Teknik iĢlemler

4.3.7.2.1. Uygulama haritasının düzenlemesi

Ġmar uygulama planları, nazım plan ilkelerine bağlı kılınarak türlü bölgelerin yapı adalarını, bu adaların yapı düzenlerini, yolları geniĢlikleri ile gösteren planlardır. Bu planların çiziminde henüz uluslar arası bir birlik sağlanamamıĢtır.

Ġmar planı çizim normunda ölçü inceliği kadar, hatta ondan da çok anlatma özen gösterilir ve önem verilir. Bu nedenle, plan çizim normu ile harita çizim tekniği

birbirine uymaz. Çizim incelikleri de birbirinden farklıdır. Plan çizimindeki incelik, harita çizimi için kabul edilen 0.2mm incelik derecesinde değildir. Hatta imar planı üzerinde bazı çizgiler kesin olmayıp durumu Ģematik olarak anlatmak için çizilmiĢtir. Anlatımı vurgulamak için çok değiĢik kalınlıkta çizgiler kullanılmaktadır. Kısaca planların çizimindeki incelik, 0.2mm‟lik çizim yanlıĢının çok dıĢında çıkmaktadır. Bu nedenle, imar planında ifade edilen ve zemine uygulanması gereken mülkiyete iliĢkin detayların, tescile esas harita ve planların yapım standartlarında Ģeffaf altlıklara (aydınger, diazo, astrolon gibi) indirilmesi, üzerinden ölçü alınabilir hale getirilmesi gerekir. ĠĢte bu amaç ve standartta hazırlanan haritaya imar uygulama haritası adı verilir.

4.3.7.2.2. Nirengi ve poligon sıklaĢtırması

Uygulama yapılacak alandaki, hâlihazır harita alımı ya da kadastral ölçü anında tesis edilmiĢ olan nirengi ve poligon noktalarından bazıları uygulamaya geçilinceye kadar yerlerinden sökülmüĢ olabilir ya da plan uygulamasına imkân tanıyacak sıklıkta ve konumda olmayabilir. Bu durum, hâlihazır harita ya da kadastro çalıĢmalarının bir eksikliği sayılmaz.

Öte yandan uygulamanın, bu noktaların oluĢturacağı ölçü doğrularına dayalı olarak yapılması teknik bir zorunluluktur. Bu nedenle, yeniden nokta tesisi gerekebilir. Ġste uygulama için yeniden yeterince nokta tesis edilmesi ve bu noktaların koordinat ve kotlarının hesaplanması iĢlemlerine Nirengi ve Poligon Geliştirilmesi adı verilir.

Önce imar uygulama haritası üzerinde yeniden tesis edilecek noktaların yerleri belirlenir. Bu arada bazı ilkeleri göz önünde bulundurmamız gerekir:

a) Yeni poligon noktalarının tesisi ile oluĢan ana poligon geçkisinin uzunluğu 1600 m‟yi, ara poligon geçkinin 1000 m‟yi ve yardımcı poligon geçkinin uzunluğu da 500m‟yi geçmemelidir.

b) Uygulamanın dik koordinat yöntemi ile yapılması durumunda iki poligon arası uzunluk zorunluluk olmadıkça 150m‟yi ve bir geçkideki nokta sayısı da 20-25‟i geçmemelidir.

c) Kırılma açıları olabildiğince 200 grad dolayında ve kenarlar birbirine eĢ uzunlukta olmalıdır.

d) Poligonlar, adaların gelecekte yapılarla dolacağı ve yolların trafiğe açılması ile ölçülerin güçleĢeceği düĢünülerek, noktaların oluĢturacağı kenarlar, adaları

kesmeyecek ve ölçüde kolaylık sağlayacak yerlere tesis edilmelidir. Yolu iki kenarında kaldırım yapımında ayrılmıĢ kesimler; poligon tesisi için uygun yerleridir.

e) Poligon noktaları kendinden bir önce ve sonraki noktayı iyice görebilmeli, olabildiğince ayrı geçkilere ait noktalar, yan yollar boyunca birbirine bağlanabilmelidir.

4.3.7.2.3. Ada uygulama krokisinin çıkarılması

Ġmar adalarını yerde iĢaretleyebilmek için, uygulama haritası üzerinden alınan ölçüleri yazmak üzere bir kroki düzenlenir ki, bu krokiye ada uygulama krokisi adı verilir. Ada uygulama krokileri her ada için ayrı olmak üzere adanın büyüklüğüne göre A4 (210×297mm) ya da A3 (297×420mm) boyutlarındaki düz beyaz kâğıtlar ya da adınger gibi Ģeffaf altlıklar düzenlenir. Durum ölçü değerlerinin yazılmasına elveriĢli ise doğrudan harita üzerinden çıkarılan Ģekil, değilse büyütülerek elde edilen Ģekil kroki olarak kullanılır. Hazırlanan Ģekil üzerine nirengi, poligon ve yardımcı ölçü noktaları (binder) noktaları da geçirilir. Ada uygulama krokisinin anlatımı ġekil 4.6‟de verilmiĢtir.

4.3.7.2.4. Ada uygulama iĢaretleme ve röperleme

Uygulama krokilerinin uygulanacak yönteme göre düzenleneceği ve bu yöntemlerin dik koordinat, kutupsal koordinat, uzantı ve köĢegen yöntemlerinden biri olduğu söylenmiĢti. Bu yöntemlere göre noktaların yerde belirlenmesi Ģu Ģekilde olur: a) Dik koordinat yöntemi ile iĢaretleme: Dik koordinat yönteminde noktalar, harita

üzerinde ölçü doğrularına inilen diklerin boyları ve ayakları ölçerek belirleniyordu. Noktaların arazide iĢaretlenmesi için uygulamada kullanılacak ölçü doğrularını oluĢturmak üzere poligon noktalarına birer jalon dikilir. Jalonların dik olmasına özen gösterilir.

b) Hassas kutupsal alım yöntemi ile iĢaretleme: Bu yöntemdeki uygulama iĢlemini bir sıra içinde açıklamak yerinde olur.

1- Uzunluğu ve yatay açıyı hassas bir Ģekilde ölçen alet (total station veya elektronik takeometre) olabildiğince, uygulama alanının ortalarında ve geniĢ görüĢ

alanına sahip bir poligon noktası üzerine kurulur. Alet çalıĢmaya hazır duruma getirilince baĢlangıç seçilen öteki bir poligon noktasına bakılır.

2- Alet önce baĢlangıç noktasına yönetilir. Noktaları yerde iĢaretleyecek olan elemanlar çizelgedeki değerlere göre krokide numaralanmıĢ noktalara doğru giderler. c) Uydu gözlemleriyle alım yönteminde iĢaretleme: bu yöntemde önce sabit istasyon olarak kullanılacak bir nokta seçilir. Bu nokta uygulama yapılacak arazinin merkezine yakın bir yerdeki poligon ya da nirengi noktası olur.

ġekil 4.6. Ada uygulama krokisi

4.3.7.2.5. Yerde iĢaretlenmiĢ imar adalarının yeniden ölçülmesi (röleve ölçüsü) ve röleve ölçü krokisinin düzenlemesi

Ada köĢe noktaları ve kenarları üzerindeki kırık noktalar uygulama değerlerine göre yere indirildiğinde, bu noktalara geçici ağaç kazıklar çakılmakta gerektirdiğinde küçük kaydırmalar yapıldıktan sonra ağaç kazıklar yerine beton bloklar konulmaktadır.

Kaydırmalar nedeni ile uygulama değerleri değiĢeceği gibi beton blokların tesisi sırasında da, az da olsa kaymalar olacak, dolayısıyla uygulama değerleri değiĢebilecektir. Yani noktalar uygulama değerleri ile iĢaretlenen yerlerinden az ya da çok ayrılmıĢlardır. Bu nedenle uygulama krokisindeki değerlere hiç bakılmadan, hatta uygulama krokisi kaldırılarak yede değiĢmez tesislerle iĢaretlenmiĢ ada köĢe ve kırık noktaları yeniden ölçülür bir krokiye yazılır. Yapılan bu ölçüye; röleve ölçüsü ve düzenlenen krokiye de röleve ölçü krokisi denir (ġekil 4.7).

ġekil 4.7. Röleve ölçü krokisi

4.3.7.2.6. Pafta açılması, adaların çizimi ve mülk sınırlarının paftaya geçirilmesi Parselasyonu yapılan alana ait kadastro haritasının ölçeği, imar planı ölçeğinden küçük ya da parsellenen arazi ve arsa standart boyuttaki bir paftanın en az dörtte birini kaplayacak geniĢlikte ise ya da daha önce paftası aĢılmamıĢ ise yapılan uygulama için pafta açılır. Yapılan parselleme standart boyuttaki bir paftanın dörtte birini doldurmuyor ve açılmıĢ paftası mevcut ise yeni pafta açılmasına gerek yoktur.

4.3.7.2.7. Parselasyon planının düzenlenmesi

a) Parsel boyutlarının belirlenmesi

Ġmar planlarının çok yönlü ve büyük boyutlu projeler olduğu, bu projelerle Ģehirde oturanların her türlü ihtiyacının karĢılanmak istendiği ve bu amaçla belde arazisinin çok değiĢik kullanıma türlerine ayrıldığı daha önce söylenmiĢti. Gerçekten imar planlarında yapı adaları, kullanma amaçlarına göre biçimlenmiĢ ve bu adalarda yapılacak binaların tüm özellikleri bir yandan uygulama paftalarında çizgi, Ģekil, yazı ve iĢaretlerle anlatılmak istenirken öte yandan da plancı aktarılmayan özellikleri için plan raporlarıyla durumu açıklamaya çalıĢmıĢtır.

b) Parselasyon planının düzenlemesi ve parseller uygulama krokisinin çıkarılması Ġmar parsellerinin boyutu yukarıda belirtilen etkenler ıĢığında belirtildikten sonra, sıra adanın parsellenmesine gelmiĢtir. Bunu uygulamak için bazı ilkelere uyulması gerek:

1. Önce adanın tüm parselasyon biçimi belirlenir.

2. Parsellenecek taĢınmaz adanın bir kesimini kapsıyorsa, bu taĢınmazdan oluĢturulacak parseller, adanın tümü için belirlenen parselleme biçimine uygun olmalıdır.

3. OluĢturulacak imar parsellerinin derinlik çizgileri, cephe çizgilerine dik ya da dike yakın konumda olmalıdır.

4. Adanırı tüm parselasyon biçiminin kararlaĢtırılması sırasında bağımsız imar parseli olmayıp taĢınmazdan artan parçalar, bitiĢiğindeki parselden artan parçalarla birleĢtirildiğinde bağımsız bir imar parseli olabilmektedir.

5. Yapılan parselasyon ekonomik olmalıdır. Yani parselasyon planı, imar planı ve yönetmeliğinin tüm hükümlerine uymakla birlikte, en çok imar parseli elde edilebilecek biçimde düzenlenmelidir.

4.3.7.2.8. Parselleri yere uygulama ve yerde iĢaretleme

Parselasyon planı düzenlendikten ve bunun üzerinden de uygulama krokisi çıkarıldıktan sonra, krokide görülen tüm parsel köĢeleri uygulama ölçüleri yardımı ile

üzerinde bulunduğu ada kenar çizgisinden saptırılmadan, yere indirilir. Bunu için üzerinde parsel üzerinde parsel köĢeleri iĢaretlenecek ada kenarının, baĢ ve son noktalarına birer jalon dikilir. Kenar üzerinde, krokideki uzunluğuna göre parsel köĢesi iĢaretlendikten sonra, prizma ile ada çizgisinden sapıp sapmadığı kontrol edilir.

4.3.7.2.9. Parseller röleve ölçüsü ve röleve ölçü krokisinin düzenlemesi

Yerde iĢaretleme ve tesis iĢi bitirildikten sonra parsel köĢelerinden ada çizgisi üzerinde olanlar ada köĢelerine, öteki köĢelerle ada ayırma blok çizgisinin ada kenarını kestiği noktalar da poligonların oluĢturduğu ölçü doğrularına dayalı olarak yeniden ölçülür.

4.3.7.2.10. Parsellerin çizimi (parselasyon haritasının oluĢturulması)

Daha önce ada röleve ölçüleri yapıldıktan sonra bu ölçülerin çizimi için yeni bir pafta açılacağı söylenmiĢti. ĠĢte bu pafta üzerine çizilmiĢ adalar içine parseller, röleve ölçü değerlerine göre çizilir. Çizim iĢi bitince kontrol edilir.

4.3.7.2.11. Yüzölçümü (alan) hesabı

Tapu kütüğüne tescil için parsellerin yüzölçümlerinin hesaplanması gereklidir. Yüzölçümü hesapları, mümkünse koordinatlara ya da orijinal ölçü değerlerine göre yapılır. Bir adanın yüzölçümü hesabı bitirilince adadaki parsellerin yüzölçümleri toplamı ile ada yüzölçümü karĢılaĢtırılır.

4.3.7.2.12. Belgelerin dosyalanması

Parselasyon iĢlemine ait belgeler, arazi ve arsanın kadastro görüp görmediğine, görmüĢse Ģehir planı ile olan iliĢkilerine göre değiĢmektedir.