Çalışmanın hazırlanma ve uygulama aşamasında, hastalarla yapılan ilk görüşme, poliklinikte yüz yüze görüşme şeklinde yapıldı. Hastaya ve ailesine çalışma hakkında bilgi verildi ve çalışma için izin alındı. Araştırmacı tarafından hastalara gereksinim duyduklarında danışmaları için telefon numarası verildi.
Kontrol grubuna alınan sağlıklı olgularla ve aileleriyle poliklinikte yapılan ilk görüşmede çalışma hakkında bilgi verildi ve çalışma için onay alındı.
Yüz yüze yapılan görüşmeler hastalara ve ailelerine uygun olan saatlerde yapıldı. Görüşmeler, hastanın isteğine göre, hasta ile ayrı odada ya da ailesi ile birlikte yapıldı.
3.3.1 Demografik Veri Formu
Katılımcıların demografik bilgilerini almak amacıyla sorulan anket sorularına doğru ve güvenilir bir şekilde cevap verebilmeleri için 9-18 yaş arası hastalar seçildi. Tüm hastaların ebeveynlerinden bilgilendirilmiş onam formu doldurularak onayları alındı. Veriler hastaların klinik takipleri ile ilgili bilgilerini içeren demografik bir form doldurularak elde edildi. Hastaların boy ve kiloları kaydedildi. Araştırmaya dâhil edilen hastalara, hastalık belirtilerinin başlama yaşı, AAA tanısı konulma yaşı, tanıda gecikme olmuşsa süresi, takipli izlem süreleri hakkında sorular soruldu. Anne ve baba arasında akrabalık durumu, varsa derecesi sorgulandı. Ailede, yakın ve uzak akrabalarda tanı konulmuş AAA hastası varlığı ve kolşisin kullanan kimsenin olup olmadığı sorgulandı. Akrabalarda AAA’ya bağlı böbrek yetmezliği gelişen kimsenin var olup olmadığı sorgulandı.
Hastalarda atak dönemlerinde karın ağrısı, ateş, eklem ağrısı, artrit, göğüs ağrısı, döküntü-ciltte kızarıklık, amiloidoz, kusma ishal, kas ağrısı, akut skrotum gibi semptomlardan hangilerinin var olduğu sorgulandı. Hastalığın şiddetini belirlemek için başlangıç yaşı, aylık atak sayısı, artrit varlığı, eritem döküntü varlığı ve amilodioz varlığı sorgulandı. Kolşisin kullanan hastalara günlük kolşisin kullanım dozları, ilacı düzenli kullanıp kullanmadığı ve kolşisine yanıt olarak klinik düzelmenin olup olmadığı hakkında sorular soruldu. Hastaların MEFV gen mutasyon genotipi sorgulandı. Hastaların AAA öncesi aldıkları tanılar ve geçirdikleri operasyonlar ile ilgili bilgiler soruldu. Hastaların hemogram sonuçları, bazı biyokimya değerleri, akut faz belirteçleri (ESH, CRP, ASO), fibrinojen değerleri ve bakılmışsa SAA değeri kaydedildi.
3.3.2 Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği (ÇDÖ)
Bu çalışmada Kovacs tarafından 1992 yılında, çocuklar ve gençlerde depresyonun şiddetinin belirlenebilmesi amacıyla geliştirdiği ve Öy’ün türkçeye uyarladığı Çocuklar için Depresyon Ölçeği (ÇDÖ) kullanıldı.
Çocuklar için Depresyon Ölçeğinin depresyonun şiddetini belirleyen iyi bir ölçek olduğu bildirilmiştir. Hastanın kendi kendini değerlendirme ölçeğidir. Ölçek çocuklara okunarak veya çocuğun kendisi tarafından okunarak doldurulur. Uygulaması yaklaşık olarak 25-30 dakika sürmektedir.
Toplam 27 maddeden oluşmakta; her madde çocuğun son iki haftasını değerlendirerek, aralarında seçim yapabileceği üç cümle seti bulundurmaktadır. Her set çocukluk depresyonunun belirtilerine ilişkin ifadeler içermektedir. Yanıtlara 0-2 arasında değişen puanlar verilir. Yüksek puan depresyon düzeyini gösterir. 19 ve üzeri puan depresyon varlığını gösterir. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 54’tür. Ölçeği uygulayabilmek için özel bir eğitim gerekmemektedir.
3.3.3 Çocuklarda Sağlıkla İlgili Genel Yaşam Kalitesi Ölçeği (SİGYK)
Çocuklarda Yaşam kalitesi ölçeği çeşitli kronik hastalık yakınması olan ve gelişim sorunları olan çocuklarda hastalık veya sağaltımına bağlı olarak yaşamın
hangi boyutlarından daha çok etkilendiklerini ortaya koymak amacı ile kullanılmaktadır.
KINDL ölçeğinin farklı yaş gruplarında kullanılan öz bildirime dayalı olarak düzenlenmiş üç sürümü bulunur. Bunlar: 4-7 yaş çocuklar için Kiddy-KINDL (görüşmeci aracılığıyla uygulanan sürüm), 8-12 yaş çocuklar için Kid-KINDL ve 13- 16 yaş ergenler için Kiddo-KINDL’dır. Bunlara ek olarak küçük çocuklar (4-7 yaş) ve büyük çocuklar ile ergenlerin (8-16 yaş) yaşam kalitesinin dolaylı olarak aileleri tarafından değerlendirilebileceği iki “ebeveyn formu” vardır.
KINDL ölçeğinin yaşa özel sürümleri çocuk gelişimindeki yaşam kalitesinin boyutlarında gözlenen değişimi dikkate almaktadır. Çocukların yanıtladığı Kid- KINDL ve ergenlerin yanıtladığı Kiddo-KINDL anketleri beş noktalı sıralı yanıt 39 seçeneği içeren 24 madde ve 6 boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin, bedensel iyilik, duygusal iyilik, öz saygı, aile, arkadaş ve okul (günlük faaliyetlerin yapıldığı okul ya da anaokulu/kreş) olmak üzere altı boyutu vardır. Her bir boyut 4 maddeden oluşmaktadır. Boyutlara ait puanlar bağımsız olarak hesaplanırken ayrıca bu altı boyutun bileşiminden oluşan toplam yaşam kalitesi (SYK) puanı elde edilmektedir.
Hasta grubuna bu 6 boyutun dışında bir de hastalığın belirteçlerinin hasta üzerindeki etkilerini tespit etmek amacıyla oluşturulmuş farklı bir boyut olan hastalık yükü puanı eklenmiştir. Bu yedinci başlık sadece hasta grupta değerlendirildi ve sağlıklı grupla karşılaştırmada sonuçları etkilememesi adına toplam yaşam kalitesi puanına dâhil edilmedi.
KINDL hem klinik hem de klinik dışı alanda gerek sağlıklı çocuklarda gerekse süreğen hastalığı olan çocuklarda kullanılabilir. Kid-KINDL maddeleri 1’den (asla) 5’e (daima) doğru sıralanmış Likert tipi ölçüm ile ölçeklendirilmiştir. Likert tipi ölçüm tutum ölçmek için yaygın olarak kullanılan bir ölçek türüdür. Likert ölçeğinin temel amacı, bireylerin belirli tutumlar karşısındaki tavırlarını derecelendirmektir. Sorunun yazım biçimine göre olumsuz yönelimli maddeler (1, 2, 3, 6, 7, 8, 15, 16, 20 ve 24. sorular) tersine çevrilerek puanlanmıştır. Her bir boyut için maddelere verilen puanların sayılması, 0-120 arasında ölçeklendirilecek şekilde
dönüştürülmesi ve özetlenmesi ile puan hesabı yapılır. Yüksek puan iyi SYK’nin göstergesidir. Yani puan yükseldikçe yaşam kalitesinin arttığının göstergesidir.
3.3.4 Veri Analizi
Verilerin analizi SPSS 18.0 paket programında yapıldı. Tanımlayıcı istatistikler kategorik değişkenlerde gözlenme sayısı ve (%) biçiminde gösterildi.
Kategorik değişkenler Pearson's Chi-Square testi, 2x2’ lik çapraz tablolarda gözeler içerisinde 5 den küçük beklenen sıklık olanlarda Fishers’s Exact Chi-Square testi kullanıldı.
İki kategorisi olan oran ölçme düzeyine sahip değikenlerin dağılımının normal dağılıma uygun dağılıp dağılmadığı Shapiro-Wilk testi ile araştırıldı. Normal dağılıma sahip olmayanların karşılaştırılmasında parametrik olmayan yöntem olan Mann-Whitney testi kullanıldı. Normal dağılıma sahip olanlar için t-testi kullanıldı ve test istatistiği Levene Testi ile bakılan varyans homojenliğinin sonucuna göre seçildi. İkiden çok kategorisi olan oran ölçme düzeyine sahip değikenlerin karşılaştırılmasında ilk olarak normallik varsayımına Shapiro-Wilk testi ile bakıldı.
Değişkenlerin kategorilerinin hepsi aynı anda normal dağılıma sahip değilse o değişkenler için parametrik olmayan yöntem olan Kruskall Wallis testi kullanıldı. Eğer değişkenlerin kategorileri aynı anda normal dağılıma sahipse ANOVA yapıldı. Ancak ANOVA sonucunda elde edilen artıklar Levene testi sonuçlarına göre homojen varyansa sahip değilse ANOVA yerine yine Kruskall Wallis testi kullanıldı. Aksi belirtilmedikçe p<0,05 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.