• Sonuç bulunamadı

Tersine Lojistik Uygulamalarının Önündeki Engeller

Tersine lojistik uygulamalarında firmaların yüzleştiği en ciddî problem, iyi bilgi sistemleri eksikliğidir. Ürün yaşam çevriminin birçok aşamasında tersine lojistiği destekleyen etkin bilgi ve teknoloji sistemleri çok gereklidir. Malzeme tipi ve üretimde kullanılan teknoloji, kullanım sonu veya ömür sonu ürünlerinin geri kazanım seçeneklerinin belirlenmesinde etkilidir. Mükemmel bilgi ve teknoloji sistemleri ürünün çevre, geri kazanım, yeniden kullanım ve benzeri durumlara uygun olarak tasarlanmasını sağlar. Geçmiş satışlarla ilişkili ürün geri dönüşleri, oluşacak ürün geri dönüşlerini tahmin etmeyi destekler ve bu da stok yönetimine yardımcı olur. Teknolojik sistemler, ürün geri kazanım etkinliklerinin plânlanması ve kontrol edilmesinde çok yararlı olur. Etkin tersine lojistik operasyonlarına ulaşmak için ilgili bağlantıların geliştirilmesinde bilgi desteğine gereksinim vardır (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.2 Ürün kalitesi problemleri

Tersine lojistik uygulamalarının önündeki bir diğer engel ise kullanım sonu/ömür sonu geri dönen ürünlerin kalite durumlarıdır. Tersine lojistikte kalite, kalitenin düzgün olduğu ileri lojistik ile kıyaslandığında düzgün değildir. Yeniden üretilmiş ya da geri dönüştürülmüş ürünlerin toplam kalitesinde hedef en az kullanılmamış ürün kalitesine sahip olmalarıdır. Dönen ürün kalitesi herhangi bir aralıkta olabilir; hatalı, zarar görmüş, istenmeyen ürünler gibi. Bu da ürünün fiyatlandırılmasında çeşitliliğe neden olur. Đleri kanallarda fiyatlandırma, satın alınan ürün miktarı gibi yorumlanması daha kolay etmenlere bağlı olarak belirlenir. Tersine lojistikte ürün toplama merkezine geldikten sonra test edilir ve uygun geri kazanım seçenekleri için nakil edilir. Bu durumda tersine lojistikte fiyatlandırma, ileri lojistiğe göre daha zordur (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.3 Kurum politikaları

Kısıtlayıcı kurum politikaları, tersine lojistiğin önündeki önemli engellerden biridir. Yönetimin tersine lojistiği dikkate almaması, tersine lojistiğe önem verilmemesi kurum tarafından geliştirilen politikalara bağlıdır. Bu politikalara sahip olan firmalar, nihaî ürün kalitesini geri dönen ürünleri kullanarak tehlikeye atmak istememektedirler. Öyleyse, salt kullanılmamış birincil ürün üretmek için geliştirilen politikalar, geri dönen ürünlerin elleçlenmesini ve bu ürünlerden ikincil değer elde edilmesini etkilemektedir. Genişleyen üretimci sorumlulukları ile birçok firma geri kazanım seçeneklerini kendi tedârik zincirine katmaya başlamıştır. Kurumlar, sahip oldukları katı politikaları değiştirerek rakiplerini geçmeye başlamışlardır (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.4 Tersine lojistik değişimine karşı direnç

Tersine lojistik uygulamalarına engel olan en büyük neden değişime karşı olan dirençtir, insan doğası temel engel olmaktadır. Đnsanlar değişimi olabildiğince reddetmektedirler ve tersine lojistik, hem mantık hem işleyişte radikal değişimleri gerektirmektedir. Özellikle kısıtlı satın alma gücü olan firmalarda değişime karşı direnç oluşmaktadır. Firmalar varolan politikaları ve yapıyı değiştirmek yerine işlerini aynı doğrultuda sürdürmek istemektedirler. Pazarda rekâbetin artması ve kârın düşmesi, kurumların kullanılmış ürünlerin geri kazanımına olan ilgisini arttırmıştır. Tersine lojistik uygulamalarına uyum gösterilmesi, çevreye doğrudan yarar sağlamaktadır. Tersine lojistiğin ekonomik ve çevresel yararlarının farkında olmamak, tersine lojistik değişimine karşı direncin temel etmenidir. Tersine lojistik sistemleri yüksek ekonomik yatırım gerektirmektedir. Finansal kısıtlar, tersine lojistiğe karşı direnci etkilemektedir (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.5 Uygun performans ölçütlerinin eksikliği

Tersine lojistik uygulamalarının önündeki engellerden biri de performans ölçütlerinin eksikliğidir. Performans ölçütleri, bütünleşik iş yönetim sistemlerinin temelini oluşturur. Basitçe uygulanan, ölçülenemeyen işin yönetilemeyeceğidir. Herhangi bir sistemde performans ölçümü, performans yönetimi, performans gelişimi, performans dokümantasyonu gibi işlemleri sağlayan anahtar elemandır. Eğer firmalar tersine

lojistik sistemlerine performans yönetimi yaklaşımlarını katarlarsa hedeflerine ulaşmada daha iyi bir konumda olurlar. Başarılı tersine lojistik programları, tüm süreçlerin etkin işbirliğini, değer geri kazanma veya uygun imha, çevre dostu ürünleri, performans ölçüm sistemlerini oluşturur. Performans ölçüm sistemleri ile tasarlanan ve beklenen tersine lojistik yapısı karşılaştırılarak, gerekli önlemler alınır (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.6 Eğitim eksikliği

Tersine lojistik uygulamalarının önündeki önemli engellerden biri, insan kaynakları eksikliğidir. Ticarî değişimlerin temel sorunu eğitimsizliktir. Herhangi bir organizasyonda eğitim, başarıya ulaşmak için öncelikli gereksinimdir. Tersine lojistik, üst katmanlardan alt katmanlara doğru kurum boyunca eğitimi gerekli kılar. Yenileme veya onarım teknolojilerinin sisteme girmesi ile personele yeni teknolojilere ve yeni uygulamalara uyum sağlamaları için yeterli eğitim verilmelidir. Eğitimler; ürün geliştirme, müşteri hesabı yönetimi gibi kritik iş işlevleri tarafından sağlanmalıdır. Böylece, yeni gelişim fırsatları oluşturulur ve çevresel konulara uyum sağlanır (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.7 Finansal kısıtlar

Tersine lojistik programlarının anahtar engellerinden biri finansal kısıtlardır. Ticarî değişimlerde mâliyetler birincil problemlerdir. Finans, tersine lojistikte altyapı ve insan gücü gereksinimini karşılayacaktır. Daha önce de söz edildiği gibi tersine lojistik için etkin bilgi ve teknoloji sistemleri gereklidir. Bu sistemler ile geri dönen ürünler izlenmekte ve geri kazanım süreçleri gerçekleştirilmektedir. Ancak, bu sistemler çok mâliyetlidir. Personel eğitimi de etkin tersine lojistik yönetimi için etkilidir ve bunun da şirket için mâliyeti vardır. Tüm bunlar tersine lojistiğin kârını arttırırken finansal desteğe gereksinim duymaktadırlar (Ravi ve Shankar, 2005). 2.5.8 Üst yönetimin destek eksikliği

Başarılı tersine lojistiğin ana engellerinden biri de üst yönetimin destek eksikliğidir. Firmalarda süreçlerin başarıya ulaşması ve kendini geliştirebilmesi için üst yönetimin desteği tam olarak alınmalıdır. Etkili liderlik, tersine lojistik programlarına açık vizyon ve değer sağlamak için gereklidir. Üst yönetim, tedârik zincirindeki tüm elemanların bütünleşmesini sağlayarak diğer organizasyon hedeflerine verdiği önem

kadar tersine lojistik etkinliklere de önem vermelidir. Stratejik plânlarda ve hareket plânlarında tersine lojistiğe sürekli destek sağlanmalıdır (Ravi ve Shankar, 2005). 2.5.9 Tersine lojistik bilgisinde eksiklik

Tersine lojistiğin yararlarının bilinmemesi, tersine lojistiğin önündeki önemli engellerden biridir. Firmalar bunu bilseler bile, göreceli olarak tersine lojistiğe önem vermemeleri, tersine lojistiğin önündeki en büyük engel olarak görülmektedir. Firmaların hangi sektörde olduklarına bakılmaksızın; otomotiv, gıda, kâğıt vb. ürün geri dönüşleri artan vakalardır. Günümüzde birçok tüketim ürünü, kısa yaşam çevrimine sahiptir. Tüketiciler için geniş ürün çeşidinin olması, satılmayan ürün, geri dönüş oranı, paketleme malzemelerinin ve atıkların artışıyla sonuçlanmaktadır. Bu yüzden, birçok endüstride dışarıdan tedârik zinciri ağına geri gelen ürün ve parçaların yönetimi, sorun oluşturmaktadır. Tersine lojistik, geri gelen ürünlere yeniden kullanım, yeniden üretim, geri dönüşüm ya da bunların kombinasyonları ile değer katarak ekonomik yarar sağlar. Tersine lojistik uygulamalarının çevreye doğrudan yararları vardır. Bu yararların bilgisinden yoksunluk, tersine lojistiğin önündeki ana engellerdendir (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.10 Stratejik plân eksikliği

Daha önce hiç olmadığı kadar, ekonomi ve e-ticaret, şirketlerin, tersine lojistiği, stratejik plânlarının bir parçası yapmalarını istemektedir. Varolan endüstri ortamında tersine lojistik, stratejik silah olarak kullanılabilir. Stratejik plânlama, tersine lojistik hedeflerinin belirlenmesi ve bu hedeflerin yönetimi için uzun dönem plânlarının ayrıntılandırılmasıdır. Şimdiki durumda, teknolojideki hızlı değişime ve rakipler, tüketiciler ve tedârikçilerin davranışlarındaki değişikliğe bağlı olarak tersine lojistik programları, stratejik plânlamaya gereksinim duymaktadır. Tersine lojistiğin herhangi bir organizasyonda uygulanması için, küresel pazarda organizasyon yaşamı için hedeflere ulaşmada stratejik plânlama çok önemlidir (Ravi ve Shankar, 2005).

2.5.11 Bayilerin, dağıtıcıların ve perakendecilerin destek eksikliği

Tersine lojistik uygulamalarının önündeki bir diğer önemli engel ise bayiler, dağıtıcılar ve perakendecilerin destek eksikliğidir (Ravi ve Shankar, 2005). Tersine lojistik ağı elemanlarının desteğinin eksik olması sistemin yavaş işlemesine ve verimli olmamasına neden olmaktadır.