Teşvikler

İŞKUR’un işverenlere yönelik faaliyetlerinden bir diğeri teşviklerdir. 2008 yılında yaşanan küresel mali krizin ardından Türkiye işgücü piyasası da olumsuz etkilenmiştir ve bu olumsuzluğu gidermek adına birtakım önlemler hayata geçirilmiştir. İstihdam paketleri, prim teşvikleri, aktif ve pasif işgücü piyasası programları aracılığıyla krizin etkileri azaltılmaya çalışılmış ve başarılı olunmuştur.

Kriz döneminde ağırlık verilen istihdam teşvikleri sonraki yıllarda da ihtiyaca göre şekillendirilerek devam ettirilmiştir. Türkiye’de şu anda yürürlükte olan 10 farklı sigorta primi teşviki bulunmaktadır. Bunlar71

;

 Beş puanlık prim indirimi,

 Yeni bölgesel teşvik sistemi,

 Yurt dışı istihdam teşviki,

 Engelli istihdamının teşviki,

 Kültür yatırımları teşviki,

 Ar-Ge yatırımları teşviki,

 Bölgesel yatırım teşviki,

69 Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliği

70 http://www.iskur.gov.tr/Portals/0/Duyurular/10_soruda_isbasi_egitim_programi.pdf, (16.01.2016)

71

28

 Kadınlar, gençler ve mesleki yeterlilik belgesi sahipleri için istihdam teşviki,

 İşsizlik ödeneği alanların istihdamı teşviki,

 İşbaşı eğitim programları teşvikidir.

Sayılan teşviklerden son üçünün finansmanı İŞKUR’un idaresinde olan İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmaktadır.

Kadınlar, gençler ve Mesleki Yeterlilik Belgesi sahipleri için istihdam teşviki konusunda, 2011 yılında yasalaşan 6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 74 üncü maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa Geçici 10 uncu madde eklenmiştir. Buna göre, 31.12.2015 tarihine kadar özel sektör işverenlerince işe alınan kişilerin, işverenin son 6 ayda çalıştırdığı ortalama işçi sayısına ilave olarak işe alınmaları kaydıyla, bu kişilerin özelliklerine göre sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarın İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması düzenlenmiştir. (28.12.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 21.12.2015 tarihli ve 2015/8321 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 4447 sayılı Kanunun Geçici 10 uncu maddesinin uygulama süresi 31.12.2020 tarihine kadar uzatılmıştır).

Söz konusu düzenlemede sigorta prim teşviki şu şekilde uygulanmaktadır:

 Kadınlar ve 18-29 yaş arası erkekler için;

− Mesleki yeterlik belgesi sahipleri 48 ay, İŞKUR’a kayıtlı işsiz olmaları halinde ilave 6 ay olmak üzere 54 ay,

− Mesleki ve teknik eğitim veren okulları veya İŞKUR tarafından düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler 36 ay, İŞKUR’a kayıtlı işsiz olmaları halinde ilave 6 ay olmak üzere 42 ay,

− Mesleki yeterlilik belgesi olmayan ya da herhangi bir mesleki ve teknik eğitim veren okulu veya İŞKUR tarafından düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirmeyenler 24 ay, ancak İŞKUR’a kayıtlı işsiz olmaları halinde ilave 6 ay olmak üzere 30 ay,

 29 yaşından büyük erkekler için;

− Mesleki yeterlik belgesi sahibi olanlar ve mesleki ve teknik eğitim veren okulları veya İŞKUR tarafından düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını

29

bitirenler 24 ay, İŞKUR’a kayıtlı işsiz olmaları halinde ilave 6 ay olmak üzere 30 ay,

− Mesleki yeterlilik belgesi olmayan ya da herhangi bir mesleki ve teknik eğitim veren okulu veya İŞKUR tarafından düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirmeyen ancak İŞKUR’a kayıtlı işsiz olanlar 6 ay,

 Ayrıca;

− Hâlihazırda hizmet akdi ile çalışanlardan, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren okulları bitirenler 12 ay olacak şekilde uygulanmaktadır.

Bu düzenlemeyle kadınlara, gençlere ve mesleki yeterlilik belgesi sahiplerine daha fazla teşvik verilerek dezavantajlı konumları iyileştirilmeye çalışılmış ve işverenlerin nitelikli personel alımı teşvik edilmiştir.72

İşsizlik Sigortası alanların istihdamının teşviki konusunda, 5921 sayılı ve 18.08.2009 tarihli “İşsizlik Sigortası Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 4447 sayılı Kanunda değişiklik yapılmıştır. Buna göre, işverenler işsizlik ödeneği alanları ilave istihdam yaratarak işe aldıkları takdirde, asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primleri işçi ve işveren payı ile genel sağlık sigortası primi, kalan işsizlik ödeneği süresince Fondan karşılanmaktadır.73

İŞKUR’un son dönemde işverenler tarafından en çok ilgi çeken uygulamalarından bir tanesi olan işbaşı eğitim programıyla ilgili yapılan düzenleme ile programa katılan kişilere verilen ücret, net asgari ücret düzeyine çıkarılmıştır. 23 Nisan 2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı Kanun ile 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olanlardan Türkiye İş Kurumu tarafından 31/12/2016 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programlarını tamamlayanların;

 Programın bitimini müteakip en geç üç ay içinde programı tamamladıkları meslek alanında özel sektör işverenleri tarafından işe alınması ve

 İşe alındıkları yıldan bir önceki takvim yılında işyerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması

72 Türkiye İş Kurumu; 8. Genel Kurul Raporu, 2015, s. 14-15

73

30

kaydıyla, işe alındıkları işyerinin imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermesi hâlinde 42 ay, diğer sektörlerde ise 30 ay süre ile 5 puanlık prim indiriminden sonra hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait kısmı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmaktadır. 30/06/2015 tarihine kadar başlayan işbaşı eğitim programlarının katılımcıları için bu süreler 6 ay artırımlı uygulanmıştır (42 aylık süre 48 aya; 30 aylık süre 36 aya uzatılmıştır).74

30 yaşından büyüklerin istihdam edilmesi durumunda katılımcının cinsiyetine göre 6 aydan 30 aya kadar işveren sigorta primi İŞKUR tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca, Programa katılan kişilere İŞKUR’un yaptığı ödemeler dışında programın düzenlendiği işveren tarafından yapılan ve aylık asgari ücretin yarısını geçmeyen fiili ödemelerin gelir vergisi kanunu gereğince vergi matrahından indirilmesi imkânı bulunmaktadır.75