Veri Seti

Çalışmanın amacı doğrultusunda Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülkelerin sosyo-kültürel etkilerini belirlemek için, Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen 19 ülke22 _{çalışma kapsamına alınmıştır. Bu doğrultuda Türkiye’yi 1996–}

2017 yılları arasında Türkiye’ye ziyaretçi gönderen ülkelerin ortalamaları alınarak en çok ziyaret eden 20 ülke belirlenmiştir. Bu ülkeler arasında 10. sırada yer alan Suriye’nin eksik verileri olması dolayısıyla çalışma kapsamından çıkarılmıştır. Bu doğrultuda Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen 19 ülke değerlendirmeye alınmıştır (bkz. Tablo 4.1.).

Tablo 4. 1. Örneklem Ülkeler

NO ÜLKELER NO ÜLKELER

1 Almanya 11 Irak

2 Rusya Federasyonu 12 A.B.D.

3 İngiltere 13 Azerbaycan 4 İran 14 Belçika 5 Bulgaristan 15 İtalya 6 Gürcistan 16 İsveç 7 Hollanda 17 Avusturya 8 Fransa 18 Polonya 9 Ukrayna 19 Romanya 10 Yunanistan

Not: Veri seti 1996–2017 yıllarını kapsamaktadır. Dolayısıyla Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen

ülkeleri belirlerken bu yıllar arasında ortalama ziyaretçi sayıları dikkate alınarak hesaplanmıştır.

22 _{Başlangıçta kurulan modellerde Suriye’de yer almaktadır. Ancak Suriye’de yaşanan politik}

Tablo 4. 2. Örneklem Ülkelerin Toplam Ziyaret Sayısı İçindeki Payı (2018)

ÜLKELER TURİST SAYISI ORAN (%)

Almanya 4.658.791 11,43 Rusya Federasyonu 3.681.358 15,10 İngiltere 2.338.585 5,71 İran 1.699.071 5,07 Bulgaristan 1.685.271 6,04 Gürcistan 1.681.607 5,24 Hollanda 1.126.430 2,57 Fransa 882.968 1,85 Ukrayna 821.650 3,51 Yunanistan 685.180 1,74 Irak 664.037 2,97 A.B.D. 644.566 1,14 Azerbaycan 620.363 2,17 Belçika 560.404 1,30 İtalya 541.248 0,72 İsveç 501.724 0,97 Avusturya 455.194 0,90 Polonya 434.517 1,64 Romanya 685.180 1,74 TOPLAM 24.368.144 71,81

*2018 yılında Türkiye’yi ziyaret eden toplam turist sayısı 39.488.401

Kaynak: TÜİK (2019)

Çalışmada kullanılan tahminciler ve tahmincilere ait kodlar, E-views ve Gauss ekonometri ve istatistik programları kullanılarak çalıştırılmıştır. Bu doğrultuda modellerde işlenen değişkenlerin açıklamaları, kaynakları ve hangi dönem verileri kullanıldıkları Tablo 4.3.’de yer almaktadır.

Tablo 4. 3. Değişkenlerin Açıklaması Değişken

Simgesi

Açıklama Kaynak Dönem

lnTS Turist Sayısı Türkiye İstatistik Kurumu

(TÜİK) 1996-2017

lnKBG Kişi Başına Düşen Gelir Dünya Bankası (WDI) 1996-2017

lnNUF Toplam Nüfus Sayısı Dünya Bankası (WDI) 1996-2017

lnKNT Kentleşme Oranı (Toplam Nüfusa _oranı) Dünya Bankası (WDI) 1996-2017

lnBIT Bireysel İnternet Kullanım Oranı

(Toplam Nüfusa Oranı) Dünya Bankası (WDI) 1996-2017

lnEGT Eğitim Endeksi Birleşmiş Milletler Kalkınma _{Programı (UNDP)} 1996-2017

lnOLM Ölüm Oranı Dünya Bankası (WDI) 1996-2017

lnIGE İnsani Gelişim Endeksi Birleşmiş Milletler Kalkınma _{Programı (UNDP)} 1996-2017

Analizlerde kullanılacak değişkenler belirlenirken, literatürde yaygın olarak kullanılan değişkenler dikkate alınmıştır. Literatürde yer alan çalışmalar detaylı bir şekilde incelenerek turizm talebini etkilemesi beklenen sosyo-kültürel belirleyiciler

seçilerek bu çalışma kapsamına alınmıştır. Böylece çalışmada kullanılan değişkenlere ilişkin tanımlamalarla literatürdekiler arasında tutarlılık sağlaması amaçlanmıştır. Ayrıca değişkenlerin literatürde yer alan belirleyicilerden oluşması, çalışmanın geçerliliği ve güvenirliliğini de artıracağı varsayılmaktadır.

Turist Sayısı (TS), belirli bir destinasyona giden turistlerin istatistiksel olarak miktarını göstermektedir. Bu çalışmada turist sayısı verileri, Türkiye’ye turist gönderen ülkelerin istatistiki verilerinden oluşmaktadır. Bu bağlamda 1996 – 2017 döneminde Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen 19 ülke belirlenmiştir. Veriler, Türkiye İstatistik Kurumundan (TÜİK) derlenmiştir.

Kişi Başına Düşen Gelir (KBG), kişi başı gayri safi milli hasılanın nüfusa bölünmesi ile belirlenmektedir. Bu durum ülkelerin ekonomik refahını gösteren ölçütlerden biridir. Kişi başına düşen gelir ile ilgili veriler, Dünya Bankası (WDI) istatistik havuzundan derlenmiştir.

Toplam Nüfus Sayısı (NUF), Türkiye’ye 1996 -2017 yılları arasında en çok ziyaretçi gönderen 19 ülkenin toplam nüfus verileri, Dünya Bankası (WDI) istatistik havuzundan elde edilmiştir.

Kentleşme Oranı (KNT), kentsel nüfusun toplam nüfusa oranını ifade etmektedir. Kentsel nüfus ise ulusal istatistik ofisleri tarafından tanımlanan kentsel alanlarda yaşayan insanları ifade etmektedir. Bu doğrultuda Türkiye’ye 1996 -2017 yılları arasında en çok ziyaretçi gönderen 19 ülkenin kentleşme oranları, Dünya Bankası (WDI) istatistik havuzundan elde edilmiştir.

Bireysel İnternet Kullanım Oranı (BIT), toplam nüfusun internet kullanan kişilere oranı ile elde edilmektedir. İnternet kullanımı, bilgisayar, cep telefonu, kişisel dijital asistan, oyun makinesi, dijital TV vb. cihazların kullanımı kapsamında değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda Türkiye’ye 1996 -2017 yılları arasında en çok ziyaretçi gönderen 19 ülkenin bireysel internet kullanım oranları, Dünya Bankası (WDI) istatistik havuzundan derlenmiştir.

Eğitim Endeksi (EGT), ortalama eğitim süresi (yetişkinler için) ve beklenen eğitim süresine (çocuklar için) karşılık gelen maksima (Macsyma)23 _ile

23 _{Macsyma, bir bilgisayar destekli cebir sistemidir ve 1967-1982 yılları arasında Project MAC isimli}

ölçeklendirilerek elde edilen bir endeks olarak ifade edilmektedir. Bu kapsamda Türkiye’ye 1996 -2017 yılları arasında en çok ziyaretçi gönderen 19 ülkenin eğitim endeksi oranları, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) derlemiş olduğu istatistik havuzundan elde edilmiştir.

Ölüm Oranı (OLM), yıl ortası olarak tahmin edilen 1.000 kişi başına, yıl boyunca meydana gelen ölüm sayısını göstermektedir. Ham ölüm oranının ham doğum oranından çıkarılması ve göç yokluğunda nüfus değişimi oranına eşit olan doğal artış oranını dikkate alarak sağlanan bir istatistik veridir. Bu anlamda Türkiye’ye 1996 -2017 yılları arasında en çok ziyaretçi gönderen 19 ülkenin ölüm oranları, Dünya Bankası (WDI) istatistik havuzundan derlenmiştir.

İnsani Gelişim Endeksi (IGE), insan gelişiminin üç temel boyutunda elde edilen başarıların bir özetidir: (1) uzun ve sağlıklı bir yaşam, (2) bilgiye erişim ve (3) iyi bir yaşam standardı. İnsani gelişim endeksi, üç boyutun her biri için normalize edilmiş endekslerin geometrik ortalamasıdır.24 _{Bu kapsamda Türkiye’ye 1996 -2017}

yılları arasında en çok ziyaretçi gönderen 19 ülkenin İnsani Gelişim Endeksi (IGE) oranları, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) derlemiş olduğu istatistik havuzundan elde edilmiştir.

4.2. Turizm Talebini Etkileyen Sosyo-Kültürel Değişkenleri Belirlemeye Yönelik Ekonometrik Sonuçlar