Öğrencilerin sosyal beceri ile sosyal görünüş kaygısı düzeyleri ara- sındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilen bu araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim öğretim yılında Erciyes Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda öğrenim gören 157 kadın, 168 erkek olmak üzere toplam 325 öğrenci oluşturmaktadır. Bu bölümde araş- tırmadan ortaya çıkan sonuca ve literatürde yapılmış olan çalışmalar ile karşılaştırmalara yer verilecektir.
İhsan Kuyulu, Enes Beltekin 112
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre sosyal be- ceri düzeylerinde kadın öğrencilerin lehine anlamlı farklılık bulunurken, sosyal görünüş kaygısı düzeylerinde gruplar arasında herhangi bir anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Alan yazında sosyal beceri ile cinsiyet ilgili çalışmalar incelendiğinde; Şenol ve Türkçapar (2016); Aktı (2011); Dic- le (2006); Kalafat (2006) yaptıkları çalışmalarda cinsiyet değişkeninin sosyal beceri puanlarında anlamlı bir farklılık oluşturduğunu ve kızların sosyal beceri düzeylerinin erkeklere göre daha yüksek olduğunu belirt- mektedirler. Ulucan ve ark., (2019) yaptıkları çalışmada ise kız öğren- cilerin olumsuz sosyal beceri düzeyleri erkek öğrencilere göre düşük olduğu tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışmalar ile çalışmamız paralellik göstermektedir. Alan yazındaki sosyal görünüş ile cinsiyet çalışmalarına bakıldığında ise: Bulduğumuz sonuca benzer sonuçlara rastlanmaktadır. (Altun-Dinç, 2016; Çakmak, 2018; Kalemoğlu-Varol vd., 2014; Tekeli, 2017; Ümmet, 2007; Vural ve ark., 2017; Yüceant, 2013). Yapılan çalış- mada cinsiyet acısından fark çıkmamasının nedeni ise öğrencilerin spor bilimleri fakültesi öğrencisi olmalarından ve düzgün bir görünüşe sahip olmalarından kaynaklı olduğu düşünülmektedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin spor yapıyor musunuz sorusuna ver- dikleri cevaplara göre sosyal beceri düzeylerinde spor yapanların lehine gruplar arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Yine sosyal görünüş kaygısı düzeylerinde spor yapmayan öğrencilerin sosyal görünüş kaygı düzeyleri spor yapanlara oranla anlamlı derece yüksek bulunmuştur. Alan yazında sosyal beceri ile ilgili çalışmalar incelendiğinde; Yıldırım ve Öz- can (2011), ortaöğretim öğrencilerinin lisanlı spor yapma ve spor yap- mama durumlarına göre sosyal beceri düzeylerini incelediği çalışmasında toplam sosyal beceri düzeyinde ise takım ve bireysel sporlar lehine spor yapmayan gruba göre anlamlı fark vardır. Gezer (2010), Riggio (1986) tarafından geliştirilen ve Yüksel (1998) tarafından Türkçeye uyarlanan Sosyal Beceri Envanterini kullanarak yaptığı araştırmada ise bireysel ve takım sporcusu olma durumuna göre, takım sporcuları bireysel sporcu- lardan sosyal becerileri daha yüksek çıkmıştır. Bu çalışmaların yanında çalışmamızı destekleyen diğer (Ciriş, 2014; Çetin ve Kuru, 2009; Balyan, 2009; Akpınar, 2010; Dalkıran, 2012) çalışmalarda vardır. Yapılan bu ça- lışmalar çalışmamızı destekler niteliktedir. Alan yazındaki sosyal görünüş çalışmalarına bakıldığında ise: Vatansever’in (2017) yapmış olduğu çalış- mada lisanslı spor yapan ve yapmayan ergenlerin sosyal görünüş kaygıları seviyelerinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Mülazımoğlu ve Aşçı (2006) tarafından yapılan çalışmada spor yapan bireylerin yapmayan bireylere kıyasla kendilerini fiziksel görünüm olarak daha iyi hissettikleri belirtil- miştir. Güneş (2009)’in yaptığı çalışmada fiziksel aktivite yapan bireyle- rin fiziksel aktivite yapmayan bireylere göre sosyal görünüş kaygılarını
Sporda Bilimsellik ve Akademik Yaklaşımlar-2 113 daha düşük bulmuştur. Aynı şekilde Atalay ve Gençöz (2008) spor yapan kişilerin yapmayanlara göre sosyal görünüş kaygılarını daha düşük tespit etmiştir. Yapılan çalışmalara bakıldığında genellikle spor yapan kişilerin sosyal görünüş kaygıları yapmayanlara oranla daha düşük düzeyde olduğu görülmektedir. Yapılan bu çalışmalar çalışmamızı destekler niteliktedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin spor yapma türlerine göre sosyal be- ceri ve sosyal görünüş kaygısı düzeylerinde gruplar arasında herhangi bir anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Alan yazında sosyal beceri ile ilgili çalışmalar incelendiğinde; Bu durum takım ya da bireysel spor yapma du- rumlarının katılımcıların sosyal beceri düzeyini etkilemediğini göstermiş- tir (Süt, 2014). Çepikkurt ve Fındık (2017) çalışmalarında takım sporları ve bireysel sporlar açısından sosyal becerilerin farklılaşmadığını ortaya koymuştur. Alan yazında spor yapma türüne göre sosyal görünüş kaygı- larına göre herhangi bir çalışmaya rastlanılamadı. Yapılan bu çalışmanın daha sonraki çalışmalara örnek teşkil edeceği düşünülmektedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin haftada spor yapma sıklıklarına göre sosyal beceri ve sosyal görünüş kaygısı düzeylerinde gruplar arasın- da herhangi bir anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Alan yazında sosyal beceri ile ilgili çalışmalar incelendiğinde; Sorusunu cevapladığımızda; herhangi bir anlamlı ilişki olmadığını görmekteyiz. Daşci’nın (2019) yap- tığı çalışmada haftalık 4-5 saat sportif aktivite yapanların 3 saat ve altı sürede sportif aktivite yapanlara ve 6 saat ve üzeri sürede sportif aktivite yapanlara oranla daha yüksek sosyal beceri puanına sahip olduğu bulun- muştur (Daşci, 2019). Sosyal görünüş kaygısı ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde; Yağan (2019) araştırmaya katılanların ne sıklıkla fitness merkezlerine gittikleri değişkenine göre sosyal görünüş kaygı düzeylerin- de anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.
Çalışmaya katılan öğrencilerin sosyal beceri düzeyleri ile sosyal gö- rünüş kaygı düzeyleri arasında negatif yönlü anlamlı ilişki tespit edilmiş- tir. Yani sosyal beceri düzeyleri yüksek olan öğrencilerin sosyal görünüş kaygı düzeyleri anlamlı derecede düşüktür. Sosyal Görünüş kaygısı ile ilgili Sosyal görünüş kaygısı ve Öznel mutluluk (Göksel ve ark., 2019), Sosyal Görünüş Kaygısı ve Kilofobi (Toprak ve Saraç, 2018), Fiziksel aktivite ve Sosyal görünüş (Alemdağ ve Öncü, 2015) vb. birçok çalışma; Sosyal beceri ile ilgilide depresyon ve sosyal beceri (Yiğit, 2008), Lider- lik ve sosyal beceri (Ciriş, 2014), Sosyal beceri ve İletişim becerisi (Daş- ci, 2019) vb. çeşitli örnekleme gruplarında ve çeşitli değişkenlerde birçok çalışma incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Alan yazında Sosyal beceri ve Sosyal görünüş kaygısını inceleyen çalışmaya rastlanılmamıştır. Sonuç olarak öğrencilerin sosyal görünüş kaygılarının düşürülmesinin bir yolu da sosyal beceri düzeylerinin artırılması denilebilir.
İhsan Kuyulu, Enes Beltekin 114
KAYNAKÇA
Akpınar, S. (2010). Spor federasyonlarında çalışanların, sosyal beceri, iş doyu- mu ve problem çözme yeterlikleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Aktı, S. (2011). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin medya okuryazarlığı ile
sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. Alemdağ, S. & Öncü, E. (2015). Öğretmen adaylarının fiziksel aktiviteye katı- lım ve sosyal görünüş kaygılarının incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 3, 287-300.
Altun-Dinç, M. A. (2016). Lise öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları. Yayın- lanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bi- limler Enstitüsü, Samsun.
Atalay, A. A. & Gençöz, T. (2008). Critical factors of social physique anxiety: exercising and body ımage satisfaction. Behaviour Change, 25(3), 178– 188.
Bacanlı, H. (2014). Sosyal Beceri Eğitimi. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Balyan, M. (2009). İlköğretim 2. kademe ve ortaöğretim kurumlarındaki öğrenci-
lerin beden eğitimi dersine yönelik tutumları, sosyal beceri ve öz yeterlik düzeylerinin araştırılması, Doktora tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Çakmak, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım düzeyleri ile sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversi- tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çepikkurt, F. & Coşkun, F. (2010). Üniversite dansçılarının sosyal fizik kaygı ve beden imgesinden hoşnut olma düzeyleri. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 1(2), 17-24.
Çepikkurt, F. & Fındık, M. (2017). Takım sporu yapanlarla bireysel spor yapanla- rın sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması. Uluslararası Spor, Egzer- siz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 1(3), 35-85.
Çetin, M., Kuru, E. (2009). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eği- timi ve Spor Bilim Dergisi. 11(1), 1-8.
Çiriş, V. (2014). Spor yapan ve yapmayan ortaokul öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Ankara, 34.
Dalkıran, O. (2012). Dershane öğrencilerinin fiziksel aktivitede bulunma değiş- kenine göre sürekli kaygı, sınav kaygısı ve sosyal beceri düzeyleri ile sı-
Sporda Bilimsellik ve Akademik Yaklaşımlar-2 115 nav performanslarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Daşci, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin, sosyal becerilerle iletişim becerileri düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Kış Sporları ve Spor Bilimleri Enstitüsü. Erzurum. Dicle A. N., (2006). Üniversite öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin duy-
gusal zekâ düzeyleri ve bazı kişisel özelliklerine göre incelenmesi. Ya- yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
Doğan, T. (2010). Sosyal görünüş kaygısı ölçeğinin (SGKÖ) türkçe uyarlanması: geçerlik ve güvenirlilik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakülte- si Dergisi, 39, 151-159.
Erbay, E. (2008). Okul öncesi eğitim alan ve almayan ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin sosyal becerilere sahip olma düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli, 4-5.
Ergür, E. (1996). Üniversite öğrencilerinde beden-benlik algısı ve ruh sağlığı arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Gezer, E. D. (2010). Farklı spor branşlarındaki sporcuların sosyal beceri düzey- lerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Goleman, D. (2016). Sosyal zekâ (İnsan ilişkilerinin yeni bilimi). İstanbul: Varlık
Yayınevi.
Göksel, A. G., Caz, Ç., Yazıcı, Ö. F. & Zorba, E. (2018). Spor hizmeti alan birey- lerin sosyal görünüş kaygısı ve öznel mutluluklarının incelenmesi. Gazi- antep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 88-101.
Gresham, F. M. (2016). Social skills assessment and ıntervention for children and youth. Cambridge Journal of Education, 46(3), 319-332.
Güneş, İ. (2009). Medyada yer alan kadın bedeni imgeleri ve kadınlarda beden imgesi hoşnutsuzluğu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniver- sitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Hart, E. A., Leary, M. R. & Rejeski, W. J. (1989). The measurement of social physique anxiety. Journal of Sport and Exercise Psychology, 11, 94-104. Hart, T. A., Flora, D. B., Palyo, S. A., Fresco, D. M., Holle, C., & Heimberg, R.
C. (2008). Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment, 15, 48-59.
Hilooğlu, S., & Cenkseven-Onder, F. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğren- cilerinde zorbalığı yordamada sosyal beceri ve yaşam doyumunun rolü. İlköğretim Online, 9(3), 1159-1173.
Kalafat, T. (2007). Üniversite öğrencilerinin beden memnuniyeti düzeyleri ile soysal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin karşılaştırmalı olarak incelen-
İhsan Kuyulu, Enes Beltekin 116
mesi (Çanakkale ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanak- kale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale. Kalemoğlu-Varol, Y., Erbaş, M. K. & Ünlü, H. (2014). Ergenlerin sosyal görünüş
kaygıları ile beden eğitimi dersine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Niğ- de Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8(1), 121-130. Kılıç, M. (2015). Üniversite öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları ile benlik
saygıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya. Kocayörük, A. (2000). İlköğretim öğrencilerinin sosyal becerilerini geliştirmede
dramanın etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Mülazımoğlu-Ballı, Ö. & Aşçı, F. H. (2006). Sosyal fiziksel kaygı envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 17, 11-19. Riggio, R. E. (1986). Assessment of basic social skills. Journal of Personality and
Social Psychology, 51, 647-660.
Shao, A. T. (2002). Marketing research: an aid to decision making, cincinnati. Ohio: South-Western/Thomson Learning.
Süt, M. A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin spor yapma düzeylerine göre sos- yal beceri özelliklerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Şenol, E., Türkçapar, Ü. (2016). Öğretmen adaylarının sosyal beceri düzeylerinin
incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 445-456.
Tekeli, Ş. (2017). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adayları ile diğer öğretmen adaylarının sosyal görünüş kaygısı ve akademik öz-yeterlik düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
Toprak, N., Saraç, L. (2018). Sporcuların sosyal görünüş kaygısı ve kilofobi düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre Dergisi, 16(2),111- 118.
Ulucan, H., Kuyulu, İ., Beltekin, E. & Özdemir, M. (2019). Lise öğrencileri- nin spor yapma durumlarına göre sosyal beceri düzeylerinin incelenmesi (Kayseri İli Örneği). Sporda Yeni Akademik Çalışmalar-3, 111.
Ümmet, D. (2007). Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygının cinsiyet rolleri ve aile ortamı bağlamında incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Vatansever, S. (2017). Lisanslı spor yapan ve yapmayan ergenlerin mental iyi oluş, benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı ve algılanan sosyal destek açı- sından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Arel Üni- versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Sporda Bilimsellik ve Akademik Yaklaşımlar-2 117 Vural, M., Keskin, N. & Çoruh, Y. (2017). Research of social appearance anxiety
and self-efficacy of the students entered university by special talent exam. International Journal of Environmental and ScienceEducation, 12(9), 2063-2071.
Yağan, K. (2019). Fitness merkezine giden bireylerin sosyal görünüş kaygısı ve öz güven düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
Yaman, C., Koşu, S., Tel, M., Teşneli, Ö., Yalvaracı, N., & Gelen, N. (2008). Elit seviyedeki değişik spor branşlarının fiziksel benlik algısı üzerine etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-17.
Yaşartürk, F., Çalık, F., Kul, M., Türkmen, M., & Akyüz, H. (2014). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda okuyan öğrencilerin sosyal fiziki kaygı durumlarının incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 1, 863-869.
Yazıcı, Ö. F., Çağdaş, C. A. Z., & Tunçkol, H. M. (2016). Gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü’nde görev yapan personelin sosyal görünüş kaygısı. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 2(2), 60-65. Yıldırım, S. & Özcan, G. (2011). Lisanslı olarak takım sporu ve bireysel spor
yapan ile spor yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin sosyal beceri düzey- lerinin karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(23), 109–134.
Yiğit, R. (2008). İlköğretim ıı. kademe öğrencilerinin depresyon ve sosyal beceri düzeylerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yüceant, M. (2013). Beden eğitimi öğretmen adaylarının sosyal görünüş kay- gı düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ak- saray.
Yüksel, G. (1998). Sosyal beceri envanterinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(9), 39-48.
İhsan Kuyulu, Enes Beltekin 118