Teknik Tarım Müdürlüğü ve Faaliyetleri

Demokrat Parti döneminde Diyarbakır’da tarımın geliştirilmesi ile ilgili yapılan çalışmaların bir tanesi Teknik Tarım Müdürlüğünün kurulması olmuştur. Diyarbakır’da Teknik Tarım Müdürlüğü Tarım Bakanlığı tarafından 1952 tarihinde kurulmuştur. Bununla birlikte mevcut olan Tarım Müdürlüğünün ismi Teknik Tarım Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. Ayrıca ilçelerde bulunan Zirai Muallimliklerin ismi de Tarım Teknisyenlikleri olarak değiştirilmiştir.254

Teknik Tarım Müdürlüğü bünyesinde merkezde 1 müdür ve 5 uzman bulunmaktadır. Tarla Ziraatı Uzmanı, Bağ Bahçe Uzmanı, Ziraat Sanatlar Uzmanı, Hayvancılık Zooteknik Uzmanı ve Mücadele Uzmanından oluşan kadronun görevleri kendi alanlarında çiftçilere ve köylülere teknik anlamda yardımcı olmaktır. Diyarbakır merkezindeki bu teşkilatlanma dışında her ilçede ayrıca bir tarım teknisyeni görevlendirilmiştir, ayrıca her teknisyene 15-20 köyün sorumluluğu verilerek bu köylerin ilgili teknisyen tarafından sürekli olarak kontrol edilmeleri sağlanmıştır. Bu teknisyenlere kendilerine bağlı köylerin mahsul ve hayvancılık durumlarını kontrol etmeleri gerekli durumlarda köylülere bilgilendirme yapmaları ve bununla ilgili hazırladıkları raporları peyderpey merkeze göndermeleri gibi görevler verilmiştir.255

Tarım Teşkilatı bu yeni yapısıyla köylünün sorunlarıyla daha yakından alakadar olma, yeni teknik ve usulleri çiftçilere öğretme, konferans, fiili

251 _{Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, İzmir Fuarında Diyarbakır, Diyarbakır s.13-14.} 252

Taylan Erten, Mehmet Daşer, Diyarbakır’da Ekonomik ve Sosyal Durum, Diyarbakır Ticaret Odası Yayınları, Diyarbakır, s.52.

253 _{Osman Yalçın, Diyarbakır, Özyürek Yayınları, İstanbul, 1981, s.12} 254 _{Şark Postası Gazetesi, 09.08.1952, s.1.}

52

tatbikatlar ve öğretici kültür filmleriyle daha modern bir tarım politikası uygulama imkânına kavuşmuştur.

Ekim 1952 tarihinde Tarım Bakanlığı tarafından Diyarbakır Teknik Ziraat Müdürlüğüne biri Jeep biri de jeep pikap olmak üzere iki motorlu vasıta tahsis edilmiştir.256 1953 Yılında Türkiye Zirai Donatım Kurumu tarafından Diyarbakır’da Ziraat Makineleri Kursu açılmıştır.257

Teknik Tarım Müdürlüğü Diyarbakır’daki çiftçilerin zirai işlerinin hemen hemen her safhasında bulunmaktadır. Bu safhaların birinci bölümü tohumladır. İhtiyaç sahibi ve küçük çiftçilerin tohumluk ihtiyacı yine bu kurum tarafından karşılanmakta ve çiftçilere tohumların dağıtımı yine bu kurum tarafından yapılmaktadır. Ekim 1952 tarihinde 1040 ton hububat tohumu Tarım Bakanlığı tarafından Diyarbakır’a tahsis edilmiştir. Bu tohumlar Ziraat Bankası vasıtasıyla ihtiyaç sıralamasına göre dağıtımı yapılmıştır. Gerek Teknik Ziraat Müdürlüğü gerekse de Ziraat Bankası tarafından bu tohumların yerinde ekilip ekilmediği kontrol edilmekte ve beyanname verip ekmeyenler hakkında kanuni işlem uygulanmıştır.258

Diyarbakır’da tarımla uğraşan çiftçilerin tohumluk ihtiyacı Devlet Tohum Üretme Çiftliklerinden karşılanmıştır. Örneğin Eylül 1954’te Diyarbakır’a 12 bin ton tohum tahsis edilmiştir.259 1956 yılı ekim ayında Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliğinde üretilen tohumlardan 9 bin ton tohumluk Diyarbakır Valiliği emrine tahsis edilmiş, Valilik de bu tohumları ihtiyaç sahibi çiftçilere dağıtmıştır.260Valilik aynı ay içinde ihtiyaç sahibi çiftçiler için yemeklik buğday verilmesi konusunda bir heyet tertip etmiş, İktisat ve Ticaret Bakanlığından üç bin ton buğday talebinde bulunmuştur.261

Mart 1957 tarihinde teknik ziraat müdürlüğü tarafından özellikle boğa yetiştiren çiftçiler için 30 ton yulaf tohumu getirtilmiştir. Veteriner müdürlüğü ile birlikte iş birliği yapılarak bu tohumlar kefaletle ihtiyaç sahibi köylülere dağıtılmıştır.262

1959 yılında 20 ton ayçiçeği tohumu ve 10 ton pamuk tohumu tahsis edilmiştir.263

256

Şark Postası Gazetesi, 09.10.1952, s.2

257 _{Diyarbakır Gazetesi, 05.06.1953, s.1.} 258 _{Şark Postası Gazetesi, 23.10.1952, s.1.} 259

Diyarbakır Gazetesi, 10.09.1954, s.1.

260 _{Diyarbakır Gazetesi, 06.10.1956, s.1.} 261 _{Diyarbakır Gazetesi, 08.10.1956, s.1.}

262 _{Demokrasiye Güven Gazetesi, 08.03.1957, s.1.} 263 _{Sesleniş Gazetesi, 07.03.1959, s.1.}

53

1957 yılında Diyarbakır’da Zirai Meteoroloji istasyonu kurulması kararlaştırılmış. Ziraat Müdürlüğü fidanlığında kurulması düşünülen bu istasyon doğuda kurulacak olan ilk istasyon özelliği taşımaktadır.264 Diyarbakır teknik ziraat teşkilatı 1958 yılında sulu tarıma geçiş çalışmalarına hız vermiştir. Bu bağlamda Diyarbakır’da yer altı ve yerüstü sularından çiftçilerin faydalanması toprak ve su ekibi tarafından Ergani, Hani, Kulp ilçelerinde etütler yapılmıştır. Kulp ilçesinde sulama kanalının etüt ve proje çalışması yapılmış, Payas mevkiinde Rezervüssiar isale kanalı, Balahur ve Kalhane köylerinde kanal onarım çalışmaları yapılmıştır.265

1951 yılı Diyarbakır’da tarım adına verimli olmayan bir yıl olmuştur. Bahar yağışlarının geç gelmesi, dolunun ekinlere zarar vermesi, kuraklık gibi sebeplerden özellikle Diyarbakır merkez ilçeleri ile Ergani ve Dicle sahalarında verim düşük olmuş ve çiftçiler zarara uğramışlardır. Ziraat Teknik Müdürlüğü 1952 yılında zarar eden çiftçileri tespit ederek gerekli yardımların yapılması konusunda çalışmalar yapmıştır. Bu anlamda başta vali, milletvekilleri ve ziraat uzmanlarından oluşan bir heyet 1952 tarihinde ekimler için Diyarbakır bölgesinde çiftçilerin tohumluk ihtiyacını temin etmeye çalışmışlardır. Floransa, Akbaşak ve Karakılcık cins buğdaylardan oluşmak üzere Diyarbakır merkez ilçede 59 köyde 631 çiftçiye toplam 518,902 ton tohumluk buğday dağıtılmıştır. Dış ilçelerden Silvan’a 14 ton buğday, 2 ton arpa, Ergani’ye 410 buğday, 100 ton arpa, Çermik’e 90 ton buğday, Dicle’ye 5 ton Buğday, 5 ton arpa, Bismil’e 300 ton buğday tahsis edilmiştir. İl İhtiyaç Komisyonu ile Ziraat Bankası işbirliğinde tahsis edilen bu tohumluk yardımından dolayı 1254 sayılı kanun gereğince çiftçiler bankaya borçlanmış ve borçlarını 1953 yılı sonbaharına erteletmişlerdir.266 1956 yılı Nisan ayı içinde Ziraat Bakanı Esat Budakoğlu güneydoğu gezisi münasebetiyle Diyarbakır’a gelmiştir. Budakoğlu, zirai donatım kurumu, fidanlık ve diğer zirai müesseseleri gezerek incelemelerde bulunduktan sonra çiftçilerin sıkıntılarını dinlemiş ve zirai alet eksikliklerinin giderilmeye çalışacağı sözünü vermiştir.267

1958 yılında bölge zirai mücadele müdürlüğü Diyarbakır’da kurulmuştur. Bu müdürlük ile birlikte 13 il, Diyarbakır’a bağlanmıştır. Bu tarihten itibaren bölgenin tarımsal çalışmaları Diyarbakır’dan koordine edilmeye başlanmıştır.268

264

Demokrasiye Güven Gazetesi, 21.03.1957, s.1.

265 _{Dicle Gazetesi, 21.05.1957, s.1.}

266 _{Şark Postası Gazetesi, 29.11.1952, s.1.-2} 267 _{Diyarbakır Gazetesi, 21.04.1956, s.1.}

54