Uzaktan Eğitimin Biyoloji Öğretiminde Kullanılması

Geçmişten günümüze uzaktan eğitimde birçok bakımdan değişim ve gelişim görülmektedir. Şüphesiz ki bunların en önemlisi yeni web teknolojilerin kullanılmasıdır. Web teknolojilerin gelişimi ile ders içerikleri zenginleştirilmekte, zaman ve mekândan bağımsız bir eğitim sağlanmaktır. Böylece örgün eğitimdeki kısıtlamalar aşılmakta ve eğitimci-öğrenci arasındaki etkileşimin artırılması hedeflenmektedir (Işık, İ. , Işık A. H. ve Güler, 2008).

Saka ve Akdeniz, 2005‟in yaptığı çalışmada teknolojideki hızlı gelişmeler ve eğitim- öğretim yöntemlerindeki yeni arayışlar, geleneksel yöntemlerle sürdürülen biyoloji öğretimi yerine animasyon ve simülasyonların kullanıldığı etkileşimli, bilgisayar destekli öğretimi alternatif bir seçenek olarak ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Ayrıca bilgisayarla ilgili teknolojiye sınıflarda ulaşabilme imkânının artmasının kavramsal gelişim ve değişim üzerine etkilerinin araştırılmasını teşvik ettiği görülmektedir. Uzaktan eğitimin varlığı da benzer şekilde eğitimsel ihtiyaçlar doğrultusunda ortaya çıkmış ve bireylerin kullanımına sunulmuştur.

Bilişim teknolojisi günümüzde bütün bilim dallarıyla iç içe durumda bulunmaktadır. Bilgisayarların, bilgiyi görsel bir biçimde sunabilmesi Biyoloji için özellikle önemlidir. İyi hazırlanmış resimler, üç boyutlu modellemeler, hareketli animasyonlar, interaktif ortamlar vb. hedeflenen bilginin daha kolay kavranmasını sağlamaktadır (Çömlekçioğlu ve Bayraktaroğlu, 2001). Yeni eğitim teknolojilerinin, özellikle bilgisayar tabanlı sistemlerinin gelişmesi öğrenme öğretme süreçlerinin değişmesine yol açmıştır. Biyoloji derslerinin içeriğinin geniş, ekseri soyut ve değişen yapısından dolayı, hareketli görsel materyaller olan bilgisayar

animasyonlarıyla etkili bir öğretim yapılabilmektedir. Bu sayede zengin ve etkin öğrenme kaynaklarıyla esnek öğrenme hızı öğrencilere büyük faydalar sağlamaktadır.

Biyoloji, yabancı ve soyut kavramların karmaşık ilişkilerini içerdiği için öğretilmesi ve öğrenilmesi oldukça zordur. Biyoloji öğretiminde gerek eğitim durumları gerekse biyoloji kavramlarının soyut ve karmaşık olması öğrencilerin bazı konuları anlamakta zorlanmalarına ve anlamadan ezberleyerek öğrenmelerine yol açmaktadır (Kılıç ve Sağlam, 2004).

Bilgisayar ortamında hazırlanmış video ve animasyonların, biyoloji öğretimde kullanılması öğrencilerin difüzyon, osmoz, aktif taşıma, DNA‟nın üç boyutlu yapısı, hücresel taşıma sistemi, zar yapısı ve enzim-substrat kompleksi gibi daha pek çok moleküler düzeydeki soyut biyoloji konularını anlamalarını daha kolay hale getirmektedir (Sanger,2001; akt. Yakışan, Yel ve Mutlu,2009) .

Öğrencilerin anlaşılması zor, karmaşık konuları zaman ve mekândan bağımsız bir şekilde öğrenmelerine olanak tanıması nedeniyle biyoloji eğitiminde de uzaktan eğitim yöntemlerinin kullanımı gün geçtikçe önem kazanmaktadır.

2.5. Motivasyon

Motivasyon (güdülenme) kelime anlamı olarak harekete getirmek demektir. İngilizce Motive (güdü) kelimesi, Latince “movere” den yani “hareket etmek, kımıldamak” tan gelmektedir. Ertürk (1995)‟e göre motivasyon; insanları belirli bir amaca doğru devamlı şekilde harekete geçirmek için gösterilen çabaların toplamı olarak da tarif edilebilir.

Motivasyon; istekleri, arzuları, gereksinmeleri, dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır. Güdüler organizmayı uyarır ve faaliyete geçirir, organizmanın davranışını belirli bir amaca doğru yöneltir. Organizmanın davranışında bu iki özellik gözlendiği zaman "güdülenmiş" olduğu söylenebilir (Cüceloğlu, 1996).

Aydın (2009) motivasyonu; organizmayı davranışa iten, bu davranışların düzenlilik ve sürekliliğini belirleyen, davranışa yön ve amaç veren çeşitli iç ve dış etkenler ile bunların işleyişini sağlayan mekanizmalar olarak tanımlamaktadır. Motivasyon hakkında yapılan tanımlamalara bakıldığında hangi alanda olursa olsun genel olarak ortak ifadeler

görülmektedir. Bunlardan organizmanın harekete geçmesi, davranışa yansıtması, belli bir amacı olması öne çıkan ifadelerdendir.

Motivasyon süreci ile ilgili olarak davranış bilimcilerinin, insan davranışının bir nedeni olduğu ve bir hedefe yöneldiği hususunda uzlaşı halinde oldukları söylenebilir. Belirli bir hedefe yönelik olarak sergilenen davranış, aslında bir ihtiyacın neticesidir. İhtiyaçlar, fiziksel ihtiyaçlar olabildiği gibi psikolojik veya sosyolojik ihtiyaçlar da olabilirler. İnsanların belirli davranışları göstermeleri için izledikleri yol olarak tarif edebileceğimiz motivasyon sürecinin belli dört aşaması vardır. Bunlar;

1. İnsanı amaca yönelten ihtiyacın varlığı (ihtiyaç),

2. İnsanın bu amaca yönelik davranış sergilemesi (davranış),

3. İstenilen amaca ulaşılmasıdır (amaç).

4. Geri-besleme (iç durumun değişmesi) (Şimşek, Akgemci ve Çelik, 1998).

“Çaba ve gayreti harekete geçiren" anlamında kullanılan motivasyon kelimesinin kelime köküne inildiğinde; "motive" hareket yaratan, itici-hareket ettirici sebep, etken, yapan, neden; "motivate" sevk etmek, iletmek, harekete geçirmek anlamlarını içerir. Motivasyon, öğrencinin ilgisini çekip onu öğrenme sürecinin içine çekebilmektir. Ayrıca her ne kadar, bazı durumlarda örgenciyi iten faktör farklı olsa da, motivasyon faktörleri, sebepler, amaçlar ve yapılan akademik aktivitelerin içerikleriyle bağlantılı olmalıdır (Raffini,1993; Akt: Ongun,2006).

Yeterince güdülenmemiş bir öğrenci, öğrenmeye hazır hale gelmemiş demektir. Kişiyi öğrenmeye sevk edecek önemli bir neden olmadıkça öğrenmeye karşı ilgi gelişmez. İnsanlar genellikle merak duydukları ve ilgi çekici buldukları konuları daha çabuk öğrenirler (Selçuk, 2000).

Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için, öğrencinin bilgi alabileceği ortam üzerine dikkatini toplayabilmesi önem taşımaktadır. Dikkati bir konu üzerinde toparlayabilmek için en önemli unsurun, konuyla ilgili bilgi sahibi olabilmek için “güdülenmek” olduğu unutulmamalıdır. Güdü öğrenmenin gerçekleşebilmesi için temel etkenlerden biridir (Erden ve Akman, 1997).

Öğretme ve öğrenme yöntemlerinde motivasyon kavramının ne kadar önemli olduğu bilinmektedir. Öğrencideki öğrenmelerin etkililiği ve verimliliği ise öğrenci motivasyonlarına bağlı olarak değişmektedir. Öğrenciler motive olduklarında daha az çaba sarf ederek öğrenme faaliyetini gerçekleştirmiş olurlar. Uzaktan eğitimle video ve animasyonlu öğretim, yabancı ve soyut kavramların bulunduğu biyoloji dersi için eksik öğrenme engelinin giderilmesi, yüksek düzeyde öğrenmenin sağlanmasında ve derse karşı ilgiyi artırmada nitelikli bir öğretim hizmeti sağlayacağı düşünülmektedir.