Veri Toplama Süreci

Çalışma deseninin zenginleştirilmesinde ve çalışmalarda geçerliğin ve güvenirliğin sağlanmasında kullanılan önemli hususlardan biri de veri toplama yöntemlerinde çeşitlemenin sağlanmasıdır (Patton 1990). Bu amaçla ana sınıfı öğretmenlerinin ve çalışma grubunda bulunan çocukların AG teknolojisi hakkındaki görüşleri ses kaydına alınarak incelenmiş, uygulama süreci video kaydı altına alınmış, uygulama süresince araştırmacı ve eş gözlemci tarafından gözlemler yapılarak gözlem notları tutulmuştur. Böylelikle çalışma kapsamında ihtiyaç duyulan veriler toplanırken birden fazla veri toplama yönteminin kullanılmasıyla çalışmanın veri toplama teknikleri bakımından çeşitleme özelliğini taşıması sağlanmıştır.

Çalışma kapsamında 18 çocuk ve 2 okul öncesi öğretmeni olmak üzere toplam 20 kişi ile görüşme sağlanmıştır. Uygulama sürecinden önce öğretmenlerle yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak ön görüşmeler yapılmıştır. Ön görüşmelerde öncelikli olarak ön veriler, çocuklar ve etkinlik süreci ile ilgili bilgiler toplanmıştır. Diğer görüşmeler ise okul öncesi dönemde AG teknolojisinin kullanılmasına yönelik yapılan görüşmelerdir. Çocuklarla yapılan görüşmeler okul öncesi alanında uzman kişinin önerisiyle her hafta yapılan uygulamanın ertesi günü ayrı ayrı olarak gerçekleştirilmiştir. Çocuklarla yapılan görüşmelerin uygulama sürecinden bir gün sonra yapılmasının nedeni çocukların çok çabuk sıkılmasından dolayı gerçeğe yakın veri elde edememe durumunun önüne geçmek isteme ve zamanın kısıtlı olmasından kaynaklanmıştır. Uygulama sürecine dahil olan çocukların görüşme esnasında verecekleri cevapların birbirlerinden etkilenmemesi için çocuklar görüşmeye tek tek alınmıştır. Görüşmeler, zengin içerikli, kaliteli veri sağlamak, görüşmelerin akıcılığını bozmamak ve görüşme esnasında not tutmanın yetersiz kalabileceği düşüncesiyle araştırmacıya ait olan telefonun ses kayıt özelliği kullanılarak kayıt altına alınmıştır.

Katılımcılara belirli bir cevaba yönlendirici sorular sorulmamasına özen gösterilmiştir. Görüşme verileri toplanırken yansız davranılmaya oldukça dikkat edilmiştir. Bunun yanı sıra bazı sorular katılımcılara bir kaç defa sorularak görüşmenin tutarlılığı test edilmeye çalışılmıştır. Görüşmenin sağlanacağı kişilere içerik hakkında ön bilgi verilmiştir. Görüşme esnasında tam anlaşılmayan veya dikkat çeken noktalar irdelenerek derinlemesine görüşme sağlanmıştır. Görüşme süreci araştırmacı tarafından kontrol altında tutulmuştur verilen yanıtlara göre önlemler alınmaya çalışılmıştır.

Öğretmenlerle yapılan görüşmeler ise uygulama süreci bittikten sonra gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler uygulama yapılan sınıfta gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda etkinlikler esnasında gerekli olan materyaller araştırmacı tarafından hazırlamış ve yine araştırmacı tarafından MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’nda (İnt.Kyn.1) yer alan kazanım ve göstergeler dikkate alınarak etkinlik formatı şeklinde etkinlik planları oluşturulmuştur.

Araştırmacının okul öncesi eğitim alanı ile ilgili eğitim almamış olmasından ötürü, okul öncesi eğitimi almış iki öğretmen adayı veri toplama sürecinin geçerliği ve güvenirliği açısından uygulama sürecine dahil edilmiştir. Sürece dahil edilen öğretmenlerden bir tanesi eş gözlemci diğeri ise yardımcı öğretmen olarak süreçte yerlerini almışlardır.

Uygulama yapılmadan önce hem araştırmacı hem de eş gözlemci tarafından uygulamanın yapılacağı olan ortam görülmüştür. Gözlenen olgu, çevre değişkenleri dikkate alınarak süreç gözlemlenmiştir. Araştırmacı uygulama sürecine katılımcı gözlemci olarak katılarak hem süreci yönetmiş uygulama esnasında gözlem yaparak gözlem notları tutmuştur. Gözlem verilerinin birinci elden toplanması, verilerin daha net görülmesine ve bütün yönüyle derinlemesine incelenmesine olanak tanımaktadır (Yıldırım ve Şimşek 2016). Bir çalışma esnasında hem öğretimi gerçekleştiren hem de yaptığı öğretime ilişkin veriler toplayan kişi araştırmacının kendisi ise bu araştırmacı “katılımcı gözlemci” olarak tanımlanmaktadır (Mills 2003). Uygulama esnasında araştırmacının yanı sıra bir eş gözlemci tarafından da gözlem notları tutulmuştur. Gözlem notları tutulurken öğretmenlerin ve çocukların sözel olmayan davranışlarına da yer verilmiştir. Gözlem esnasında gözlemin yapıldığı ortam, ortamın içerisinde oluşan

temel davranış ve süreçlere ilişkin tanımlayıcı ve ayrıntılı notlar tutulmuştur. Sonraya bırakılan not tutma işleminin, toplanan verilerin geçerliğini etkileyebileceğinden dolayı gözlem notu tutma işlemi uygulama süreci esnasında yapılmış ve uygulama bittikten sonra eksik olan yerler tamamlanmıştır. Gözlemcinin araştırma verisine kendi yorumunu eklemesininin önüne geçilmeye çalışmakla birlikte yer yer araştırmacı gözlenen ortama yönelik düşüncelerine yer vermiştir.

Uygulama süreci beş hafta olup hafta bir gün olacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Süreç her hafta ve her uygulama grubu için ayrı ayrı video kaydı altına alınmıştır. Çalışma verilerinin video kayıtları araştırmacı tarafından, bir adet akıllı telefon ve kamera ayaklığı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Kayıt altına alınan videolar her hafta uygulama sonrası tarih yazılarak bilgisayara ve sonrasında USB bellek ortamına aktarılmıştır. Etkinlik planlarının uygulanmaya başlanmasından itibaren uygulama sürecinin sonuna kadar toplamda 8 saat 35 dakika 33 saniye çekim yapılmıştır. Aynı zamanda uygulama süreci içerisinde zaman zaman fotoğraf çekimleri yapılmış, çekilen bu fotoğraflarla, yapılan etkinlikler ve uygulama ortamı hakkında görsel destek sağlanmıştır.