Veri Toplama Aracı

Bu çalışmada kişisel bilgi formu ve araştırmacı tarafından geliştirilen “Akran Eğitimi Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Okulöncesi ve sınıf öğretmenlerine yönelik geliştirilen ölçeğin kabul edilebilir olması için belirli standartlara bağlı kalınarak geliştirilmiştir. Ölçek geliştirme çalışması sonucunda elde edilen ölçeğin tamamı likert tipi maddelerden oluşmaktadır. Araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu araştırmanın alt amaçlarına uygun olarak hazırlanmış olup okul öncesi ve sınıf

öğretmenlerine yöneliktir. “Akran Eğitimi Tutum Ölçeği” nin geliştirilmesi sürecine ilişkin süreçler aşağıda ayrıntılı şekilde yer almaktadır.

3.3.1 Akran eğitimi tutum ölçeğini geliştirme süreci

Ölçek geliştirme sürecinde ilk olarak madde havuzunun oluşturulabilmesi için literatür taraması yapıldıktan sonra uzmanların görüşünü almak amacıyla görüşme yapılmıştır. Ardından ölçek formunun geliştirilmesi süreci gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın birinci bölümü bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Bu bölümde Akran Eğitimi Tutum Ölçeği geliştirilmiştir.

Genel olarak ölçek geliştirme çalışmalarında süreç üç fazdan oluşmaktadır. Bunlar; madde havuzunun oluşturulması, ölçeğin yapılandırılması ve ölçeğin değerlendirilmesi aşamalarıdır (Schwab, 1980). Coaley (2010) ölçek geliştirme sürecini sekiz adımda ortaya koymuştur. Bu adımlar öncelik sırasına göre aşağıdaki gibidir:

 Ölçeğin hangi amaçla geliştirileceğine ilişkin kararın verilmesi,  Ölçülecek değişkenin tanımlanması,

 Ölçek planının oluşturulması,  Maddelerin üretilmesi,  Ölçeğin uygulanması,

 Maddelerin seçimi (madde analizi, ölçek analizi, faktör analizi),  Güvenirlik ve geçerlik çalışmalarının yapılması.

Bu çalışmada kullanılacak olan Akran Eğitimi Tutum Ölçeği’nin oluşturulmasında; alan yazın taraması ve madde havuzunun oluşturulması, maddelerle ilgili uzman görüşlerinin alınması, ölçek maddelerinin düzenlenmesi, hazırlanan ölçeğin örnekleme uygulanması, geçerlilik ve güvenirlik analizleri, ölçeğe son halinin verilmesi aşamalarından oluşan bir ölçek geliştirme süreci izlenmiştir. Bu çalışmada gerçekleştirilen ölçek geliştirme süreci Şekil 3.1’de görülmektedir.

Şekil 3.1 : Ölçek Geliştirme Süreci

Şekil 3.1’de yer alan ölçek geliştirme sürecindeki aşamalar ayrıntılı bir şekilde aşağıda açıklanmıştır.

3.3.1.1 Alan yazın taraması ve madde havuzunun oluşturulması

Çalışmanın birinci bölümünde akran eğitimi tutumuna ilişkin alan yazın taraması yapılmış daha sonra da uzman görüşleri alınmıştır. Uzmanların akran eğitimi ile ilgili bilgiye sahip oldukları öngörülmüş ve bilgi, tecrübeye sahip olmaları kriter olarak

alınmıştır. Madde havuzunun oluşturulmasında öncelikli olarak alan yazın taraması yapılmış ve akran eğitimine ilişkin göstergelere ulaşılmıştır. Daha sonra uzmanlardan randevu alınarak 5 alan uzmanı ile görüşmeler yapılmıştır. Uzmanlar akran eğitimine ilişkin tutumların neler olabileceğini belirtmişlerdir. Bu ifadeler ve alan yazın taraması sonucunda ölçek formunun oluşturulması için çalışmalar yapılmıştır.

3.3.1.2 Uzman görüşlerinin alınması

Alan yazın taraması ve akran eğitimi uzmanlarının görüşmeleri doğrultusunda elde edilen akran eğitimi tutumuna ilişkin göstergeler form haline getirilmesi için ölçme değerlendirme alanında uzman 1 kişiyle görüşülmüş, ölçek için uygun maddeler haline dönüştürülmesine dair fikri alınmıştır. Ayrıca ölçeğe eklenmesi gereken açıklayıcı bilgi ve ölçek başlığına da bu aşamada karar verilmiştir.

3.3.1.3 Ölçeğin düzenlenmesi

Ölçeğin düzenlenmesi aşamasında akran eğitimi alanındaki ve ölçme değerlendirme alanındaki uzmanların görüşleri alınmış, ölçek maddeleri incelenmiş ve gerekli düzeltmeler araştırmacı tarafından yapılmıştır. Ayrıca hazırlanan ölçeğin şekilsel olarak düzenlenmesi yapılarak ölçeği uygulama aşamasına geçilmiştir.

3.3.1.4 Ölçeğin uygulanması

Çalışmanın ilk aşamasında geliştirilen ölçek, araştırmacı tarafından belirlenen örneklemde yer alan 270 okulöncesi ve sınıf öğretmenine uygulanmıştır. Bunun için öncelikle öğretmenlerin çalıştıkları kurumlardan gerekli izinler alınmış, öğretmenlere veri toplama aracında yer alan 27 madde hakkında bilgi verilmiştir. Öğretmenlerden istekli olan ve çalışmaya gönüllü olarak katılmak isteyenler seçilmiştir. Uygulama araştırmacı tarafından yapıldığından dolayı öğretmenler ölçeğe tam ve eksiksiz yanıtlar vermişlerdir. Değerlendirme aşaması da araştırmacı tarafından yapılmış ve eksik bir veri olmadığından değerlendirme yapılırken 270 veri analize dahil edilmiştir.

3.3.1.5 Geçerlilik ve güvenilirlik analizleri

Geliştirilen ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları ayrıntılı bir şekilde yürütülmüştür. Bu aşamada geçerlilik ve güvenilirlik için madde yazımı,

hesaplamalar ve akran- uzman değerlendirme olmak üzere üç farklı çalışma yürütülmüştür. Madde yazımı aşamasında maddelerin elde edilmesinde; önceden yapılmış ölçek geliştirme çalışmaları, konuyla alakalı uzman kişilerin ifadeleri, araştırmacının teorik yapıyla ilgili kendi bilgi ve ifadeleri dikkate alınmıştır. Hazırlanacak olan ölçeğin içeriği yansıtmasına dikkat edilmiştir. İçeriğin geçerliliğinin sağlanması ise madde havuzunun etkili ve yeterli olması, bu maddelerin uzman görüşü doğrultusu ile desteklenmesiyle mümkündür. Hazırlanan ölçeğin madde havuzu akran eğitimi alanında uzman kişilerden oluşmasına dikkat edilmiştir. Çünkü konu ile ilgili uzman kişilerin olması maddelerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi aşamasında içerik geçerliliğini sağlayacaktır.

Hesaplamalar Akran Eğitimi Tutum Ölçeğinin güvenirliği Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı hesaplanarak ortaya konmuştur. Bunun yanında ölçek geliştirmede madde ve faktör analizleri de gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin yapısında yer alan boyutları bulmak için en uygun yöntem faktör analizidir. Faktör analizi yapılırken ölçek geliştirmede açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri kullanılmaktadır. Ancak ölçek geliştirme çalışmalarında yeni bir yapının ortaya konulmasından dolayı açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. Bundan dolayı bu çalışmada açımlayıcı faktör analizinin yapılmasına karar verilmiştir. İstatiksel analizler sonucunda Akran Eğitimi Tutum Ölçeğinin öğretmenlerin akran eğitimine ilişkin tutumunu belirlemek amacıyla güvenle kullanılabileceğini ortaya koymuştur. Gerçekleştirilen çalışmalara dair analizler bulgular bölümünde ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır.

Ölçeğin son hali verilerek öğretmenlere uygulanan akran eğitimi tutum ölçeğinin ölçeğin Crombach alfa iç tutarlılık katsayısı hesaplanmış ölçeğin tümü için 0,927; birinci boyut için 0,935; ikinci boyut için 0,839 olarak bulunmuştur.

3.3.1.6 Ölçeğin sonuçlandırılması

Akran Eğitimi Tutum Ölçeğinin son aşamasında ölçek geliştirme sürecinde yer alan 27 maddeye analizler yapılmış olup akran eğitimi tutumu ile faktörler arasındaki ilişki incelenmiştir. Hazırlanan 27 maddenin yer aldığı ölçek 2016-2017 eğitim öğretim yılı güz döneminde öğretmenlere uygulanmıştır. Uygulanan ölçeğin verileri girilmiş olup analizler yapılmış ve bunun sonucunda 15 likert tipi madde içeren ve iki boyuttan oluşan ölçek öğretmenlerin akran eğitimine ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla kullanıma sunulmuştur.