• ŞIRKETLER TARAFıNDAN IÇSEL BILGILER VE BU BILGILERE ILIŞKIN DAHA ÖNCE AÇıKLANAN HUSUSLARDAKI DEĞIŞIKLIKLER ORTAYA ÇıKTıĞıNDA VEYA ÖĞRENILDIĞINDE ÖZEL DURUM AÇıKLAMASı YAPıLMASı ZORUNLUDUR.
• BORSA ÜYELERI VE ÜYE TEMSILCILERI
TÜRKIYE CUMHURIYET MERKEZ BANKASı, SERMAYE PIYASASı KURULU TARAFıNDAN ARACıLıK FAALIYETINDE BULUNMAK ÜZERE YETKI BELGESI VERILMIŞ OLAN;
• - ARACı KURUMLAR,
• - TICARI BANKALAR VE
• - YATıRıM VE KALKıNMA BANKALARı
• BORSALARA ÜYE OLABILIR. ÜYELER, BORSALARDAN IZIN ALMAK KAYDıYLA, PIYASA, PAZAR,
PLATFORM VEYA SISTEMLERIN HER BIRINDE AYRı AYRı IŞLEM YAPMAK IÇIN ÜYELIK BAŞVURUSUNDA BULUNABILIRLER.
• BORSA İSTANBUL ÜYELERI, SERMAYE PIYASASıNDA FAALIYET GÖSTERMEK ÜZERE YETKILENDIRILMIŞ ARACı KURULUŞLARDAN OLUŞMAKTADıR.
• SERMAYE PIYASASı FAALIYETLERI,
HALKA ARZA ARACıLıK ALıM SATıM ARACıLıĞı PORTFÖY YÖNETICILIĞI YATıRıM DANıŞMANLıĞı REPO / TERS REPO
KREDILI ALıM SATıM, AÇıĞA SATıŞ, MENKUL KıYMET ÖDÜNÇ ALMA VE VERME TÜREV ARAÇLARıN ALıM SATıMıNA ARACıLıKTıR.
• KURTAJ TARIFESI VE BORSA PAYı
- ÜYELER, BORSADA ARACı OLARAK YAPTıKLARı HER IŞLEM IÇIN MÜŞTERILERINDEN “KURTAJ” ADı ALTıNDA BIR KOMISYON ALıRLAR. ÜYELER MÜŞTERILERI ADıNA GERÇEKLEŞTIRDIKLERI TÜM
IŞLEMLER IÇIN IŞLEM TUTARı ÜZERINDEN KURTAJ ALıRLAR.
- 01.01.2006 TARIHINDEN ITIBAREN KURTAJ ORANLARı ARACı KURULUŞLAR TARAFıNDAN SERBESTÇE BELIRLENMEKTEDIR.
- BORSA İSTANBUL DA, BORSADA ARACı OLARAK YAPTıKLARı HER IŞLEM IÇIN ÜYELERDEN “BORSA PAYı” ADı ALTıNDA BIR KOMISYON ALıRLAR.
- BORSA PAYı, MÜŞTERI/PORTFÖY/FON AYRıMı OLMAKSıZıN IŞLEM HACMININ BELIRLI BIR ORANı KADAR UYGULANıR.
• BİST PAY SENETLERI PIYASASı ENDEKSLERI
• BİST PAY SENETLERI PIYASASı ENDEKSLERI, BORSADA IŞLEM GÖREN PAY SENETLERININ FIYAT VE GETIRILERININ BÜTÜNSEL VE SEKTÖREL BAZDA PERFORMANSLARıNıN ÖLÇÜLMESI AMACıYLA OLUŞTURULMUŞTUR.
• BİST ULUSAL-100 ENDEKSI ULUSAL PAZAR IÇIN TEMEL ENDEKS OLARAK KULLANıLMAKTADıR.
• ENDEKSLER, ZAMAN IÇINDE BIR SÜREKLILIK, DOLAYıSıYLA KARŞıLAŞTıRABILME IMKANı SAĞLARLAR. BÖYLECE ENDEKSE KONU OLAN DEĞIŞKEN VEYA DEĞIŞKENLERIN YÖNÜ, DEĞIŞIMI VEYA GIDIŞI BELIRLENEBILIR.
• GÖSTERGE OLARAK DA ADLANDıRıLABILECEK ENDEKSLER, AYNı VEYA FARKLı ZAMAN DILIMI IÇINDEKI IKI VEYA DAHA FAZLA DEĞIŞKENI KARŞıLAŞTıRMA IMKANı SAĞLARKEN, GELECEĞI TAHMIN ARACı OLARAK DA KULLANıLMAKTADıRLAR.
• PAY PIYASASı IÇIN 57’SI ANLıK, 285’I SEANS SONLARıNDA OLMAK ÜZERE TOPLAM 342 ENDEKS;
BORÇLANMA ARAÇLARı PIYASASı IÇIN ISE 7’SI ANLıK, 11’I GÜN SONUNDA OLMAK ÜZERE TOPLAM 18 ENDEKS HESAPLANMAKTADıR.
• ENDEKSLERE ALıNMA KRITERLERI
• PAYLARıN ENDEKSLERE ALıNABILMESI IÇIN DEĞERLEME DÖNEMI SONU ITIBARIYLE A VE B LISTESINDE YER ALMALARı ŞARTTıR. C VE D LISTESINDE YER ALAN PAYLAR ENDEKSLERE DAHIL EDILMEZ.
• PAYLARıN ENDEKSLERE ALıNABILMESI IÇIN, DEĞERLEME DÖNEMLERI SONU ITIBARıYLA BİST’DE EN AZ 60 GÜN SÜREYLE IŞLEM GÖRMESI ŞARTTıR.
• BIRDEN FAZLA GRUP PAYı AYRı SıRALARDA IŞLEM GÖREN ŞIRKETLERIN, SADECE BIR GRUP PAYı ENDEKSLERE DAHIL EDILIR.
• PAYıN GÜNLÜK ORTALAMA IŞLEM HACMIDE DIKKATE ALıNıR
• FIILI DOLAŞıMDAKI PAYLARıN PIYASA DEĞERIDE DIKKATE ALıNıR.
• ENDEKSLERIN HESAPLANMA VE YAYıN SAATLERI
• FIYAT ENDEKSLERI SEANSLAR SÜRESINCE HER 10 SANIYEDE BIR HESAPLANıR VE EŞANLı OLARAK YAYıNLANıR. GETIRI ENDEKSLERI ISE HER SEANSıN SONUNDA BIR KEZ HESAPLANıR VE YAYıNLANıR.
• FIYAT VE GETIRI ENDEKSLERI
• BİST PAY ENDEKSLERI HEM FIYAT HEM DE GETIRI OLARAK HESAPLANıR. FIYAT ENDEKSI VE GETIRI ENDEKSI ARASıNDAKI TEK FARK NAKIT TEMETTÜ ÖDEMELERINDE ORTAYA ÇıKAR. NAKIT TEMETTÜ ÖDEMELERINDE; GETIRI ENDEKSININ BÖLEN DEĞERINDE ÖDENEN TEMETTÜNÜN ENDEKSE DAHIL PAYLAR NE AĞıRLıKLARı ORANıNDA YATıRıLDıĞı VARSAYıMıYLA DÜZELTME YAPıLıRKEN, FIYAT ENDEKSININ BÖLEN
DEĞERINDE ÖDENEN TEMETTÜNÜN PORTFÖY DıŞıNA ÇıKARıLDıĞı VARSAYıMıYLA DÜZELTME YAPıLMAZ.
• DEĞERLEME DÖNEMI
• BIST 30, BIST 50, BIST 100 VE BIST 10 BANKA ENDEKSLERININ KAPSAMıNA ILIŞKIN YAPıLAN PERIYODIK GÖZDEN GEÇIRME SıRASıNDA, DEĞERLEMEDE KULLANıLAN VERILERIN AIT OLDUĞU DÖNEMI IFADE EDER. DEĞERLEME DÖNEMI, IŞLEM HACMI VERILERI IÇIN KASıM, ŞUBAT, MAYıS VE AĞUSTOS AYLARıNıN SON IŞLEM GÜNÜNDEN GERIYE DOĞRU 6 AYDıR.
• ENDEKS DÖNEMI
• ENDEKSLERIN KAPSAMıNA ILIŞKIN YAPıLAN PERIYODIK GÖZDEN GEÇIRME SONUCUNDA
ENDEKSLERIN KAPSAMıNDA YAPıLAN DÖNEMSEL DEĞIŞIKLIKLERIN GEÇERLI OLACAĞı DÖNEMI IFADE EDER.
• A) BIST 30, BIST 50, BIST 100 VE BIST 10 BANKA ENDEKSLERI IÇIN OCAK-MART, NISAN-HAZIRAN, TEMMUZ-EYLÜL VE EKIM-ARALıK OLMAK ÜZERE 4 ENDEKS DÖNEMI VARDıR.
• B) BIST TEMETTÜ VE BIST TEMETTÜ 25 ENDEKSLERI IÇIN ŞUBAT-OCAK OLARAK 1 ENDEKS DÖNEMI VARDıR.
• C) BIST KOBİ SANAYI ENDEKSI IÇIN HAZIRAN-MAYıS OLARAK 1 ENDEKS DÖNEMI VARDıR.
• DÖNEMSEL DEĞIŞIKLIKLERIN İLANı:
• BİST 30, BİST 50, BİST 100 VE BİST 10 BANKA ENDEKSLERININ KAPSAMıNDA DÖNEMSEL
OLARAK YAPıLACAK DEĞIŞIKLIKLER, ILGILI ENDEKS DÖNEMI BAŞıNDAN EN AZ 10 GÜN ÖNCE ILAN EDILIR.
• BİST ULUSAL-TÜM ENDEKSI : MENKUL KıYMET YATıRıM ORTAKLıKLARı ( MKYO ) HARIÇ ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN PAY SENETLERINDEN OLUŞMAKTADıR.
• BİST ULUSAL- 30 ENDEKSI : ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN ŞIRKETLERLE, KURUMSAL ÜRÜNLER PAZARı’NDA IŞLEM GÖREN GAYRIMENKUL YATıRıM ORTAKLıKLARı VE GIRIŞIM SERMAYESI YATıRıM ORTAKLıKLARı ARASıNDAN SEÇILEN 30 PAY SENEDINDEN
OLUŞMAKTADıR.
• BİST ULUSAL- 50 ENDEKSI : ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN ŞIRKETLERLE, KURUMSAL ÜRÜNLER PAZARı’NDA IŞLEM GÖREN GAYRIMENKUL YATıRıM ORTAKLıKLARı VE GIRIŞIM SERMAYESI
YATıRıM ORTAKLıKLARı ARASıNDAN SEÇILEN 50 PAY SENEDINDEN OLUŞMAKTA OLUP, BİST 30 ENDEKSINE DAHIL PAY SENETLERINI DE KAPSAMAKTADıR.
• BİST ULUSAL- 100 ENDEKSI : MKYO HARIÇ ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN ŞIRKETLERDEN, PAY SENETLERININ SEÇIM KRITERLERI ŞARTLARıNA GÖRE SEÇILEN 100 PAY SENEDINDEN
OLUŞMAKTADıR. BİST ULUSAL-30 VE ULUSAL-50 PAY SENETLERINI OTOMATIK OLARAK KAPSAMAKTADıR.
• BİST 10 BANKA ENDEKSI: ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN BANKALARARASıNDAN SEÇILEN 10 PAY SENEDINDEN OLUŞMAKTADıR.
• BİST 100-30 ENDEKSI: BİST 100 ENDEKSINE DAHIL OLUP DA BİST 30 ENDEKSINDE YER ALMAYAN 70 PAY SENEDINDEN OLUŞMAKTADıR.
• BİST KURUMSAL YÖNETIM ENDEKSI : BIST KURUMSAL YÖNETIM ENDEKSI (XKURY), KURUMSAL YÖNETIM İLKELERI'NI UYGULAYAN ŞIRKETLERIN DAHIL EDILDIĞI ENDEKSTIR.
• BİST TÜM-100 ENDEKSI: BİST TÜM ENDEKSINE DAHIL OLUP DA BİST 100 ENDEKSINDE YER ALMAYAN PAY SENETLERINDEN OLUŞMAKTADıR.
• SEKTÖR ENDEKSLERI VE ALT SEKTÖR ENDEKSLERI : MKYO HARIÇ ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN PAY SENETLERINDEN OLUŞMAKTADıR.
• BİST İKINCI ULUSAL ENDEKSI : İKINCI ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN PAY SENETLERINDEN OLUŞMAKTADıR.
• BİST YENI EKONOMI ENDEKSI : YENI EKONOMI PAZAR’ıNDA IŞLEM GÖREN PAY SENETLERINDEN OLUŞMAKTADıR.
• BİST MENKUL KıYMET YATıRıM ORTAKLıKLARı ENDEKSI : ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖREN MENKUL KıYMET YATıRıM ORTAKLıKLARıNıN PAY SENETLERINDEN OLUŞMAKTADıR.
• BİST YÖNETIM KURULU, PERIYODIK PIYASA VERILERINI INCELEYEREK ENDEKSLERDE YER ALACAK PAY SENETLERINI BELIRLER.
• ŞEHIR ENDEKSLERI:
• ŞEHIR ENDEKSLERININ KAPSAMı: ÜRETIM FAALIYETINDE BULUNAN ŞIRKETLERIN
ÜRETIMLERININ EN AZ %50’SININ GERÇEKLEŞTIĞI ŞEHIR, HIZMET ŞIRKETLERININ FAALIYET GELIRLERININ EN AZ %50’SININ ELDE EDILDIĞI ŞEHIR, ÜRETIMIN/FAALIYET GELIRININ EN AZ
%50’SININ GERÇEKLEŞTIĞI/ELDE EDILDIĞI BIR ŞEHIR BULUNMUYORSA ŞIRKET MERKEZININ BULUNDUĞU ŞEHIR DIKKATE ALıNıR.
• HOLDINGLER HARIÇ MALI SEKTÖRDE FAALIYET GÖSTEREN ŞIRKETLER ILE PERAKENDE TICARET SEKTÖRÜNDE FAALIYET GÖSTEREN ŞIRKETLER KAPSAM DıŞıNDADıR.
• HALEN ADANA (XSADA), ANKARA (XSANK), ANTALYA (XSANT), BALıKESIR (XSBAL), BURSA (XSBUR), DENIZLI (XSDNZ), İSTANBUL (XSIST), İZMIR (XSIZM), KAYSERI (XSKAY), KOCAELI
(XSKOC), KONYA (XSKON) VE TEKIRDAĞ (XSTKR) IÇIN HESAPLANMAKTADıR.
• BİST TEMETTÜ ENDEKSI: BORSA İSTANBUL PAZARLARıNDA (GÖZALTı PAZARı VE C LISTESI
HARIÇ) IŞLEM GÖREN VE DEĞERLEME GÜNÜ ITIBARIYLE SON 3 YıLDA NAKIT TEMETTÜ DAĞıTAN ŞIRKETLERIN PAYLARıNDAN OLUŞUR.
• ŞARTLARı: * SON 3 YıLDA NAKIT TEMETTÜ DAĞıTMAK
• * SON 3 YıLDA BILANÇOSUNDA NET KAR BULUNMASı
• * SON 12 AY IÇERISINDE ZARAR ETMEMIŞ OLMAK.
• BİST TEMETTÜ 25 ENDEKSI: BİST TEMETTÜ ENDEKSINDE YER ALAN VE DEĞERLEME GÜNÜ ITIBARIYLE TEMETTÜ VERIMLERINE GÖRE BÜYÜKTEN KÜÇÜĞE YAPıLAN SıRALAMADA ILK
2/3’LÜK DILIMDE YER ALAN VE FIILI DOLAŞıMDAKI PAYLARıNıN PIYASA DEĞERI EN BÜYÜK 25 PAY SENEDINDEN OLUŞUR.
• BİST HALKA ARZ ENDEKSI: HALKA ARZ EDILEREK, ULUSAL PAZAR VE İKINCI ULUSAL PAZAR’DA IŞLEM GÖRMEYE BAŞLAYAN ŞIRKETLER ILE KURUMSAL ÜRÜNLER PAZARı’NDA IŞLEM GÖRMEYE BAŞLAYAN GAYRIMENKUL YATıRıM ORTAKLıKLARı VE GIRIŞIM SERMAYESI YATıRıM
ORTAKLıKLARıNıN HISSE SENETLERI, IŞLEM GÖRMEYE BAŞLADıĞı ILK GÜN BIST HALKA ARZ ENDEKSI KAPSAMıNA ALıNıR VE 2 YıL ENDEKS KAPSAMıNDA KALıR.
• ENDEKS KAPSAMıNDA YER ALAN ŞIRKET SAYıSıNıN 5’IN ALTıNA INMESI DURUMUNDA, SÜRESI DOLAN ŞIRKET, ENDEKS KAPSAMıNA YENI BIR ŞIRKET ALıNıNCAYA KADAR KAPSAMDA KALMAYA DEVAM EDER. BU ISTISNAYA GÖRE ENDEKS KAPSAMıNDA KALMAYA DEVAM EDEN ŞIRKETLER, ENDEKS KAPSAMıNA YENI BIR ŞIRKET
ALıNDıĞıNDA BEKLEME SÜRELERI DIKKATE ALıNARAK SıRAYLA ENDEKSTEN ÇıKARıLıR.
• BIST HALKA ARZ ENDEKSI KAPSAMıNDA OLAN BIR ŞIRKET, IŞLEM GÖRMEYE BAŞLADıĞı TARIHI TAKIP EDEN 25.
AYıN ILK IŞ GÜNÜ GEÇERLI OLACAK ŞEKILDE ENDEKSTEN ÇıKARıLıR.
• BİST GT-30 ENDEKSI
• BİST (BİST), ATINA BORSASı (ATHEX) VE STOXX LTD. IŞBIRLIĞI ILE OLUŞTURULAN VE KıSA ADı “GT-30” OLAN TÜRK-YUNAN ORTAK ENDEKSI, BORSA YATıRıM FONLARı DAHIL YENI FINANSAL ÜRÜNLERE TEMEL OLUŞTURMAK VE BÖYLECE PIYASA KATıLıMCıLARıNA, BİST VE ATHEX’DE IŞLEM GÖREN PAYLARNE DAHA DÜŞÜK MALIYETLERLE YATıRıM YAPMA IMKANı SAĞLAMAK AMACıYLA OLUŞTURULMUŞ ÖZEL BIR ENDEKSTIR. HER IKI PIYASADA IŞLEM GÖREN VE TOPLAM PIYASA DEĞERI EN YÜKSEK PAYLAR ARASıNDAN SEÇILEN 15’ER HISSEDEN OLUŞAN ENDEKS, STOXX LTD. TARAFıNDAN BAĞıMSıZ OLARAK HESAPLANMAKTADıR.
• ENDEKS, IÇERIĞINDEKI PAYLAR BAKıMıNDAN YıLDA IKI KEZ (MART VE EYLÜL AYLARıNDA), PAYLARıN
ENDEKSTEKI AĞıRLıKLARı BAKıMıNDAN ISE YıLDA DÖRT KEZ (MART, HAZIRAN, EYLÜL VE ARALıK AYLARıNDA) GÖZDEN GEÇIRILMEKTEDIR.
ORANLAR
PAY PIYASASı’NDAKI TÜM PAZARLARDA (VARANT VE SERTIFIKALARDAKI IŞLEMLER HARIÇ) GERÇEKLEŞTIRILEN IŞLEMLER 0,25 BIST ENDEKSLERINE, YABANCı ENDEKSLERE DAYALı OLANLAR DıŞıNDAKI TÜM VARANT VE SERTIFIKALARDAKI IŞLEMLER 0,30 BIST ENDEKSLERINE, YABANCı ENDEKSLERE DAYALı VARANT VE SERTIFIKALARDAKI IŞLEMLER 0,40
- PIYASA YAPıCı İŞLEMLERI
• 1. PAYLARDA VE BYF’LERDE
• A) PIYASA YAPıCı İŞLEMLERI (KOTASYON ILE)
• PIYASA YAPıCı OLARAK ATANDıĞı SERMAYE PIYASASı ARACıNDA PIYASA YAPıCı PERFORMANS KOŞULLARıNı SAĞLADıĞı GÜNLER IÇIN TEMEL BORSA PAYı (0,25) ÜZERINDEN %50 INDIRIMLI ORAN 0,125
• B) PIYASA YAPıCı İŞLEMLERI (KOTASYON DıŞı) 0,25L OT ALTı IŞLEMLERINE UYGULANAN BORSA PAYı 0,1 BAZ PUANDıR.
BORSA DıŞı TOPTAN SATıŞLAR PAZARı’NDA TESCIL EDILEN IŞLEMLERE UYGULANAN BORSA PAYı 0,0 BAZ PUANDıR.
BORSA PAYı HEM ALıCı, HEM SATıCı ÜYEDEN ALıNıR. BORSA DıŞıNDA YAPıLAN LOT ALTı IŞLEMLERDE DE AYNı ORANLAR UYGULANMAKTADıR.
• BİST FIX-API KANALıYLA EMIR İLETIMI
BİST FIX-API, UZAKTAN ERIŞIM PROJESI KAPSAMıNDA PAY SENETLERI PIYASASı (HSP) ELEKTRONIK ALıM SATıM SISTEMI ILE ÜYELERIN MERKEZI SISTEMLERINI ELEKTRONIK BIR ALTYAPı, ILETIŞIM
PROTOKOLÜ VE KULLANıM YÖNTEMI ARACıLıĞıYLA BAĞLAMAK, ÜYELERIN BU YAPı
VASıTASıYLA EMIR IŞLEMLERINI (EMIR GIRIŞ, EMIR DÜZELTME, EMIR BÖLME, EMIR IPTAL, EMIR
DURUM SORGUSU FONKSIYONLARıNı) ELEKTRONIK ORTAMDA YÜRÜTEBILMELERINI SAĞLAMAK IÇIN OLUŞTURULMUŞ OLAN BIR MESAJLAŞMA ARAYÜZÜDÜR.
EXAPI ARACıLıĞı ILE TOPTAN SATıŞLAR PAZARı'NA EMIR GIRILEMEMEKTEDIR.
19 ARALıK 2008 TARIHINDE BAŞLAYAN YENI UYGULAMANıN GETIRDIĞI ILAVE IMKANLARLA FIX-API TERMINALLERI ARACıLıĞıYLA EMIR TÜRLERINDEN ÖZEL EMIRLER HARIÇ TUTULMAK ÜZERE LIMIT FIYATLı NORMAL EMIRLER, (AÇıLıŞ SEANSı DıŞıNDA) KİE, ÖZEL LIMIT FIYATLı EMIR VE LIMIT DEĞERLI EMIR TÜRÜNDEKI TÜM EMIRLER KULLANıLABILMEKTEDIR.
• GT-30 ENDEKSI HEM FIYAT HEM DE GETIRI ENDEKSI OLARAK, HEM TL HEM DE EURO PARA BIRIMLERI BAZıNDA HESAPLANMAKTADıR.
• FIYAT ENDEKSLERI 15 SANIYE ARALıKLARLA, GETIRI ENDEKSLERI ISE GÜN SONUNDA STOXX LTD.
TARAFıNDAN CEF FEED (DEUTSCHE BOERSE SISTEMI) ÜZERINDEN VERI YAYıN KURULUŞLARıNA ILETILMEKTEDIR.
• GT-30 ENDEKSINI BAZ ALAN FINANSAL ÜRÜN IHRAÇ EDILEBILMESI IÇIN YATıRıM KURULUŞLARı ILE BİST VE/VEYA ATHEX ARASıNDA LISANS SÖZLEŞMESI IMZALANMASı GEREKMEKTEDIR.