevirmiş, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapmışlardır. Envanter, zaman içerisinde küçük değişikliklere uğramıştır. Gencel (2007) Kolb’un Öğrenme Stilleri Envanteri III’ü Türkçeleştirme çalışmasını gerçekleştirmiştir. Bu iki çalışma sonucunda orjinal ölçek korunmuştur. Bu çalışmada Gencel’in (2007) Türkçeleştirdiği Kolb’un Öğrenme Stilleri Envanteri III kullanılmıştır. Türkçe envanterin güvenirlik katsayıları .76 ile .84 arasında değişmektedir.

4.3.2. Hacettepe Kişilik Envanteri

Hacettepe Kişilik Envanteri (HKE) 1976 yılında hazırlanmış, 1978 yılında revizyona uğramış ve 1982 yılında ikinci revizyondan geçerek son halini almıştır. 168 maddeden oluşan bu envanterde sekiz alt ölçek bulunmaktadır. Bu alt ölçekler kişisel ve sosyal uyum olmak üzere iki grup altında yer almaktadır. Özgüven’e (1992) göre alt ölçekler ve özellikleri şu şekildedir:

Kişisel Uyum Alt Ölçekleri

• Kendini Gerçekleştirme (KG): Kendini gerçekleştirme puanı bireyin kendine güvenme, kendi yeteneklerinin farkında olma, kendi kendine karar verebilme, doğru bildiğini söyleyebilme, kabul edilme ve işe yarama gibi duygularıyla ilişkilidir.

• Duygusal Kararlılık (DK): Duygusal kararlılık puanı ne kadar yüksekse birey duygusal yönden o kadar kararlıdır. Bu puanı yüksek olan bireyler kendine güvenen, az üzülen, alıngan olmayan bir yapıya sahiptirler. Sakin ve huzurludurlar. Bu bireyler genellikle kendi kararlarını kendileri verirken başkalarından tavsiye almayı tercih etmezler. Kriz durumlarında iyidirler. • Nevrotik eğilimler (NE): Bu grupta bulunan bireyler bazı sağlık problemleri

uyuyamama vb.). Bu sınıftaki bireyler mükemmeliyetçi olma ve eleştirilere kapalı olma gibi davranışlar sergileyebilirler.

• Psikotik Belirtiler (PB): Bu puanı düşük olan bireylerde insanlardan uzaklaşma ve yalnız kalma isteği, dikkatini bir noktada toplayamama ve hayal kurma eğiliminde oldukları görülür. Bu bireyler alıngan ve duygusaldırlar. Bu puanı normal bir düzeyde olan bireyler, hayal dünyalarından bağımsız bir şekilde hayatlarını sürdürebilirler.

Sosyal Uyum Alt Ölçekleri

• Aile İlişkileri (Aİ): Bu alt ölçekten elde edilen puan bireyin ailesi ile olan ilişkilerini göstermektedir. Bu ölçekten alınan puanın yüksek olması bireyin ailevi ilişkilerinin iyi olduğunu gösterirken, düşük olması bireyin ailesi ile olan ilişkilerinde bir uyumsuzluk olduğunu göstermektedir. Puanı düşük olan bireyler aile bireylerini çok otoriter olarak nitelendirirler ve evden kaçma eğilimlilerini sıklıkla belirtirler.

• Sosyal İlişkiler (Sİ): Bu puan bireyin toplumdaki diğer bireylerle ilişkilerini göstermektedir. Puanın yüksek olması sosyal olgunluk açısından bireyin olumlu ve sosyal becerisinin yüksek olduğunu göstermektedir. Sosyal ilişki puanının düşük olması bireyin sosyal becerileri ve sosyalleşme bakımından problemli olduğunu göstermektedir. Bu tür bireyler konuşmaktan ve başkalarıyla bir arada bulunmaktan hoşnut değildirler.

• Sosyal Normlar (SN): Sosyal normlar ölçütü bireyin uyması gereken sosyal kurallara yönelik tutumlarıyla alakalıdır. Bu ölçüt puanı yüksekse birey kişisel isteklerini toplumun isteklerinin önüne getirmez ve belirlenen kurallara uyum sağlar. Sosyal normlar puanı yüksek birey neyin doğru, neyin yanlış olduğunun bilincindedir.

• Antisosyal Eğilimler (AE): Bu ölçüt puanı düşükse birey antisosyal eğilimler içindedir. Antisosyal bireyler genellikle sert, öfkeli, kavgacı, incitme eğilimi olan bireylerdir. Bilinçli olarak toplumsal normlara karşı çıkarlar.

Envanterin güvenirlik katsayıları kişisel uyum için .93, sosyal uyum için .84 ve genel uyum için .92 olarak bulunmuştur.

4.3.3. Sosyal Bulunuşluk Anketi

Çalışmaya katılan öğrencilerin SL ve WT öğrenme ortamlarındaki sosyal bulunuşluk düzeylerinin belirlenmesi için sosyal bulunuşluk anketi kullanılmıştır. Bu anket Karaman, Yıldırım, Bahçekapılı ve Reisoğlu tarafından geliştirilen öğretmen adaylarının Facebook ortamındaki sosyal bulunuşluk algılarının incelenmesine yönelik araçtan uyarlanmıştır. Uzman görüşü alınarak uzaktan eğitim ortamlarındaki sosyal bulunuşluk düzeylerine uyarlaması yapılmıştır. Ortak bulunuşluk, etkileme ve kaynaştırma olmak üzere 3 alt boyuttan oluşan anket 17 madde içermektedir. Anket 5’li likert tipi (Hiç Katılmıyorum, Katılmıyorum, Kararsızım, Katılıyorum, Tamamen Katılıyorum) maddelerden oluşmaktadır. Araştırmacılar anketin güvenilirlik katsayısı .93, alt faktörlerin güvenilirlik katsayıları .73 ile . 88 arasında hesaplamışlardır. Sosyal bulunuşluk anketi araştırmada kullanılmadan önce alan ve dil uzmanları tarafından incelenmiş ve çalışmaya dahil olmayan 85 HELİTAM öğrencisine uygulanmıştır. Anketin güvenirlik katsayısı .93 olarak hesaplanmıştır.

4.3.4. E-Öğrenme Ortamlarına Yönelik Motivasyon Anketi

E-öğrenme ortamlarına yönelik motivasyon anketi, Kim (2005) tarafından geliştirilen motivasyon anketinden uyarlanmıştır. Kim (2005), tarafından geliştirilen motivasyon anketi e-öğrenme ortamlarına yönelik olarak 4 bölümden oluşacak şekilde hazırlanmıştır. İlk 8 sorudan oluşan kısım öğrencilerden yaş, cinsiyet, öğrenim durumu, internet kullanımı gibi demografik bilgilerin alındığı bölümdür. 9 ile 13. sorular arasındaki ikinci bölüm uzaktan öğretime yönelmeye iten motivasyonel bileşenleri ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. 14 ile 46. sorular arasında kalan bölüm, motivasyonel faktörlere yönelik ifadeleri içeren üçüncü kısmı oluşturmaktadır. 5’li likert tip maddelerden oluşan (Hiç Katılmıyorum, Katılmıyorum, Fikrim Yok, Katılıyorum, Tamamen Katılıyorum) bu bölümde kişisel, içsel, dışsal ve uygunluk olmak üzere dört temel faktör yer almaktadır. Son bölüm ise uzaktan ders alma sürecinin tamamındaki motivasyonel durumu irdelemek için hazırlanmıştır. Geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılan anketin güvenilirlik katsayısı .78 ile .81

arasında değişmektedir. Araştırmada anketin motivasyonel bileşenlerini içeren ikinci bölümü kullanılmıştır. Bu bölüm Türkçeleştirilmiş ve ardından iki dil uzmanı ve alan uzmanlarının görüşü alınarak son haline getirilmiştir. Araştırmaya katılmayan ve 65 kişiden oluşan HELİTAM öğrencileri ile anketin güvenirlik çalışması gerçekleştirilmiştir. Anketin güvenirlik katsayısı .70 olarak hesaplanmıştır.

4.3.5. Uzaktan Derslere Yönelik Görüşme Formu

Araştırmacı tarafından hazırlanan formda, öğrencilerin çalışma kapsamında uzaktan aldıkları derse ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik ifadeler bulunmaktadır. İfadeler araştırma soruları kapsamında araştırmacı tarafından oluşturulmuştur. Üç katılımcı ile pilot çalışma yapılarak son haline getirilmiş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu; TBT dersine, öğrenme ortamlarına ve öğretim sürecine yönelik görüşleri ortaya çıkaracak beş temel sorudan oluşmaktadır. Genel uygulamada kullanılmadan önce mülakat formu, Türkçe dil uzmanı ve alan uzmanı tarafından onaylanmıştır.

4.3.6. Başarı Testi

Çalışmada başarı, TBT dersi yılsonu sınavı başarısı olarak tanımlanmaktadır. Ders başarısını ölçmek için dersin hedeflerine göre geliştirilmiş olan çoktan seçmeli sorular kullanılmıştır. Çalışma kapsamında kullanılan test, TBT dersinin tüm müfredatını kapsayacak şekilde programda görev alan değerlendirme uzmanları tarafından hazırlanmıştır. Bu noktada araştırmacının sorulara yönelik herhangi bir müdahalesi olmamıştır. Genel bir sınav olduğu ve uzmanlar tarafından hazırlandığı için başarı testinin sorularına yönelik yeniden bir geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmamıştır. 25 sorudan oluşan başarı testi denetim altında uygulanmıştır.