• BORSA İSTANBUL PARA PIYASASıNDA IŞLEM GÖREN BIR BORÇLU VEYA ALACAKLıNıN TEMERRÜDE DÜŞMESI DURUMUNDA MERKEZÎ KARŞı TARAF OLARAK TAKASBANK’ıN TEMERRÜDE DÜŞEN IŞLEMI GERÇEKLEŞTIRDIĞI PAZAR TEMERRÜT PAZARıDıR.
BORSA İSTANBUL A.Ş. VADELI IŞLEM VE OPSIYON PIYASASı -1
• AÇıK POZISYON: PIYASADA GERÇEKLEŞTIRILEN IŞLEMLER NETICESINDE VEYA TAKAS MEVZUATıNDA BELIRTILEN YÖNTEMLERLE OLUŞAN VE TERS IŞLEM, NAKDI UZLAŞMA, FIZIKI TESLIMAT VEYA TAKAS MEVZUATıNDA BELIRTILEN YÖNTEMLERLE KAPATıLMAMıŞ OLAN POZISYONLAR AÇıK POZISYONLARDıR.
• DAYANAK VARLıK: SÖZLEŞMEDE ALMA VEYA SATMA HAKKı VE/VEYA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE KONU OLAN SERMAYE PIYASASı ARACıNı, MALı, KıYMETI, EKONOMIK VE FINANSAL GÖSTERGEYI, EMTIAYı VE BUNLARA DAYALı SENETLER DAYANAK VARLıKTıR.
• KıSA POZISYON: SAHIBINE, VADELI IŞLEM SÖZLEŞMELERINE ILIŞKIN IŞLEMLERDE, SÖZLEŞMENIN VADESI GELDIĞINDE DAYANAK VARLıĞı BELIRLI BIR FIYATTAN VE BELIRLI BIR MIKTARDA SATMAK YA DA NAKDI UZLAŞMAYı SAĞLAMAK, ALıM OPSIYONUNA ILIŞKIN IŞLEMLERDE SÖZLEŞMENIN VADESINDE VEYA VADESINE KADAR OLAN SÜRE IÇINDE DAYANAK VARLıĞı, SÖZLEŞMEDE BELIRTILEN FIYATTAN VE BELIRLI BIR MIKTARDA SATMA YA DA NAKDI UZLAŞMAYı SAĞLAMA, SATıM OPSIYONUNA ILIŞKIN IŞLEMLERDE ISE SÖZLEŞMENIN VADESINDE VEYA VADEYE KADAR OLAN SÜRE IÇINDE DAYANAK VARLıĞı, SÖZLEŞMEDE BELIRTILEN FIYATTAN VE BELIRLI BIR MIKTARDA SATıN ALMA YA DA NAKDI UZLAŞMAYı SAĞLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ VEREN POZISYONA KıSA POZISYON DENIR.
• OPSIYON PRIMI: OPSIYON SÖZLEŞMESINI ALAN TARAFıN OPSIYON SÖZLEŞMESINI SATAN TARAFA SÖZLEŞMEDE YER ALAN HAKLAR KARŞıLıĞıNDA ÖDEDIĞI TUTAR OPSIYON PRIMIDIR.
• OPSIYON SÖZLEŞMESI: OPSIYONU ALAN TARAFA ÖDEDIĞI PRIM KARŞıLıĞıNDA BELIRLI VADEDE VEYA BELIRLI BIR VADEYE KADAR, ÖNCEDEN BELIRLENEN FIYAT, MIKTAR VE NITELIKTE DAYANAK VARLıĞı ALMA VEYA SATMA HAKKı VEREN, SATAN TARAFı ISE KAZANDıĞı PRIM KARŞıLıĞıNDA ALMA VEYA SATMAYA YÜKÜMLÜ KıLAN SÖZLEŞME OPSIYON SÖZLEŞMESIDIR.
BORSA İSTANBUL A.Ş. VADELI IŞLEM VE OPSIYON PIYASASı -2
• SÖZLEŞME: VADELI IŞLEM VE OPSIYON SÖZLEŞMELERI ILE DIĞER TÜREV ARAÇLAR SÖZLEŞMELERDIR.
• SÖZLEŞME GRUBU: SÖZLEŞME TIPININ VADELI IŞLEM SÖZLEŞMELERI, ALıM VEYA SATıM OPSIYONU SÖZLEŞMELERI YA DA BORSA TARAFıNDAN BELIRLENEN DIĞER SÖZLEŞMELERDEN OLUŞTUĞUNU GÖSTEREN TANıMLAMA SÖZLEŞME GRUBUDUR.
• UZUN POZISYON: SAHIBINE, VADELI IŞLEM SÖZLEŞMELERINE ILIŞKIN IŞLEMLERDE SÖZLEMENIN VADESI GELDIĞINDE DAYANAK VARLıĞı BELIRLI BIR FIYATTAN VE BELIRLI BIR MIKTARDA SATıN ALMA YA DA NAKDI UZLAŞMAYı SAĞLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ, ALıM OPSIYONUNA ILIŞKIN SÖZLEŞMELERDE SÖZLEŞMENIN VADESINDE VEYA VADEYE KADAR OLAN SÜRE IÇINDE DAYANAK VARLıĞı, SÖZLEŞMEDE BELIRTILEN FIYATTAN VE BELIRLI BIR MIKTARDA SATıN ALMA YA DA NAKDI UZLAŞMADA BULUNMA HAKKı, SATıM OPSIYONUNA ILIŞKIN IŞLEMLERDE SÖZLEŞMENIN VADESINDE VEYA VADEYE KADAR OLAN SÜRE IÇINDE DAYANAK VARLıĞı, SÖZLEŞMEDE BELIRTILEN FIYATTAN VE BELIRLI BIR MIKTARDA SATMA YA DA NAKDI UZLAŞMADA BULUNMA HAKKı VEREN POZISYON UZUN POZISYONDUR.
• BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASıNDA İŞLEM YAPABILECEK KURULUŞLAR
• BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASı‘NDA ;
• A) TÜRKIYE CUMHURIYET MERKEZ BANKASı
• B) BORSA ÜYELERI VE SERMAYE PIYASASı KURULUNDAN YETKI BELGESI ALMAK KOŞULUYLA BANKALAR IŞLEM YAPABILIRLER.
• İŞLEM YAPMAK ISTEYEN BANKA VE ARACı KURUMLARıN YERINE GETIRMELERI GEREKEN ŞARTLAR:
• BU PAZAR’DA IŞLEM YAPMAK ÜZERE, BİST’YE YAZıLı BAŞVURUDA BULUNULARAK, IŞLEM YAPABILME ÜST LIMITI TALEP EDILMESI
• İŞLEM LIMITI KARŞıLıĞıNıN BORSA TARAFıNDAN BELIRLENEN HESAPLARA YATıRıLMASı
• PIYASA'DA IŞLEM YAPACAK BÜTÜN PIYASA ÜYELERININ, BORSA İSTANBUL'NCA HAZıRLANARAK SERMAYE PIYASASı KURULU'NCA ONAYLANAN VE GENEL ŞARTLAR ILE IŞTIRAKÇI ÜYELERIN YÜKÜMLÜLÜKLERINI KAPSAYAN NOTER ONAYLı "BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASı TAAHHÜTNAMESI"NI IMZALAMALARı VE BORSAYA ILETMESI, BELIRLENECEK BIR TAKAS BANKASı, ŞIRKETI YA DA KURULUŞUNDA "MENKUL KıYMETLER SERBEST DEPOSU" VE "SERBEST TEVDIAT HESABı" VE “TAHVIL TAKAS BORCU HESABı”
AÇTıRMıŞ BULUNMALARı, TÜRÜ ILE TUTARı BORSA TARAFıNDAN BELIRLENMIŞ IŞLEM LIMITI KARŞıLıĞıNı MEVCUT BULUNDURMALARı VE IŞLEMLERIN GERÇEKLEŞTIRILMESINE ILIŞKIN OLARAK BORSA TARAFıNDAN BELIRLENEN DIĞER YÜKÜMLÜLÜKLERI YERINE GETIRMELERI GEREKLIDIR.
• REPO-TERS REPO IŞLEMLERI YAPMAK ISTEYEN PIYASA ÜYELERI, AYRıCA, SERMAYE PIYASASı KURULU'NDAN YETKI BELGESI ALMAK VE BORSA İSTANBUL'NCA HAZıRLANARAK SERMAYE PIYASASı KURULU'NCA ONAYLANAN "REPO-TERS REPO TAAHHÜTNAMESI"
IMZALAMAK ZORUNDADıR
• BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASı İŞLEM LIMITLERINE VE İŞLEM LIMITI KARŞıLıKLARıNA İLIŞKIN GENEL ESASLAR
• BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASı MÜDÜRLÜĞÜ’NÜN ÖNERISI VE BORSA BAŞKANLıĞı’NıN ONAYı ILE BU LIMITIN TESPIT EDILMESINDE; ÖZKAYNAK TUTARı, GEÇMIŞ DÖNEMLERDEKI IŞLEM HACIMLERI, GEÇMIŞ DÖNEM LIMIT KULLANıM YÜZDESI VE TEMERRÜT SAYıSı GIBI KRITERLER ESAS ALıNıR.
• HER BIR ARACı KURULUŞ IÇIN TESPIT EDILEN IŞLEM YAPABILME ÜST LIMITI; SÖZ KONUSU
KURULUŞUN ÖZKAYNAĞıNıN ON BEŞ KATıNA; KURUCUSU VE/VEYA YÖNETICISI OLDUĞU YATıRıM FONLARı VE YATıRıM ORTAKLıKLARı ILE ACENTELIK ILIŞKISI IÇINDE OLDUĞU ANCAK BORSA ÜYESI OLMAYAN DIĞER KURUMLARıN, BAŞVURU TARIHINDE BELGELENEN TOPLAM SABIT GETIRILI MENKUL KıYMET PORTFÖY BÜYÜKLÜĞÜNÜN EKLENMESI ILE ULAŞıLACAK TUTARı AŞAMAZ. ÖZKAYNAĞıN
TESPITINDE, BAĞıMSıZ DENETIMDEN GEÇMIŞ BILANÇO RAKAMLARı ESAS ALıNıR. İŞLEM YAPABILME ÜST LIMITININ BELIRLENMESI ILE BIRLIKTE BU LIMITIN 1/6’Sı 1. TRANŞ, 1/6’Sı 2. TRANŞ VE KALAN 4/6’Sı 3.
TRANŞ OLARAK TESPIT EDILIR VE AŞAMALı OLARAK ÜYENIN KULLANıMıNA AÇıLıR.
• KESIN ALıM-SATıM PAZARı
• KESIN ALıM SATıM PAZARı SABIT GETIRILI MENKUL KıYMETLERIN AYNı GÜN VEYA ILERI VALÖRLÜ OLARAK DOĞRUDAN ALıM/DOĞRUDAN SATıM IŞLEMLERININ YAPıLDıĞı PAZARDıR.
• BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASı KESIN ALıM-SATıM PAZARı’NDA IŞLEM YAPMAK ISTEYEN BANKA VE ARACı KURUMLAR (ARACı KURULUŞLAR) BU TALEPLERINI HAVI BIR YAZıYLA BİST’E BAŞVURURLAR. BU YAZıNıN EKINDE;
• A. NOTER ONAYLı BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASıTAAHHÜTNAMESI,
• B. İLGILI BIRIMIN TELEFON VE FAKS NUMARALARı ILE E-POSTA ADRESLERI YER ALıR.
• BAŞVURUSU BORSA YÖNETIM KURULU TARAFıNDAN ONAYLANAN ÜYE IÇIN BİST TARAFıNDAN IŞLEM LIMITI TESPIT EDILIR VE BELIRLENEN LIMIT GIZLI YAZı ILE ÜYEYE BILDIRILIR.
• TESPIT EDILEN IŞLEM LIMITININ AÇıLABILMESI IÇIN ÜYENIN "IŞLEM LIMITI KARŞıLıĞı"Nı BORSA TARAFıNDAN BELIRLENEN HESAPLARA YATıRMASı ŞARTTıR.
• İŞLEM LIMITI KARŞıLıĞıNıN YATıRıLDıĞıNA ILIŞKIN BELGENIN BİST’E ILETILMESIYLE ÜYENIN IŞLEM LIMITI AÇıLıR VE ÜYE IŞLEM YAPMAYA BAŞLAYABILIR.
• REPO-TERS REPO PAZARı
• BORSA İSTANBUL REPO-TERS REPO PAZARı, DÜNYADAKI SAYıLı ORGANIZE REPO PAZARLARıNDAN BIRIDIR. PAZARıN FAALIYETE GEÇMESIYLE REPO IŞLEMLERI IÇIN DÜŞÜK RISKLI VE DÜŞÜK MALIYETLI BIR ORTAM OLUŞMUŞTUR.
• PAZAR’DA, IŞLEMIN BAŞLANGıÇ VALÖRÜNDE YETERLI MIKTARDA TEMINAT OLARAK ALıNAN MENKUL KıYMETLER, TERS REPO YAPAN TARAF ADıNA IŞLEMIN BITIŞ VALÖRÜNE KADAR BLOKE SAKLAMADA TUTULMAKTADıR. BU MENKUL KıYMETLERDE PIYASA ŞARTLARıNA GÖRE GÜNLÜK YENIDEN DEĞERLEME YAPıLMAKTA VE DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ TESPIT EDILMESI DURUMUNDA EK TEMINAT ALıNMAKTADıR.
BITIŞ VALÖRÜNDEKI TAKAS IŞLEMLERI OTOMATIK OLARAK GERÇEKLEŞTIRILMEKTEDIR.
• YUKARıDA BELIRTILMIŞ TÜM HIZMETLER BORSA İSTANBUL TARAFıNDAN VERILMEKTE OLUP, SÖZKONUSU MENKUL KıYMETLER İSTANBUL TAKAS VE SAKLAMA BANKASı A.Ş. BÜNYESINDE MUHAFAZA EDILMEKTEDIR.
• EMIRLERIN DEĞIŞTIRILMESI: PIYASA'YA ILETILEN EMIRLERDEN KARŞıLANMAMıŞ OLANLAR ILE KıSMEN KARŞıLANMıŞ EMIRLERIN KARŞıLANMADAN KALAN KıSıMLARı DEĞIŞTIRILEBILIR. EMRIN ORANıNDAKI DEĞIŞIKLIK, REPO TUTARıNDAKI ARTıŞ VE IŞLEM HESAP SAHIBININ DEĞIŞIMI ZAMAN ÖNCELIĞININ KAYBEDILMESINE NEDEN OLURKEN, TEMSILCI REFERANSı DEĞIŞIMI VE REPO TUTARıNıN AZALTıLMASı EMRIN ÖNCELIĞININ KAYBEDILMESI SONUCUNU DOĞURMAZ.
• PAZAR'DA, 7 GÜNE KADAR ILERI BAŞLANGıÇ VALÖRLÜ EMIR ILETILEBILIR. REPO BITIŞ VALÖRÜ IÇIN HERHANGI BIR KıSıTLAMA YOKTUR.
• PAZARA ILETILEN EMIRLERDE %0.01’ LIK ORAN ADıMı UYGULANıR.
• MENKUL KıYMET TERCIHLI REPO PAZARı
• MENKUL KıYMET TERCIHLI REPO PAZARı’NıN AMACı, ORGANIZE PIYASA IÇERISINDE, TERCIH EDILEN MENKUL KıYMETLER ÜZERINDE REPO YAPıLMASıNA VE SONRASıNDA BU MENKUL KıYMETLERIN
ALıCıYA TESLIMINE OLANAK VERMEKTIR.
• PAZAR’DA TÜRK LIRASı CINSINDEN IHRAÇ EDILMIŞ; DEVLET IÇ BORÇLANMA SENETLERI (DİBS),
GELIR ORTAKLıĞı SENETLERI (GOS), BORSA KOTUNDA OLAN ÖZEL SEKTÖR BORÇLANMA ARAÇLARı, ÖZELLEŞTIRME İDARESI BAŞKANLıĞı, TOPLU KONUT İDARESI BAŞKANLıĞı VE MAHALLI IDARELERCE TÜRK LIRASı CINSINDEN IHRAÇ EDILMIŞ IHRAÇ EDILEN BORÇLANMA SENETLERI, TÜRKIYE CUMHURIYET MERKEZ BANKASı TARAFıNDAN IHRAÇ EDILEN LIKIDITE SENETLERI IŞLEM GÖREBILIR.
• İŞLEMLER ÇOK FIYAT-SÜREKLI MÜZAYEDE YÖNTEMINE GÖRE GERÇEKLEŞTIRILIR.
• PAZAR’DA IŞLEM YAPAN ARACı KURULUŞLAR IŞLEM SıRASıNDA BIRBIRLERINI BILMEZLER.
• BU PAZAR’DA IŞLEM YAPAN ARACı KURULUŞLAR TARAFıNDAN IHRAÇ EDILMIŞ BORÇLANMA ARAÇLARıNıN, AYNı ARACı KURULUŞ TARAFıNDAN REPO YOLUYLA SATıLMAMASı ESASTıR.
• AYNı GÜN VE ILERI VALÖRLÜ IŞLEMLER YAPıLABILIR.
• BANKALARARASı REPO TERS REPO PAZARı
•