Uluslararası Sistem Açısından Terörizmin Türleri, Özellikleri ve

1.2.4.1. Devlet Terörü

Amaçları, fikirleri ve odak noktaları birbirlerinden farklı olmakla beraber, devlet terörü iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bunların ilki devletin kendi vatandaşlarına karşı uyguladığı “devlet terörü”, ikincisi ise bir dış politika aracı olarak devletin terörizmi desteklediği “devlet destekli terörizm” dir (Işıtan, 2008: 15).

18

Devlet kuralsız, yasal olmayan şiddet uyguluyorsa yapılan terördür. Devlet teröründe terörde var olan çoğu özellik bulunmaz. Örneğin güvenlik güçlerine verilen silahların yasalarda belirtilen durumlarda görevli kendini korumak adına kullanabilmektedir (İlhan, 1998: 13). Devlet terörü, nüfusu altındaki halka karşı uyguladığı yıldırma, sindirme ve şiddet eylemleridir. Şiddet kullanımı direk devletin kendi nüfusuna karşı kullanılmakta, siyasi muhaliflere veya etnik bir gruba yönelikte olmaktadır. Ayrıca devlet terörü bu eylemleriyle insan haklarını ihlal eden bir sistem oluşturur (Şimşek, 2016: 324). Bunun nedeni, muhalifleri veya etnik gurupları kontrol altına almak ve muhaliflere rağmen siyasal rejimi devam ettirmek ve hakimiyetini sürdürmektir (Doğan, 2019: 20).

Özellikle kendi sınırları içerisinde, yönetilenlere karşı şiddet uygulamaları, politik kaygılar ve güç dengesini elinde tutma mücadelesinden kaynaklanmaktadır. Bilinen en önemli örneği ise Nazi Almanya’sının Yahudilere yapmış olduğu soykırımdır. Ancak, bütün bu açıklamalara rağmen devlet terörü kavramı, bazı yazarlarca uluslararası alanda tartışmalı ve üzerinde anlaşma sağlanamayan bir konu olarak görülmektedir (Dilmaç, 2011: 24).

Devlet destekli terörizminde ise; hükümet kaynakları şiddet eylemlerini kendi askeri birlikleri ile değil, destekledikleri farklı gruplar üzerinden stratejik ve politik bir şekilde uygulamaya çalışırlar (Şimşek, 2016: 324). Aslında burada önemli olan terörist gruplara hükümetlerin ne şekilde bir destek verdikleri ve bu destekledikleri grupların herhangi biri üzerinde gerçekte ne kadar kontrol sahibi oldukları ve böyle bir kontrolü ne şekilde kullanarak eyleme dönüştürdüğü önemli bir noktadır (Caşın, 2008: 569).

1.2.4.2. Devlete Karşı Terör

Bu terörizm tiplemesi; terör ve terörizmin tarihsel yönleri ele alındığı zaman görüleceği gibi genel anlamda isyancı kişiler ve örgütlerin devlete karşı uyguladıkları başkaldırı ve isyan şeklinde ortaya çıkmıştır (Naimi, 2018: 63). Yani eylemlere halkın büyük bir kısmının katılımını ve onların desteğini almayı, toplum içindekihaksızlık ve adaletsizliklere karşı dikkatin yoğunlaşmasını amaçlamışlardır (Acar, 2012: 122).

Aslında devlete karşı terör de kendi içinde birkaç gruba ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi; mevcut var olan düzeni yıkıp, yeni bir siyasi toplumsal düzen kurmak “devrimci

19

terör” olarak ya da belirli bölgeyi devletin egemenliğinden kurtarmak, ayrı bir devlet kurmak “ayrılıkçı-etnik terör” olarak adlandırılmaktadır. Bu anlamda devrimci terörde ya gerçekten kötü olduğundan ya da ideolojik hükümlere bakılarak mevcut, var olan ekonomik düzenin yıkılması hedeflenmektedir (Yahşi, 2015: 20). İkincisi ise; ayrılıkçı terördür. Ayrılıkçı terörde amaç belirli bir bölgeyi bağlı olduğu ülkeden kopararak ona ayrı bir bağımsızlık vermektir. Düşünce anarşisi bir siyasal eylem şeklinde meydana gelirken, bir egemenliği zorla yıkmak, bağımsızlık kazanmaya çalışmak, ya da yeni bir düzeni benimsetme çabaları devlete karşı terörü olağan kılar. Bu şekilde devletlerin alışılmış düzenin dışında siyasal eylemleri kabul etmesiyle devlete karşı terörün meşrulaşma sürecine girmesi daha da hızlanmıştır (Yahşi, 2015: 21).

1.2.4.3. Ulusal Terörizm

Ulusal terörizmi, aynı ülke toprakları içerisinde yapılan terör eylemleri olarak ifade edilmektedir. Örgütler tarafından devlete karşı girişilen şiddet eylemleri, devletin halka karşı uyguladığı devlet terörü, ulusal terörizmin ilgi alanına girmektedir (Kazan, 2015: 45). Daha somut tanımlayacak olursak; ulusal terörizm, devletlerin kendi ülke sınırları içerisinde meydana gelen, dış kaynaklı hiçbir terör örgütü ile bağlantısı olmadan gerçekleştirilen ve başka bir devletin yararını veya zararını hedef almayan eylemler bütünüdür. Yalnızca o ülkedeki bazı hedeflere yönelen ve söz konusu ülkenin vatandaşları tarafından gerçekleştirilen, dolayısıyla o devletin yargı yetkisi içinde yer alan cezai nitelikte terör eylemleri olarak da ifade edilebilir. Bu tür terörizmi önlemek ve suçluları cezalandırmak her devletin kendi görevidir. Devletler sonuç olarak, bu mücadeleyi evrensel hukuk şartlarına bağlı kalarak her türlü aracı kullanarak gerçekleştirebilmektedirler (Kara, 2016: 91-92).

1.2.4.4. Uluslararası Terörizm

Bu terörizm türü ise, terörist faaliyetlerin birden fazla ülkede yürütülmesi anlamına gelmektedir. Yani örgütlerin faaliyetlerini ve varlıklarını sürdürebilmesi için uzmanlık gerektiren konularda eğitim, finans ve silahlı eğitim gibi faaliyetlerde bulunabilmesi çoğunlukla başka ülkelerden ve farklı yapıdaki gruplardan alacağı yardımlara bağlı olduğundan tüm bu özellikler, terörün uluslararası bir nitelik kazanmasını sağlar (Özdemir, 2009: 6).

20

Uluslararası terörizm ifadesi kullanıldığında akla gelen sadece tek bir terör faaliyetinin içten dışa taşması değildir. Birden fazla ülkenin hedef alındığı veya birden fazla ülkede eş zamanlı gerçekleştirilen birbirine yakın eylemler de uluslararası terörizmi açıklamaktadır. Ayrıca uluslararası terörizm uluslararası ilişkileri de etkisi altına alır. Uluslararası diplomasiyi ve savaş kurallarını hiç olmamış kabul eder. Burada uluslararası hukuk devreye girmektedir; önemli olan ortak bir siyaset, strateji ve savunmadır (Bayram, 2016: 76).

Terörizmin uluslararası boyutunun hemen her dönemde değişik değişik şekillerde kendisini göstermesi ile birlikte zamanın gerektirdiği koşullara ve teknoloji, siyasal sistemlerin dengelerinin farklılık göstermesine göre de belli bir değişime uğradığı gözlemlenmiştir (Deveci, 2011: 49).

Son olarak uluslararası terörizm hareketlerini, doğrudan devlet destekli gruplar ile uluslararası grup ve örgütlerce uygulanan bağımsız terör hareketleri olarak iki kategoride inceleyebiliriz; bunlara en iyi örnekler 11 Eylül 2001 ABD saldırıları ve PKK terörüdür (Özdemir, 2009: 6).