Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının Organizasyon Yapısı

1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde, daha önce yürürlükte olan 646 sayılı KHK’nın ilgili maddesinde yer aldığı gibi; Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, doğrudan Bakana bağlı olarak Başkan, Başkan Yardımcıları, Grup Başkanları ve Vergi Müfettişlerinden (Vergi Başmüfettişi, Vergi Müfettişi ve Vergi Müfettiş Yardımcısı) oluşmaktadır.

Kurula verilen görevlerin yerine getirilmesinde, uzmanlaşma ve işbölümünün sağlanması amacıyla uygun görülen yerlerde Bakan onayı ile doğrudan Başkanlığa bağlı olmak üzere aşağıdaki grup başkanlıkları kurulabileceği 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde hüküm altına alınmıştır.

a) Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı

b) Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı

c) Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlığı

ç) Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı

d) Katma Değer Vergisi İade İncelemeleri Grup Başkanlığı

646 sayılı KHK’ nın geçici 12’nci maddesi ile Vergi Müfettişliğine atanmış sayılanlardan bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla; Vergi Denetmeni ve Vergi Denetmen Yardımcısı kadrolarında bulunanlar (a) bendinde belirtilen grup başkanlığında, Maliye Başmüfettişi, Maliye Müfettişi, Baş Hesap Uzmanı, Hesap Uzmanı, Gelirler Başkontrolörü ve Gelirler Kontrolörü ile bunların yardımcılarına (stajyerler dahil) ilişkin kadrolarda bulunanlar (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen grup başkanlıklarında görevlendirilmiştir.

Bu düzenlemenin etkisini analiz edecek olursak; genel manada oluşturulan denetimde tek çatı altında toplanma arzusu, aynı KHK’nın alt maddelerinde, kurulma

90 amacına aykırı düzenlemelere yer vererek aşındırmaya tabi tutulmuştur. Bu durum sorunun mikro düzeyine inilmesine engel teşkil etmiş ve söz konusu KHK’ nın en çok tartışılan düzenlemelerinden olmuştur. Bütün denetim elemanlarını tek bir çatı altında buluşturabilecekken, mükellef ayrımı yaparak, bu birleşmeye mani olmak anlamsızdır. Hangi Vergi Müfettişinin hangi büyüklükteki mükellefi inceleyebileceği veya hangi alanda görevlendirilebileceğinin henüz yeni bir Kurul oluşturulurken karar verilmesi akılcı olmadığı gibi bilimsel gerçekliklerle bağdaşmamaktadır.

Bir diğer ifadeyle, Vergi Denetim Kurulu, geçmiş tecrübeleri değerlendirerek kendi kurum ve çalışma kültürünü de oluşturarak etkili olabilecektir. Ancak bu “kurum ve çalışma kültürü” hiçbir zaman eski sistemin tekrarı niteliğinde yani ayrıştırıcı olmamalıdır. Aksi takdirde yapılan yenilikten bir başarı elde edilmesi beklenemez. VDK, ancak kendi ürünü ve kendi çabası ile yeni zihinsel düşünceler üzerine inşa edilerek kendine özgü bir birim olabilecektir. Bu konuda bizlere düşen sorumluluk ise bu yeni yapıyı desteklemek ve kabullenmektir. Bu yeni durumu kabullenmek istemeyenlerin, Vergi Denetim Kurulunun başarısızlığı konusunda gayret gösterecekleri tabidir. Her ne olursa olsun, etkin bir denetim biriminin ortaya çıkması için çok fazla gayret gösterilmesi gerektiği açıktır.272

Hangi veriler doğrultusunda böyle bir ayrımın yapıldığının ve bu tür grup başkanlıklarının kurulduğunun bilinmesine ihtiyaç vardır. Özellikle “Organize Suçlar” ile “Yurtdışı Kazançların” neden ayrı bir grup başkanlıkları bünyesinde

değerlendirildiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.273

Vergi Denetmeni kökenli Vergi Müfettişlerinin sadece A Grubu yani “Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı” bünyesinde görevlendirilmiş olması bile bu durumun objektif olmadığını işaret etmektedir.

Günümüzde Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları 29 farklı ilde örgütlenmiştir. Söz konusu Grup Başkanlıklarının bulunduğu illerin halen Vergi Dairesi Başkanlığı bulunan iller olması, bu oluşumdan vazgeçilmesi halinde ayrımın kolay yapılmasının mı amaçlandığı sorusunu akıllara getirmektedir. Çünkü ekonomik faaliyetlerin yoğunluğu göz önüne alındığında, birçok ilde sadece turne görevi ile

272 _{Mustafa Arslan, “Vergi Denetim Kurulu Kurulmasına Yönelik Eleştiriler Üzerine Bir Değerlendirme}

II”, Yaklaşım Dergisi, Ocak 2012, S.229, s.45.

91 denetimlerin yapılabileceği mümkünken, Grup Başkanlıklarının kurulmasına gerek olmayan iller bulunmaktadır. Mesela; Aydın, Muğla, Balıkesir, Kahramanmaraş, Malatya, Edirne, Tekirdağ, Manisa, Zonguldak, Sakarya, Hatay, Şanlıurfa, Denizli, Eskişehir gibi Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları bulunan iller hemen dikkat çekmektedir. Doğrudan Bakana bağlı olarak kurulan bir denetim birimin, kendisine bağlı Grup Başkanlıklarının halen buralarda neden bulunmakta olduğu, etkin denetim anlayışıyla bağdaşmamaktadır. Bu sorunun cevabını aramaya çalıştığımızda, verilmesi makul görülebilecek iki gerekçe “ekonomik faaliyetlerin yoğunluğu veya ulaşım sorunu (coğrafi şartlar)” olabilecekken, söz konusu gerekçeler buralar için geçerli olamayacaktır.

B Grubu yani Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı sadece Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde örgütlenmiştir. Bu Grup Başkanlıklarında görev yapan Vergi Müfettişleri Ankara, İstanbul ve İzmir dışındaki illerin denetimini, görevlendirilmek suretiyle turneler yaparak gerçekleştirmektedir.

C Grubu olarak adlandırılan Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlıkları Ankara ve İstanbul olmak üzere yalnızca iki ilde kurulmuştur. Bu Grup Başkanlıklarında görevli Vergi Müfettişleri, vergi kayıp ve kaçağına neden olabilecek riskli alanlar ile risk unsurlarının tespiti yönünde araştırmalar yaparak, mevzuatın geliştirilmesine katkıda bulunurlar. Ciddi organize vergi kaçakçılığı olayları ile ilgili inceleme faaliyetleri yürütebilirler.274

Ç Grubu yani Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlıkları Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde örgütlenmiştir. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yer alan bazı düzenlemeler için (örtülü sermaye ve transfer fiyatlandırması) Grup Başkanlıkları ihdas edilmesinin ne anlama geldiği sorusu cevabını bulamamıştır. A veya B Gruplarında görevli Vergi Müfettişleri, vergi incelemeleri gerçekleştirdikleri esnada, örtülü sermaye veya transfer fiyatlandırması konuları yönünden eleştiri yapabilmeleri mümkünken, ayrıca böyle bir ayrım yapılması etkinlik ile örtüşmeyecektir.

92 D Grubu, Katma Değer Vergisi İade İncelemeleri Grup Başkanlığı, çalışmanın yapıldığı tarihlerde yeni ihdas edilmiş olup, herhangi bir şehirde faaliyet göstermemektedir. Vergi Müfettişlerinin yapacakları iade incelemelerinin ayrı bir grup başkanlığı tarafından yürütülmesi öngörülmüştür.

31.10.2011 tarih ve 28101 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Vergi Denetim Kurulu Yönetmeliği’nde de; Vergi Müfettişlerinin “soruşturma, Maliye Bakanlığı ile bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarının teftişi, diğer denetim, inceleme, etüt ve araştırma işleri ile sair çalışmalar” şeklinde görev ve yetkileri olduğu halde, Grup Başkanlıkları kurulurken Vergi Müfettişlerinin yalnızca “vergi incelemesi” yaptığı düşünülerek bir sınıflandırmaya gidilmiştir.