Vak'a Zamanı

Nesnel zamana bağlı olarak olayların gerçekleştiği yazarın tutumuna bağlı olarak birkaç saat de aylarca da sürebilen vak'a zamanı Metin İlkin'in öykülerinde karşımıza şöyle çıkmaktadır:

Mescit Çıkmazı isimli kitapta yer alan "Şaşmak İçin" isimli hikâyede vak'a zamanı olarak beş altı saatlik bir süre kullanılmıştır. Olaylar aktarılırken kronolojik bir sıra izlenmiş olayların akışına müdahale edilmemiştir. "Koşu"da vak'a zamanı ise üç, dört gün gibi bir zaman dilimi kapsar. "Cin Oyunu" başlıklı hikâyede vak'a zamanı yirmi dört saatlik bir zamandır. "Kavga"da olayların vak'a zamanı ise bir kaç saatlik süredir. "İçi Sıkılan Adam"da vak'a zamanı ise başkişinin dükkânında çalıştığı zamanı kapsayan bir iki saatlik süreçtir. "Eksik Olan" da vak'a zamanı ise bir iki saat gibi kısa bir süredir. "Erikler"de hikâyenin vak'a zamanı ise yarım saat gibi bir süredir. "Musadan Sonra Musa" isimli öyküde vak'a zamanı Musa'nın işten çıkarıldığı zamandan başlar ve onun yaşlandığı ana kadar devam eden uzun bir

zaman dilimidir. Yazarın bütün bu hikâyelerinde anında aktarma yöntemini tercih ettiği görülür.

Konuşmak isimli kitaptaki "Köşeler"de vak'a zamanı ise Altındiş'in hapisten çıkmasıyla başlayan ve Rasim'i bulmasıyla sona eren zamandır. "Diriliş"isimli hikâyede vak'a zamanı ise ailenin kızlarının hastalanması, ölmesi ve sonrasında Koca Adam'ın ölmesini içine alan birkaç aylık süredir. "Başgöz Etme" de vak'a zamanı ise Ayşe'nin hamile kalıp doğum yapmasını kapsayan aralıktır. "Sürgünden Sonra"da vak'a zamanı üç beş saattir. "Toprak Uğruna"da vak'a zamanı ise geniş tutulmuş olay birkaç ay içinde gerçekleşmiştir. "Kokusu"nda da "Kahve bu akşam tatsızdı" (İlkin, 1966: 42) cümlesinden vak'a zamanının akşamın birkaç saatlik kısmı olduğu görülmektedir. "Yalan Umut"ta vak'a zamanı ise hikâye kahramanının İstanbul'a gelip kızını aradığı birkaç günlük zamandır. "Konuşmak" başlıklı hikâyede vak'a zamanı ise kahramanların köylerinden şehre gelip kurdukları yeni hayatın ve yaşadıkları zorlukların anlatıldığı bir yıla yakın zaman dilimidir. "Ayakların Durumu"nda vak'a zamanı kahramanın görevi esnasında yaşadığı nesnel zamana paralel bir saate yakın bir sürede gerçekleşmiştir.

Yarın İçin'de vak'a zamanı üç aya yakın bir süredir. Bu süre hikâyenin kahramanına miras kalması ile başlar, noterde oğlunun aldığı vekâletle sona erer.

Zor Zaman'da vak'a zamanı ise Ali Satılmış ve ailesinin şehre gelmeleriyle başlar ve altı aya yakın bir süreyi kapsar. "Kazım'ın Tarihi"nde vak'a zamanı ise olay örgüsünün gerçekleştiği kahramanın simit satarken başına gelenlerin anlatıldığı üç, dört saatlik zaman dilimidir.

Nöbet isimli kitapta yer alan "Çuval"da vak'a zamanı ise işçilerin fabrikadaki bir günlük çalışma süresidir. "Köprü"de vak'a zamanı ise ihbarın yapıldığı andan silahların arandığı bir iki saatlik zamandır. "Reçel"de vak'a zamanı ise mahkûmların bayram ziyaretinde bulundukları süredir. "Nöbet"te vak'a zamanı ise işçilerin yaptıkları grevi kapsayan zamandır. "Yaşanılan" isimli hikâyede vak'a zamanı ise inşaata yeni başlayan işçi ile usta arasında geçen konuşmaların oluşturduğu bir iki saatlik süredir. "Arama"da vak'a zamanı yirmi dört saattir denilebilir. Başkişinin bir günü geçmişten eklemlemeler yapılarak anlatılmıştır.

"Arkadaştılar" başlıklı hikâyede olaylar dolunayda başlar ve bir kaç hafta içerisinde biter. "Ardından" da vak'a zamanı ise iki, üç günlük bir aralıktır. "Dilber"de vak'a

zamanı ise Dilber'in annesinin ölmesi ile başlar ve birkaç ayı kapsar. "Erkek Gibi"de vak'a zamanı ise sabahla ikindi arasındaki zaman dilimidir. "Durum"da vak'a zamanı ise sabahtan başlayıp iki günü kapsayan bir süredir. "Çoban Ateşi"nde vak'a zamanı ise birkaç saattir. "Eski Candarma"da vak'a zamanı olarak kahramanın terhis olup Sülünköy'e yaya olarak vardığı üç, beş saat kullanılmıştır. "Daha Ölmedik" isimli hikâyede vak'a zamanı üç beş günü geçmemiştir.

Yarın İçin/Selâm Olsun' da yer alan Bizim Ali isimli hikâyede vak'a zamanı birkaç saattir. "Selâm Olsun"da vak'a zamanı ise Kerim'in zenginleşip Ömer'in karısına göz koyduğu beş altı aylık bir süredir. "Davranış"ta vak'a zamanı kahramanın oğluna arabanın çarptığı andan başlar, adamın intikamını alıncaya kadarki zamana kadar sürer. "Göç" isimli hikâyenin vak'a zamanı ise olay örgüsünü içine alan bir kaç haftalık zaman dilimidir. "Kapılarda" isimli hikâyede vak'a zamanı başkişinin çocukluğundan yetişkinlik dönemine kadar geçen zaman dilimini kapsar.

"İnkâr" isimli hikâyede vak'a zamanı ise birkaç aydır.

Çocukluğumuz'da yer alan "Umut" başlıklı hikâyede vak'a zamanı bir, iki saattir. "Bir Savaş Molasında"da vak'a zamanı birkaç saati aşmaz. "Yaşam Bu" isimli hikâyede vak'a zamanı kısa bir yolculuğu içeren birkaç saattir. "Çocukluğumuz"da vak'a zamanı ise bir akşam vaktidir. "Bahçelerde Maydanoz"da vak'a zamanı darbe hazırlığının yapıldığı zamandır. "Yaşamın Kuytu Bir Yerinde" isimli hikâyede vak'a zamanı üç, dört saattir. "Ekmek"te vak'a zamanı müşterilerin yoğun olduğu sabah saatleridir. "Ana Yüreği" isimli hikâyede vak'a zamanı ise annenin oğlunu ziyarete geldiği birkaç gündür. "Gülünecek Şey" isimli hikâyede olaylar işçilerin dinlenme zamanında başlar birkaç hafta devam eder, bu hikâyenin vak'a zamanıdır "Açidi" de vak'a zamanı gece yarısını iki geçe başlar ve birkaç saat sonra son bulur. "Yarasa Kuş Mudur Hayvan Mıdır" isimli hikâyede vak'a zamanı belli değildir ama bugünlerde kelimesi zamana ait detay olarak göze çarpmaktadır. "Öteki Sosyalizm"de vak'a zamanı birkaç haftadır. "En Güzel Ev"de vak'a zamanı uzun tutulmuş hikâye kahramanın dönüşümü anlatılmıştır. "Savcı Muhittin'in Yordamı"nda vak'a zamanı Muhittin'in staj yaptığı ve savcı olarak çalışmaya başladığı dönem ve sonrasını kapsamıştır. "Şerbet ve Felsefe"de vak'a zamanı ise İskender'in doktoruyla ettiği sohbeti kapsayan zamandır. "İnce İş"te vak'a zamanı olarak akşamın birkaç saati tercih edilmiştir. "D'lambert Bağlantısı"nda vak'a zamanı olarak kahramanın yeğenini evine götürdüğü akşamın geç saatleridir.