Veri Toplama Süreci

Gömülü teori deseninde örnekleme kuramsal bir zemine oturtulur. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden kuramsal örneklemede çalışılacak kavramlar, kavramların özellikleri ve boyutlarına uygun olarak örneklem oluşturulur. Gömülü teori deseninde kişilerin değil kavramların temsiliyeti ön plandadır. Buradan hareketle çalışılacak olguyu temsil eden bir gurup insan, örgüt veya topluluk örneklem olarak seçilebilir (Strauss ve Corbin, 1990; Corbin ve Strauss, 2014).

Bu çalışmada Sağlık Bakanlığı verilerine dayanılarak Doğu Marmara istatistiki bölgesinde yer alan 8 şehirde bulunan 52 özel sağlık işletmesinin üst düzey yöneticileri örneklem çerçevesi olarak belirlenmiştir. Fiziki ulaşılabilirlik ve özel sağlık işletmesi yoğunluğu göz önüne alınarak Doğu Marmara istatistiki bölgesi seçilirken, araştırılan konunun örgüt içi stratejik kararlar gerektirmesi nedeniyle başhekim, hastane koordinatörü, hastane sahibi, yönetim kurulu başkanı gibi üst düzey kademede yer alan yöneticiler çalışma örneklemini dahil edilmiştir. Doğu Marmara bölgesindeki şehirler ve özel sağlık işletmesi sayıları Tablo 1’de gösterilmiştir.

Tablo 1. Şehirler Ve Özel Sağlık İşletmesi Sayıları

Şehir Özel Sağlık İşletmesi

Düzce 1 Bursa 19 Yalova 3 Bolu 2 Eskişehir 6 Sakarya 5 Kocaeli 17

Kaynak: Sağlık Bakanlığı

*: Bilecik ili Doğu Marmara istatistiki bölgesinde yer almakla birlikte Sağlık Bakanlığından alınan listede il sınırları içerisinde faaliyet gösteren özel sağlık isletmesi olmaması nedeniyle tabloda yer almamaktadır.

Bu çalışmada veri toplama yöntemi olarak yapılandırılmamış yüz yüze derinlemesine görüşme yöntemi kullanılmıştır. Kişilerarası etkin iletişim imkanı ve kurulan etkileşimde esneklik fırsatı sunması yüz yüze görüşme yönteminin tercih edilmesinde rol oynamıştır. Görüşme tarafların etkileşimi ve konuşmaları yoluyla bilginin üretildiği bir süreçtir. Günlük sohbetten farklı olarak bilimsel görüşmeler görüşmeyi gerçekleştiren araştırmacının amacına hizmet edecek şekilde dizaynedilir. Bilimsel görüşmeler belirli konular ve olgular üzerine sürdürülür (Yıldırım ve Şimşek, 2016). Charmaz’ın (2015) yoğun/ayrıntılı görüşme olarak isimlendirdiği yapılandırılmamış yüz yüze görüşme tekniğinde araştırma konusuyla ilgili bilgi ve deneyimi olan kişilerin görüşme için seçilmesi önemlidir. Açık uçlu sorular sorulması ayrıntılı cevaplar alınması ve katılımcının fikirlerini tam olarak yansıtabilmesine katkı sağlamaktadır. Görüşme esnasında görüşmeyi yapan kişi katılımcının konuşmasını teşvik eder ve izin verir. Bu süreçte görüşmeyi gerçekleştiren kişi katılımcının konuyla ilgili tecrübelerini ve fikirlerini nasıl betimlediğine ve bunlara ne anlam yükeldiğine odaklanır (Charmaz, 2015).

Yapılandırılmamış görüşmelerin başarılı şekilde gerçekleştirilebilmesi görüşmecinin araştırılan konuyla ilgili sahip olduğu bilgi birikiminden etkilenir. Ayrıca araştırmacının önceki görüşme tecrübeleri de yapılandırılmamış yüz yüze derinlemesine görüşme yönteminin başarısına etki eden unsurlardandır (Patton, 2014). Çalışma kapsamında araştırmacı görüşmelere başlamadan önce Yozgat ilinde gerçekleştirilen “Dijital Hastane” çalıştayına katılmış, ayrıca Bolu ve Düzce il sağlık müdürlükleri yetkilileriyle araştırma konusu hakkında görüşmeler yapmıştır. Veri

toplama görüşmelerine başlamadan önce bir üniversite araştırma ve uygulama hastanesi ve bir özel sağlık işletmesi yöneticileriyle toplam 4 görüşme daha gerçekleştiren araştırmacı konuyla ilgili sahip olduğu teorik bilgilerin pratikte ne şekilde yansıdığını kavrama imkanı bulmuştur. Bu görüşmeler araştırmacının sağlık sektöründe yaşanan güncel gelişmeleri yakından takip etmesine yardımcı olmuştur. Veri toplama sürecinde 1 Haziran 2019-10 Haziran 2019 tarihleri arasında Sağlık Bakanlığından alınan listede bulunan 52 özel sağlık işletmesinin tamamıyla, mail yardımıyla iletişim kurulmaya çalışılmıştır. Özel sağlık işletmelerinin internet sitelerinden edinilen kurumsal mail adreslerine, tez çalışmasını özetleyen ve ilgili yöneticilerle görüşme talebini içeren bir mail yollanmış ve yollanan maile Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünden alınan araştırma izin belgesi de eklenmiştir. İlk maillerin hiç birisine olumlu ya da olumsuz bir cevap alınamamış, bunun üzerine örneklemde yer alan özel sağlık işletmelerinin ilgili yöneticilerine mail atılmış, ayrıca özel sağlık işletmeleri telefonla aranarak randevu talebi iletilmiştir. Mail ve telefon yoluyla randevu alma girişimleri sonucu çalışma kapsamında ilk görüşme 2 Temmuz 2019 Sakarya ilinde gerçekleştirilmiştir. İlk görüşmenin yapıldığı 2 Temmuz 2019 tarihi ile son görüşmenin yapıldığı 13 Aralık 2019 tarihleri arasında 27 özel sağlık işletmesinde 32 görüşme yapılarak veri toplama süreci tamamlanmıştır. Örneklem çerçevesi Doğu Marmara istatistiki bölgesi olmakla birlikte, söz konusu şehirlerde de faaliyet gösteren bir özel sağlık işletmesi gurubunun İstanbul’da bulunan biyomedikal merkezinde, biyomedikal direktörüyle yapılan bir görüşme de analiz sürecine dahil edilmiştir. Bununla birlikte veri toplama aşamasında ziyaret edilen özel sağlık işletmelerinin bilgi işlem yetkilileriyle yapılan 4 görüşme, görüşme yapılan kişilerin örgüt üst düzey stratejik kararlarında yetkili olmadıkları ve bu durumun kuramsal örnekleme kriterlerine uygun olamayacağı gerekçesiyle analize dahil edilmemiştir. Bu görüşmeler araştırmacının konuyla ilgili teknik bilgisinin gelişmesine yardımcı olarak, diğer görüşmelerde dolaylı katkı sağlamışlardır. Analize alınan görüşmeler ve katılımcılarla ilgili temel bilgiler Tablo 2’de gösterilmiştir.

Tablo 2. Katılımcılar Ve Gösrüşmelerle İlgili Temel Bilgiler

(dk)

1 Başhekim 02.07.2019 46 Sakarya

2 Genel Direktör 02.07.2019 38 Sakarya

3 Başhekim 06.07.2019 33 Bolu

4 Başhekim, Yönetim Kurulu Üyesi 22.07.2019 55 Sakarya

5 Başhekim, Hastanenin Kurucusu 27.07.2019 78 Sakarya

6 Hastane Direktörü, Hastane Sahibi 27.07.2019 28 Sakarya

7 Mesul Müdür 24.08.2019 55 Bursa

8 Hastane Müdürü 24.08.2019 65 Bursa

9 Başhekim 24.08.2019 40 Bursa

10 Başhekim, Yönetim Kurulu Üyesi 24.08.2019 45 Bursa

11 Başhekim 27.08.2019 40 Yalova

12 Başhekim 27.08.2019 60 Yalova

13 Başhekim 06.09.2019 45 Bursa

14 Hastane Müdürü 06.09.2019 35 Bursa

15 Hastane Genel Direktörü 10.09.2019 60 Bursa

16 Genel Müdür/Başhekim 10.09.2019 50 Bursa

17 Hastane Direktörü 28.09.2019 48 Bursa

18 Başhekim 28.09.2019 40 Bursa

19 Başhekim/Genel Koordinatör 11.10.2019 65 Bursa

20 Başhekim 11.10.2019 35 Bursa

21 Biyomedikal Direktörü 16.10.2019 70 İstanbul

22 Başhekim 21.11.2019 35 Kocaeli

23 Başhekim 21.11.2019 50 Kocaeli

24 Hastane Müdürü/Başhekim 23.11.2019 45 Kocaeli

25 Başhekim/Yönetim Kurulu Üyesi 25.11.2019 68 Kocaeli

26 Hastane Direktörü 30.11.2019 48 Kocaeli

27 Başhekim 30.11.2019 40 Kocaeli

28 Hastane Müdürü 06.11.2019 45 Kocaeli

29 Hastane Müdürü 06.11.2019 35 Kocaeli

30 Hastane Genel Direktörü 06.11.2019 50 Kocaeli

31 Başhekim 13.12.2019 30 Kocaeli

32 Başhekim/Mesul Müdür 13.12.2019 65 Kocaeli

Veri toplama aşamasında 7 farklı şehirde bulunan 27 hastane ziyaret edilerek toplam 32 görüşme analize tabi tutulmuştur. Bu görüşmelerden en kısası 28 dakika, en uzunu 1 saat 18 dakika sürmüştür. Veri toplama aşaması sonucunda 25 saatin üzerinde ses kaydı alınmış, bu ses kayıtları word dosyası olarak yazıya dökülmüş ve 236 sayfalık yazılı doküman elde edilmiştir. Gömülü teori metodolojisinin temel özelliklerinden birisi veri toplama süreci ve analiz sürecinin eş zamanlı sürdürülmesidir (Strauss ve Corbin, 1990). Kuramsal örnekleme yönteminde görüşme sonunda elde edilen cevapların kendini tekrarlaması ve yeni kodların ortaya

çıkmaması verinin doygunluğa ulaştığı anlamına gelmektedir (Shenton, 2004; Morse, 2016). Bu çalışma kapsamında verilerin doygunluğa ulaşmasıyla daha fazla görüşme yapılmasına ihtiyaç duyulmamış, 32 görüşme analize alınmıştır.