Uygulama Öncesinde Yürütülen ÇalıĢmalar

AraĢtırma, çevrimiçi ortamlar üzerinde gerçekleĢtirileceğinden bu ortamları bilen ve karĢılaĢabilecek sorunları çözebilecek nitelikte öğrencilerle yapılması gerekmektedir. Bundan dolayı BÖTE bölümünde öğrenim gören öğrencilerle yapılması kararlaĢtırılmıĢtır. Uygulama süreci düĢünüldüğünde en uygun çalıĢma grubunun BÖTE bölümünde öğrenim gören 3. sınıf öğrencileri ve ĠĢletim Sistemleri ve Uygulamaları dersi seçilmiĢtir. Bu dersin ve sınıfın seçilmesinde en önemli etken araĢtırma kapsamında uygulanacak yöntemin bu derste kullanımına iliĢkin bir araĢtırmaya rastlanmamıĢ olması ve bununla birlikte, ders içeriğinin yöntemin uygulanmasına yönelik uygun bulunmasıdır. ĠĢlenecek konuların anlatılabilmesi, yazılı malzemenin bulunması, her durumda uygulanabilir olması, kavramların öğrenilmesi açısından uygulanacak yöntemle seçilen dersin uygunluğu bir diğer seçilme sebebidir. Bu dersin alt yapısının bir önceki sınıflarda alınan derslerle sağlanmasından ve bu dersin 3. sınıfta verilmesinden dolayı da uygulamanın üçüncü sınıfta olmasına karar verilmiĢtir. Ayrıca, BÖTE bölümü 3. sınıfın hem I. öğretiminin hem de II. öğretiminin olması da deneysel

72

çalıĢma yapmaya uygun bir durumdur. Uygulamanın gerçekleĢeceği sınıf ve ders seçiminin ardından uygulamanın gerçekleĢtirilmesi için gerekli izinler alınması iĢlemleri baĢlatılmıĢtır (Ek-1).

Çevrimiçi iĢbirlikli öğrenme ortamında e-portfolyo uygulamasının gerçekleĢtirilebilmesi için araĢtırmanın iki uygulama kısmı mevcuttur. Birinci uygulama kısmı; dersin içeriğinin bulunduğu ve e-portfolyo uygulamasının gerçekleĢeceği bir web sayfasından oluĢmaktadır. Ġkinci kısım ise, çevrimiçi iĢbirlikli öğrenmenin gerçekleĢeceği sanal sınıf ortamından oluĢmaktadır.

AraĢtırma için hem öğrencilerle iletiĢimin gerçekleĢtirileceği hem de dersin içeriği ve etkinliklerinin yer aldığı bir web sayfası hazırlanmıĢtır. Bu web sayfası Visual Studio 2010, ASP.Net 4.0, Fireworks CS5, Microsoft Office 2010 paket programları kullanılarak hazırlanmıĢtır. Web sayfasının, görsel tasarım öğelerine (çizgi, Ģekil, alan, boyut, doku ve renk), görsel tasarım ilkelerine (bütünlük, denge, vurgu, yakınlık, hizalama ve yerleĢtirme) ve eğitsel materyalde görsel tasarıma (resim, fotoğraf, grafik, renk ve metin kullanımı, biçim) uygunluğu açısından web tasarımcısına, yazılım mühendisine, alan uzmanına ve eğitim tasarımcısına baĢvurularak kapsam geçerliği sağlanmıĢtır. Hazırlanan bu site için www.padusakademi.com alan adı ile bir sınırsız web alanı satın alınmıĢ ve içerik yerleĢtirilerek site uygulamaya konulmuĢtur. Öğrenci ve öğretmenin etkileĢimlerinin gerçeklemesine imkan veren bir dinamik yapıya sahiptir. Bu web sayfası aracılığıyla öğrencilerin yönlendirilmesi ve bilgilendirilmesi sağlanmaktadır. Web sayfasında öğrencilerin üyeliklerinin olması yoluyla öğrencilerin giriĢleri ve iĢlemleri gerçekleĢtirmeleri sağlanmıĢtır. Site üzerinden üyelik formu eksiksiz doldurulduktan sonra sistem yönetici tarafından üyeliğe onay verilerek ya da sistem yöneticisi tarafından üyelik iĢlemi gerçekleĢtirilerek yapılmaktadır. Sistem üzerinde her bir kullanıcının yetki ve sorumlulukları ayrı ayrı tanımlanmıĢtır.

Hazırlanan web sayfası kullanıcı ve yönetici sayfaları olmak üzere iki ayrı kısımdan oluĢmaktadır. Kullanıcı sayfası kısmında öğrenciler kendilerine ait kullanıcı adı ve Ģifreleri ile web sayfasına giriĢ yapmaktadırlar. Böylelikle kullanıcıların site içerisindeki hareketlilikleri de takip edilebilmekte ve gerekli istatistiksel verilerinde sistem içerisinde tutulması sağlanmaktadır. Kullanıcılar sisteme giriĢ gerçekleĢtirdikleri zaman haber ve duyurular kısmı ve menüler ile karĢılaĢmaktadırlar. Haber ve

73

duyurular kısmında kullanıcılar için sistemle ilgili ve uygulama esnasında yapacakları ile ilgili gerekli bilgilendirmeler yapılmaktadır. Kullanıcı sayfası içerisinde yer alan menüler ise Ģu Ģekildedir (Ek-8):

Dersler: ĠĢletim sistemleri ve uygulamaları dersi kapsamında uygulanacak konulara iliĢkin öğrencilere yol gösterecek, bilgi verecek bir içerik yer almaktadır. Bu içeriklere öğrencilerin araĢtırmanın sonunda konuyu anlayıp anlamadıklarını belirlemek amaçlı etkinlikler, ödevler yerleĢtirilmiĢtir. Bu etkinlikler tıklandığında cevabın ya dosya formatında ya da metin kutusuna yazılacak Ģekilde elektronik ortama yüklenmesi sağlanmıĢtır. Böylelikle kullanıcılara ait ürün dosyaları elektronik ortamda tutulmuĢ olunmaktadır.

Ödevlerim: Ders içeriklerinde yer alan etkinlikleri elektronik ortamda sisteme yüklemiĢ olan kullanıcılar yükledikleri ödevleri ve onaylanıp onaylanmadığının belirtildiği kısımdır. Kullanıcı yüklediği ödevin durumu hakkında bilgi alabilmektedir. E-portfolyo dokümanları bu alanda toplanmaktadır. Her türlü elektronik doküman (metin, ses, video, grafik, resim gibi) kaydedilebilmektedir.

Mesajlarım: Sistem yöneticisi ile kullanıcının iletiĢiminin gerçekleĢtiği kısımdır. Her türlü mesaj alıĢveriĢi bu kısımda olmaktadır.

Anket: Uygulama için kullanılan tüm ölçekler bu kısımda kullanıcılara sunulmaktadır. Kullanıcılar bu kısımda yer alan ölçekleri hem uygulamanın baĢında hem de uygulamanın bitiĢinde öntest ve sontest olacak Ģekilde doldurmuĢlardır. Üçü nicel verileri, biri nitel olarak verileri toplayacak Ģekilde düzenlenmiĢ, toplamda dört ölçek mevcuttur. Nicel verileri toplayacak olan ölçek formu hem uygulamanın baĢında hem de sonunda uygulanmıĢtır. Ancak nitel verileri (yarı yapılandırılmıĢ soruların formatına uygun bir Ģekilde hazırlanmıĢtır) toplayacak Ģekilde ayarlanmıĢ ölçek formu sadece uygulamanın sonunda uygulanmıĢtır. Çünkü bu form araĢtırmada uygulanan programın etkililiğini belirlemeye yönelik hazırlanmıĢtır.

Forum: Kullanıcıların konularla ilgili kendi aralarında iletiĢimlerini, etkileĢimlerini ve bilgi paylaĢımlarını sağlamak için kullanılan kısımdır. Kullanıcılar içerik ve e-portfolyo ile ilgili her türlü çalıĢmalarını, araĢtırmalarını bu forum üzerinden paylaĢmıĢlardır. Böylelikle, öğrenme ortamının zenginleĢmesine katkı sağlayarak,

74

çevrimiçi ortamda akran öğrenmesi ve araĢtırmada kullanılan programın etkililiği de sağlanmıĢtır.

Anasayfa: Sayfalar arasında geçiĢler esnasında ilk giriĢ sayfasına dönmek istendiğinde kullanılmak için yer alan bir kısımdır.

ÇıkıĢ: Kullanıcıların sistemden güvenli çıkıĢlarını sağlar.

Sitenin yönetici sayfası (yönetim paneli) kısmına da güvenli giriĢ-çıkıĢ iĢlemlerini gerçekleĢtirmek için yönetici adı ve Ģifre kullanılmaktadır. Buradan hem kullanıcılarla olan iletiĢimler hem de programın yürütülmesi ile ilgili olan iĢlemler gerçekleĢtirilmektedir. Yönetici; öğrenme içeriklerinin oluĢturulması ve sisteme dahil edilmesi, sisteme üye olan kullanıcıların üyeliklerinin onaylanması, e-posta aracılığıyla üyeliklerin gerçekleĢtirilmesi, Ģifre düzenlenmesi isteklerinin gerçekleĢmesi gibi kullanıcılarla ve sistemle ilgili her iĢlemden sorumludur. Ayrıca, sistemin kurulumu- yönetimi, veri tabanının kullanımı- yönetimi ve sitenin güvenliği için gerekli iĢlemler de yönetici tarafından gerçekleĢtirilir. Yönetici sayfasında yer alan menüler ve görevleri Ģu Ģekildedir (Ek-8):

Haberler: Kullanıcıları bilgilendirmek amacıyla verilmesi gereken haber ve duyuruların eklenmesi, değiĢtirilmesi ve silinmesi gibi iĢlemlerin yapıldığı kısımdır.

Mesajlar: Kullanıcılarla yönetici arasında iletiĢimi gerçekleĢtirecek mesajlaĢmanın sağlandığı kısımdır.

Öğrenciler: Siteye üye olan kullanıcılara ait bilgiler tutulur. Ayrıca üye olan kullanıcıların üyelikleri de bu kısımdan onaylanır.

Ödevler: Kullanıcıların kendi sayfalarında yükledikleri ödevleri kontrol etmek için kullanılır. Sisteme yüklenen ödevlerle ilgili bilgiler ve onay kısmı da burada yer almaktadır. Ödevler onaylandığı zaman kullanıcının kendi sayfasında da görülmektedir. Buna göre ödevlerinin kabul edildiğini kullanıcı anlamaktadır.

Forum: Kullanıcıların kendi sayfalarında ekledikleri forum konularını ve yeni forum konularını ekleyip değiĢtirmek ve düzenlemek için yönetici tarafından kullanılan kısımdır. Kullanıcıların forum alanını daha düzgün kullanmalarını sağlamak için kontrol amaçlı bir alan olarak tasarlanmıĢtır.

75

Anket: AraĢtırma kapsamında kullanılan ölçekleri dolduran kullanıcılar ve bu verilerin tutulduğu veri tabanına ulaĢım bu kısımda yer almaktadır. Böylelikle bu verilerle yapılacak istatistiksel iĢlemler için alt yapı da hazırlanmıĢtır.

Değerlendirme: Elektronik ortama yüklenen ödevlerin değerlendirmesinin gösterildiği kısımdır. Her bir kullanıcı için ödevlerin ayrı ayrı değerlendirmesi verilmektedir. Bu kısımdaöğrencilerin ürün değerlendirmeleri yansıtılmıĢtır. Ürünlerin değerlendirilmesin de simgesel bir sistem kullanılmıĢtır:

Zayıf Orta Ġyi Çok Ġyi

Günlük: Siteye kayıtlı kullanıcıların günlük siteye giriĢ bilgilerine ait istatistiklerin tutulduğu kısımdır.

Anasayfa: Sayfalar arasında geçiĢlerde anasayfaya dönmeyi sağlar. ÇıkıĢ: Yönetim panelinden güvenli bir Ģekilde çıkmayı sağlar.

AraĢtırmanın ikinci uygulama boyutu ise çevrimiçi iĢbirlikli öğrenmenin gerçekleĢeceği sanal sınıf ortamıdır (Ek-9). Sanal sınıflar, mekan ve zamandan bağımsız öğrenimi gerçekleĢtiren interaktif çoklu-ortam uygulamalarıdır (Erkan ve Altun, 2003). Farklı yerlerdeki kiĢilerin sesli, görüntülü ve dosya paylaĢım imkanlarıyla bilgi alıĢveriĢinde bulunmalarını sağlar. Çevrimiçi ortamlarda internet üzerinden eğitimlerin gerçekleĢtirilmesine sanal sınıf ortamları olanak sağlamaktadır. Her türlü etkileĢimli eğitim-öğretim uygulamalarını gerçekleĢtirme olanağına sahip olduğundan araĢtırmanın çevrimiçi iĢbirlikli öğrenme boyutu sanal sınıflar üzerinden gerçekleĢtirilmiĢtir. Bunun için sanal sınıf uygulamasını gerçekleĢtirmemize imkan sunan bir çok program (Perculus, Adobe Acrobat Connect vb. gibi) incelenmiĢ ve araĢtırma için en uygun olan program seçilmiĢtir. Seçilen program sanal toplantı odalarında, sesli ve videolu görüĢme, sunum paylaĢma, ortak yazı tahtası, anlık yazıĢma (sohbet), anket, not alma ve

76

ekran paylaĢımı gibi özellikler sunmaktadır. Bu özellikleri ile çevrimiçi ortamlarda iĢbirlikli öğrenmeye uygun bir alt yapı oluĢmuĢ olur. Ayrıca, bu özellikler ile iĢbirlikli öğrenmenin gereklerinden biri olan yüz yüze etkileĢim özelliği (Açıkgöz, 1990) desteklenmektedir. Kullanılacak program için gerekli izinler alınmıĢ ve kullanıma geçilmiĢtir. Program içerisinde yönetici ve kullanıcılar tanımlanmıĢtır. Kullanıcılara ait kullanıcı adı ve Ģifreler belirlenmiĢtir.

Uygulamada iĢbirlikli öğrenme tekniklerinden BirleĢtirme II kullanıldığından öğrencilerin sanal sınıftaki uygulamaları da o Ģekilde hazırlanmıĢtır. Kümeleme analizi sonucunda belirlenen öğrenciler öncelikli olarak 7 uzman gruba ayrılmıĢtır. Kümeleme analizi dıĢında kalan öğrencilerde araĢtırmanın sağlıklı bir Ģekilde yürütülebilmesi için bu gruplara dahil edilmiĢtir. 5 kiĢiden oluĢan uzman gruplar bu öğrencilerin de katılımıyla 7 kiĢi olmuĢtur. Yalnızca bir grup, sınıf mevcudundan dolayı 8 kiĢiden oluĢmaktadır. Grupların her biri için bir lider belirlenmiĢtir. Bu liderler hem sistem içerisinde hem de uygulama esnasında yönetici pozisyonundadırlar. Sanal sınıf ortamına da bu 7 grup ve liderler ayrı ayrı tanımlanmıĢtır. Her gruba kullanıcılar atanmıĢtır. Böylelikle sanal sınıf uygulaması için gruplar oluĢturulmuĢ ve sisteme tanıtılmıĢtır. Grupların çalıĢma takvimleri uygulama esnasında öğrencilerin görüĢleri doğrultusunda belirlenmiĢ ve sisteme tanıtılmıĢtır. Öğrenciler bu takvime göre sanal sınıf uygulamalarını gerçekleĢtirmiĢlerdir. Ayrıca web sayfasından da gerekli iletiĢim ve bilgilendirme çalıĢmalarını kendi aralarında ve yönetici ile yapmıĢlardır.

Uygulama baĢlamadan önce hem baĢarı testi hem de tutum ve motivasyon ölçekleri deney ve kontrol gruplarına uygulanmıĢtır. Ayrıca, deney grubuna çevrimiçi iĢbirlikli öğrenme ortamına yönelik tutumlarını belirlemek için bir ölçek daha uygulanmıĢtır. Uygulama hakkında araĢtırmacı tarafından deney grubuna gerekli açıklamalar yapılmıĢtır. Uygulamanın baĢlangıcında bütün hazırlıklar yapılarak, uygulama sürecinin sorunsuz geçmesi sağlanmıĢtır.