KARŞILAŞTIRILMASI
4. TARTIŞMA
Çizelge 3.5. Krom Gideriminde Kullanılan Biyolojik ve Kimyasal Yöntemlerin En İyi % Krom Giderme Oranları Koşullarına Karşılık Gelen Birim Maliyeti
Biyolojik Yöntem Kimyasal Yöntem Vegatatif
Hücre
Endospor kristal Endotoksin
Amberlit IRA 904
Karışık Reçine
Mikroorganizma Miktarı (g/L) 0,2 0,2 - -
Reçine miktarı (g/100 ml) - - 1,5 1,5
Başlangıçtaki Krom
Miktarı (mg/L) 37,4 34,7 0,20 50,04
Krom giderme Oranı (%) 38,3 59,3 99,62 99,69
Toplam maliyet( € ) 0,14 0,14 0,27 0,24
Krom gideriminde kullanılan biyolojik ve kimyasal yöntemlerle en iyi
% krom giderme oranları ve birim maliyeti çizelge 3.5 da verilmiştir. Biyolojik yöntemde en yüksek krom giderme oranı endospor için % 59,3, kimyasal giderim yönteminde ise en yüksek krom giderme oranı % 1,5 karışık reçine için olup, % 99,69’ dur.
% 0,1 Karışık reçinede ise birim miktarı üzerinden kromun gideriminin kimyasal girdi maliyeti laboratuvar ölçeğinde 33,58 €’ dur.
Buradan B/ C oranı 1,87 olarak hesaplanmıştır ( 63,02 / 33,58).
Her iki reçine formu için B/ C oranı 1’ den büyüktür. Bu durumda her iki reçine formu da kullanılarak krom giderimi yapılabilir. Ancak karışık reçinede B/ C oranı daha büyük olduğu için karışık reçinenin tercih edilmesi uygundur.
% 1,5 Amberlit kullanıldığında. bir yıllık krom gideriminin laboratuvar ölçeğindeki birim miktara karşılık gelen birim maliyeti 98,55 €, % 1,5 karışık reçine kullanıldığında ise birim maliyet 87,6 € olmaktadır. % 1,5 Amberlit için B/ C oranı 1,0 (99,62 / 98,55), % 1,5 karışık reçine de ise B/ C oranı 1,13 olarak hesaplanmıştır ( 99,69 / 87,6).
Aynı miktardaki her iki reçine formununda B/ C oranı 1 veya 1’ den büyüktür. İşletme düşük maliyet yüksek faydayı hedeflediğinde karışık reçineyle krom giderimini tercih etmesi daha uygun olacaktır.
Reçinenin rejenere edilebilir olması, diğer kimyasal yöntemlere göre bir üstünlük sağlar. Aynı zamanda kimyasal girdi maliyeti içindeki reçine maliyeti düşer. Birim miktardaki bir yıllık krom giderimi için 547,5 g Amberlit ve karışık reçine kullanılır. Bir yılda tüketilecek olan 547,5 g Amberlitin bir yıllık birim maliyeti 69,35 €, karışık reçinenin bir yıllık maliyeti ise 54,75 € olur. Kimyasal giderim yöntemini kullanan bir işletme için düşünüldüğünde 69,35 € ve 54,75 € işletmenin bir yıllık ödeme arzusudur. Rejenerasyon 3 g Amberlit ve 2,5 g karışık reçine ile yapıldığından, 182,5 g Amberlit (547,5/ 3) ve 219 g karışık reçine (547,5/ 2,5) rejenere edilerek kullanılır. Bu durumda işletme 182,5 g Amberlit için 23,12 € ve 219 g karışık reçine için 21,90 € ödeme yapar. Aradaki fark işetmenin tüketici artığıdır ve bu maliyet işletmeye net sosyal fayda olarak yansır. Net sosyal fayda Amberlit için;
NSF = 69,35– 23,12 = 46,23 €, karışık reçine için; NSF = 54,75 – 21,90 = 32,85 € dur.
Amberlit için en iyi rejenerant 0,1 N NaCl’ dür (çizelge 3.4). Bir yılda 182,5 g Amberlit rejenere edilir, bunun için 35,59 g NaCl rejenerasyonda kullanılır ve birim maliyeti 0,25 € olur. Bu işletme için 0,25 €’ luk ek bir maliyettir. Ancak işletme reçine rejenerasyonu ile 46,23 €’ luk net sosyal fayda sağlayabilmek için bu maliyeti karşılayabilir. Karışık reçine için en uygun rejenerant ise 0,1 N KCl dir (çizelge 3.4). Bir yılda 219 g reçine rejenere edilir. Bunun için 65,26 g KCl kullanılır ve bunun bir yıllık maliyeti 1,06 € olur. Bu işletmeye 1,06 €’ luk ek bir maliyet getirir. Ancak işletme reçine rejenerasyonundan 32,85 €’ luk net sosyal fayda sağlamak için bu maliyeti göz ardı edebilir. Bu durumda işletmenin toplam net sosyal faydası;
Amberlit için; ∑ NSF = 69,35 – (23,12 + 0,25), ∑ NSF = 45,98 €, Karışık reçine için; ∑ NSF = 54,75 – (21,90 +1,06), ∑ NSF = 31,79
€ olur.
İşletme rejenerasyonu kullandığı sürece Amberlitte 45,98 € ve karışık reçinede 31,79 € işletmenin toplam net sosyal faydasını yansıtacaktır.
Biyolojik giderimde en yüksek krom giderme oranı endosporla, kimyasal giderimde ise % 1,5 karışık reçine kullanıldığında elde edilmiştir (çizelge 3.5).
Arıtım suyunun arıtım kalitesinin yüksek olması ve arıtım suyunun tekrar kullanılabilir olması işletmenin sağlayacağı sosyal faydadır. Bu veriler fayda/ maliyet oranında, paydayı küçülteceğinden işletmeye kar sağlayacaktır. Bu da işletme için ölçülemeyen, dolaylı sosyal fayda niteliği taşıyacaktır.
İyon değişimi yüksek maliyete sahip olmasına rağmen krom gideriminde yüksek fayda sağlar. Bununla beraber arıtım suyunun kullanım açısından değeri diğer kimyasal arıtım sistemlerine göre yüksek, biyolojik yöntemlere göre ise düşüktür.
Biyolojik adsorbsiyon tekniği, atık sularına krom VI bırakan endüstri kuruluşları tarafından uygulandığında;. düşük işletme ve yatırım maliyeti ile bu tesisin sağladığı finansal fayda düşük maliyetle krom giderimidir.
Çevresel fayda ise ekosisteme zarar verilmeden atık sudaki kromun uzaklaştırılmasıdır. Diğer bir çevresel fayda, arıtım kalitesinin yüksek olması ve arıtılan bu suyun çeşitli amaçlarla kullanılabilir olmasıdır. Sanayi tesisleri tarafından sağlanan bu çevresel ve finansal fayda sonucu işletme hem çevre korumaya yönelik çevresel önlemleri almış olacak hem de düşük çevresel maliyetle uygun karı elde edecektir. Bunun yanında işletme çevreye karşı sosyal sorumluluğunu da yerine getirmiş olacaktır.
“Sağlık ne kadar riske edilebilir ?” İnsan, bir işletmenin sunduğu faydadan yarar sağlarken aynı zamanda sağlığını kaybediyorsa, özellikle de hayatını kaybediyorsa bu faydanın bir değeri yoktur. Bu fayda sağlığını kaybeden insan için sağlık harcamalarının artmasına, tedavi süreci ise yaşam kalitesinin düşmesine neden olur. Bunun yanında uzun yada kısa vade de iş kaybının gerçekleşmesi, birey kazancının düşmesi ve birey harcamalarındaki artış, tedavi giderleri fayda – maliyet oranında, maliyet etkisi yaratır ve ölçülebilen maliyetlere dahil edilir. Tedavi sürecinde yaşanan sosyolojik ve psikolojik sorunlarla yaşam standardı ve yaşam kalitesinde meydana gelen düşmenin ölçülebilen bir maliyeti yoktur. Kurulan bir atık su
arıtım tesisinin insan hayatına sunduğu faydanın ölçülebilen bir değeri yoktur. Endüstriyel kuruluşlar bu tür sistemleri kurarak toplum ve insan sağlığına karşı sosyal sorumluluklarını yerine getirmiş olur.
5. SONUÇ
Yapılan analiz sonucu elde edilen verilere göre; biyolojik adsorbsiyonla krom gideriminin maliyeti ve % krom giderme oranı iyon değişimine göre düşüktür. Kimyasal iyon değişimi yöntemi yüksek faydayla birlikte yüksek maliyet getirisine sahiptir. Bunun yanında arıtım suyunun çeşitli kimyasallar içermesi, arıtım suyunun kalitesinin düşmesine neden olur. Ancak biyolojik adsorbsiyonun krom gideriminde % krom giderme oranı düşük olmasına rağmen, çevreye verdiği faydanın yüksek olması, arıtım suyunun kullanım kalitesinin yüksek olması, arıtım suyunun tarım alanlarında ve bahçe sulamada kullanılabilir nitelik taşıması, düşük maliyete sahip biyolojik yöntemlerin tercih edilmesine olanak sağlar. Henüz uygulama alanı bulunmayan biyolojik adsorbsiyonun düşük konsantrasyonlardaki kromun atık sulardan ve çevreden uzaklaştırılmasında ümit vadeden ve gelecekte potansiyel kullanım alanı oluşturacağı düşünülmektedir.
KAYNAKLAR
Volesky, B., Phillip-May, H.A. 1995. Biosorption of heavy metals by Saccharomyces cerevisiae.
Applied Microbiology and Biotechnology, vol.(42), Issue 5, pp 797-806.
Wu J, Li QB. 2002. Biosorption of lead by Phanerochaete chrysosporium in the form of pellets.
J Environ Sci (China), 14 (1), pp 108-114, January.
Basta, N.T. and Mc Gowen, S.L. 2004. Evaluation of chemical immobilization treatments for reducing heavy metal transport in a smelter- contaminated soil. Environmental Pollution, vol (127), ıssue 1, pp 73-82, January.
Mishan, J.E. 1972. Cost - benefit analyisis. George Allen and Unwin Ltd., pp. 24-90, 307-339, London.
Charles N. E., Kristin L. R., John R.C. W. and A. Mark F. 2002. Economic analysis in dermatology, J. Am Acad Dermatol, vol (46), number 2, pp.271-283, February.
Graff , L..1989. Spreadsheet applications in benefit/ cost analysis. Computers ind. Engng., vol.(17), nos 1-4, pp.293-297.
Hansjürgens, B. 2004. Economic valuation through cost benefit analysis-possibilities and limitations. Toxicology, vol.(205), ıssue 3, pp.241-252.,15 December.
Harvey, R. D. 2004. Policy dependency and reform: economic gains versus political pains.
Agricultural Economics, vol (31), ıssues 2-3, pp 265-275, December.
Şahin,Y. 2003. Bacillus thuringiensis’ te krom adsorbsiyonu. Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı.
Kara, M. 1993. Atık sulardan krom VI giderimi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Samsun.