UFRS Uygulamalarında Gelir Tablosu Bölümlerine Göre Ortaya

Genel olarak gelir tablosunun, beş ayrı bölüme ayrılması uygun görülmektedir. Bunlar sırası ile aşağıdaki şekilde gösterilmektedir;

1- Brüt Satış Karı Bölümü 2- Faaliyet Karı Bölümü 3- Olağan kar Bölümü

4- Durdurulan Faaliyetler Bölümü ( Olağan Dışı Kar Bölümü yerine) 5- Net Kar Bölümü

UFRS göre gelir tablosu düzenlemelerinde, önceki uygulamalara göre gelir tablosu kalemlerinde ortaya çıkan farklılıklar aşağıdaki gibi ifade edilebilmektedir.

3.3.2.1.1. Brüt Satış Karı Bölümü

Bu bölümde Brüt Satış Karı veya Zararı, Brüt Satışlardan Satış İndirimlerinin çıkarılması ile bulunan Net Satışlardan, Satışların Maliyeti çıkarılarak hesaplanabilmektedir. Standartlara göre Brüt Satışlar İçerisinde, “Canlı Varlık Değerleme Artışları” kalemi de yer almaktadır.

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği uygulamasında, satışlarla ilgili vade farkları ve ihracatta dönem içinde oluşan kur farklarının brüt satışlar içerisinde raporlanması öngörülse de, TMS 18 Hasılat Standardı’na göre kur farklarının, ihracattan dolayı ortaya çıkmış olsa dahi, diğer olağan gelir ve karlar grubunda raporlanması gerektiği belirtilmektedir. Vade farklarının da brüt satışlarda gösterilmeyip, Finansman geliri olarak raporlanması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu standarda göre, faizlerin tahakkukunda raporlama dönemindeki kullanılma süresi esas alınmalıdır. Buna göre, peşin satış fiyatı 10.000 TL, 3 ay vadeli satış fiyatı aylık 1.000 TL vade farkı ile 13.000 TL olan bir malın satışında, 10.000 TL’nin satış hesabına, 3000 TL’nin ise ertelenmiş gelirler olarak alacak reeskontu olarak

gösterilmesi ve alacağın iskontolu fiyatlar ile raporlanması, her ayın sonunda ise 1000 TL’lik vade farkının faiz gelirleri hesabına aktarılması gerekmektedir.

Muhasebe kayıtları ise şu şekilde yapılmaktadır:

Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre;

……… / / ……… 120 ALICILAR 13.000 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 13.000 ……….. / / ……… TMS 18’e göre; ………. / / ………. 120 ALICILAR 13.000 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 10.000 122 ALACAK REESKONT

LARI (Ertelenmiş Gelirler) 3.000 ………. / / ………

1 ay sonra (2. ve 3. ay sonlarında da aynı kayıt yapılmaktadır). ……… / / ………..

122 ALACAK REESKONTLARI 1.000 ( Ertelenmiş Gelirler)

642 FAİZ GELİRLERİ 1.000 ……… / / ……….

Canlı Varlık Değer Artışları, TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı’na göre, canlı varlıkların ( yaşayan hayvan ve bitki topluluğu) biyolojik dönüşümü sonucu gerçeğe uygun değerlerindeki artış ve azalışların dönem sonucuna kar ya da zarar olarak aktarılması gerekmektedir. Gerçeğe uygun değerden tahmini pazar yeri maliyetleri düşülerek hesaplanan değer, canlı varlığın ilk muhasebeleştirilmesinde kar ya da zarar doğurabilmektedir.

Brüt satış karı bölümünde yer alan satışların maliyeti kalemindeki hesaplar, standarda göre aşağıdaki şekilde gösterilmektedir;

D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 1- Satılan Mamuller Maliyeti (-) 2- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 3- Satılan Hizmet Maliyeti (-) 4- Diğer Satışların Maliyeti (-)

5- Dağıtılmayan Genel Üretim Maliyetleri (-) 6- Fire, Kayıp maliyetleri (-)

7- Stok değer Düşüklüğü Karşılık Giderleri (-)

8- Konusu Kalmayan Stok Değer Düşüklüğü Karşılıkları (-)

Görüldüğü gibi, standartlarla 4 yeni hesap adı ortaya çıkmaktadır. Her bir satışların maliyeti kaleminin maliyet oluşumu ayrı bir tablo halinde de ( Satışların Maliyeti Tablosu) raporlanabilmektedir.

Faaliyet Giderleri bölümünde yer alan AR-GE giderlerinin, yapıldıkları döneme gider kaydedilmesi temel ilkedir. Ancak geliştirme giderlerinden gelecek dönemlerde ekonomik yararlar elde edilmesi bekleniyorsa bu giderler aktifleştirilebilir ve amortisman ayırmak suretiyle amorti edilir.

İşletmenin esas faaliyeti dışında, Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar bölümünde, standartlara göre; “ Gerçeğe Uygun Değer Artış Karları” hesabı da yer almaktadır. Gerçeğe uygun değerle ölçülen ve gerçeğe uygun değer değişiklikleri kar-zarara aktarılan varlık ve yükümlülüklerin değerlemesinden ortaya çıkan artışlar bu hesapta izlenmektedir.

Aynı şekilde, Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar bölümünde, standartlara göre; “ Gerçeğe Uygun Değer Azalış Zararları” hesabı da yer almaktadır. Gerçeğe uygun değerle ölçülen ve gerçeğe uygun değer değişiklikleri kar-zarara

aktarılan varlık ve yükümlülüklerin değerlemesinden ortaya çıkan azalışlar bu hesapta izlenmektedir.

Finansman Giderleri bölümünde ise, işletmenin borçlandığı tutarla ilgili olarak katlanılan ve varlık maliyetine eklenmemiş bulunan faiz, kredi komisyonları, kur farkları vb. giderler bu grupta izlenmektedir. Varlığın aktife girdiği dönemden itibaren ortaya çıkan finansman giderleri bu bölümde yer alır.

Türkiye Muhasebe Standartları dikkate alındığında, Dönem Net Karı bölümündeki kalemleri aşağıdaki gibi oluşturulması gerekmektedir;

Sürdürülen Faaliyetler Dönem Net Karı XX Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Gelir ve Karlar xx

Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Gider ve Zararlar ( xx) Durdurulan Faaliyetler Dönem Karı xx Vergi ve Yasal Yükümlülük Karşılıkları ( xx)

Durdurulan Faaliyetler Dönem Net Karı XX Toplam Dönem Net Karı XX

Muhasebe standartlarına göre, olağandışı gelir ve karlar, “Diğer Gelir ve Karlar”, olağandışı gider ve zararlar ise, “Diğer Gider ve Zararlar” olarak; sürdürülen faaliyetler bölümlerinde raporlanmaktadır.

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na ve Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre bilanço ve gelir tablosu düzenlenmesinde birçok farlılıklar ortaya çıkmaktadır. Bu farklılıkların pek çoğuna yukarıda yer verilmiştir. Gerek mevzuatımızda gerekse TDHP’ de yapılacak standartlara uyumlaştırma çalışmaları ile, söz konusu farklılıkların giderilerek, muhasebe uygulamaları açısından dünya ile bütünleşik konuma gelinmesi söz konusu olabilecektir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

FİNANSAL RAPORLAMAYA İLİŞKİN UFRS`YE GÖRE UYGULAMA ÖRNEĞİ (*)

4.1. PINAR SÜT MAMULLERİ SANAYİİ A.Ş.’NİN 2007 YILINA İLİŞKİN FİNANSAL RAPORLAMALARINDAKİ UFRS UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Pınar Süt Mamulleri Sanayii A.Ş.`nin, 2007 faaliyet dönemine ilişkin UFRS`ye göre mali tabloların hazırlanması uygulamalarından tez konusu ile ilgili olarak bilimsel amaçlarla yararlanma olanağı olmuştur. Ancak, bu çalışmada önemli şirket bilgilerinin üçüncü kişilerce olumsuz kullanımlarına fırsat vermemek için çok ayrıntılı bilgi verilmekten kaçınılmıştır.

TMS/TFRS açısından finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin Standartlara göre detaylı açıklamalar 3. bölümde ayrıntılı olarak açıklandığından, bu bölümde bu tür ayrıntılara yer verilmemiştir. Bu bölümdeki uygulama çalışmaları UFRS’ye göre finansal tabloların hazırlanması ile ilgili olmaktadır. 175