Veri Toplama Aracı

Araştırmaya ilişkin verilerin toplanması amacıyla; anne, baba ve çocuk ile ilgili genel bilgileri içeren, araştırmacı tarafından hazırlanan ‘Kişisel Bilgi Formu’, anne baba tutumlarını ölçmek amacıyla Robinson, Mandleco, Olsen, & Hart (2001), tarafından geliştirilip Türk annelerde kullanımının uygunluğu Kapçı ve Erdinç- Demirci (2009) tarafından yapılan ‘Anne-Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği’ ve çocukların bilim öğrenme becerilerini ölçmek amacıyla Samarapungavan, Mantzicopoulos, Patrick ve French (2009) tarafından geliştirilip Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması Yurt (2013) tarafından yapılan ‘Bilim Öğrenmeyi Değerlendirme Testi’ kullanılmıştır.

3.3.1. Kişisel Bilgi Formu

Araştırmada tek bölümden oluşan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Kişisel bilgi formu çocukların annelerinin yaşları, öğrenim düzeyleri, meslekleri ve sahip oldukları toplam çocuk sayıları ile ailenin aylık gelir düzeyini içeren bilgileri kapsamaktadır (Ek 6).

3.3.2. Anne-Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği

Baumrind’in sınıflamasına dayalı olarak Robinson, Mandleco, Olsen, & Hart, (2001), tarafından geliştirilen ve 2-13 yaş aralığında çocuğu bulunan anne-babaların tutumlarını değerlendiren ve “Anne-Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği” (ASBÖ) (ParentingStyles and Dimensions Questionnaire) adı verilen ölçeğin Türk annelerde kullanımının uygunluğunun değerlendirilmesi Kapçı ve Erdinç-Demirci (2009) tarafından yapılmış olup (Ek-5) kendisinden gereken izin mail yoluyla alınmıştır (Ek-7 ve Ek-9).

“Anne-Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği” (ASBÖ) (ParentingStyles and DimensionsQuestionnaire) adı verilen özgün ölçek, 62 maddeden oluşmuştur. Ancak daha sonraki yıllarda yapılan çalışmalar sonucu, ölçekteki madde sayısı 32’ye indirilmiştir. Toplam 32 maddeden oluşan ölçekteki ifadeler, “1= Hiçbir zaman” ile “5= Her zaman” arasında değişen 5’li bir derecelendirmeyle değerlendirilmektedir. Ölçeğin anne formu, baba formu, annenin eşini değerlendirdiği ve babanın eşini değerlendirdiği 4 ayrı versiyonu bulunmaktadır. Bu dört versiyon da 3 faktörden oluşmuştur. Yetkin ve demokratik anne-babalığı ölçen 1.faktör “Yetkin” (authoritative) olarak adlandırılmıştır ve toplam 15 maddeden oluşmuştur (Örneğin, “Çocuğumun duygu ve ihtiyaçlarına duyarlıyım”). Yetkeci ya da otoriter anne- babalığı ölçen 2. faktör (authoritarian) ise toplam 12 maddeden oluşmuştur (Örneğin “Çocuğumu disipline sokmak için fiziksel cezalandırmayı kullanırım”). Üçüncü faktör ise toplam 5 maddeden oluşmuş ve “İzin verici” (Permissive) olarak adlandırılmıştır (Örneğin, “Çocuğumu cezalandıracağımı söylerim ama aslında cezalandırmam”). Birinci faktör, “sıcaklık ve destek”, “muhakeme ve tümevarım” ve “demokratik katılım” olarak adlandırılan üç ayrı alt-faktörden oluşmaktadır. Yetkeci

anne babalık fakörü ise, “fiziksel baskı”, “sözel düşmanlık” ve “açıklama yapmama- ceza verme” alt-faktörlerinden, izin verici faktör ise, “göz yumma” adı verilen bir alt faktörden oluşmuştur.

Ölçeğin, Cronbach Alfa ile değerlendirilen iç-tutarlığı “yetkeci” faktör için .88, “yetkin” faktör için .74 ve “izin verici-açıklama yapmama” adı verilen faktör için .64 olarak hesaplanmıştır. Toplam 43 anneden, iki hafta ara ile elde edilen ölçümlerle test-tekrar test kararlılığı değerlendirilmiş ve bu değer .64 (p<.0001) olarak bulunmuştur.

3.3.3. Bilim Öğrenmeyi Değerlendirme Testi

Bilim Öğrenmeyi Değerlendirme Testi (Science Learning Assessment)

Samarapungavan, Mantzicopoulos, Patrick ve French (2009) tarafından

Midwestern’daki devlet okullarında anasınıfına devam eden çocuklar için geliştirilmiştir (S=100). Test okul öncesi çocuklarının bilim öğrenmelerinin değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Bilim Öğrenmeyi Değerlendirme Testi, çocukların bilimsel araştırma süreçleri ile yaşam bilimi kavramlarını ölçen iki alt testten oluşmaktadır. Bilimsel Araştırma Süreçleri alt testi 9 madde (Ek-2) ve Yaşam Bilimleri alt testi 15 madde (Ek-3) olmak üzere, test toplam 24 maddeden (Ek-4) oluşmaktadır.

Bilimsel Araştırma Süreçleri [BAS] (ScientificInquiryProcesses) alt testi; doğal yaşam hakkında sorular sorarak ve tahminde bulunarak bilimi kavramayı ve bir araştırma süreci olarak görmeyi, bilimsel fikirler arasındaki benzerlikleri değerlendirerek veya deneysel bir kanıta dayandırarak bilimin deneysel temelini anlamayı, verileri toplamak, kaydetmek, analiz etmek ve paylaşmak için basit araçları kullanmayı içeren 9 maddeden oluşmaktadır.

Yaşam Bilimi Kavramları [YBK] (Life ScienceConcepts) alt testi ise; canlı varlıkların özelliklerini kavramayı, hayvanların ve bitkilerin yaşamalarına, büyümelerine ve üremelerine yardım eden fiziksel ve davranışsal özellikler gibi belirli yapıların ve özelliklerin olduğunu kavramayı, canlı varlıkların yaşam döngülerinin olduğunu anlamayı içeren 15 maddeden oluşmaktadır.

Test, çocuklara her bir madde ile ilgili ayrı ayrı resimlerin gösterilerek soruların araştırmacı tarafından sorulduğu ve çocukların sözel olarak ya da doğru resimlere işaret ederek yanıtlayabilecekleri bir formatta uygulanmaktadır. Çocuğun cevabı kesin değilse testi uygulayan kişi çocuktan cevabı tekrarlamasını isteyerek devem etmektedir. Bu süreçte çocuk cevap veremezse testi uygulayan kişi bir kez daha soruyu tekrarlar. Eğer hala bir cevap alınamazsa diğer soruya geçilir. Test bireysel olarak uygulanmakta ve ortalama 15 ile 25 dakika arasında sürmektedir. Testin değerlendirilmesinde ikili bir kodlama sistemi kullanılmaktadır. Yanlış yanıtlara ya da boş bırakılan maddelere “0” puan verilirken doğru yanıtlara “1” puan verilmektedir. Böylece toplam test değerleri 0 ile 24 puanları arasında değişmektedir.

Orijinal test için Bilimsel Araştırma Süreçleri alt testinde 9 madde üzerinde yapılan iç tutarlılık güvenirliği analizinde Cronbach Alpha (α) değeri .71, Yaşam Bilimleri alt testinde 15 madde üzerinde yapılan iç tutarlılık güvenirliği analizinde Cronbach Alpha (α) değeri .70 olarak bulunmuştur. Bilim Öğrenmeyi Değerlendirme Testi’nin toplam 24 madde üzerinde yapılan iç tutarlılık güvenirliği analizinde ise Cronbach Alpha (α) değeri .79 olarak belirlenmiştir.

Geçerlik ve güvenirlik çalışması Yurt (2013) tarafından yapılan Türkçe formunun kullanılması için kendisinden mail yoluyla gerekli izin alınmıştır (Ek-10).