Meclis‟te 7 Ağustos 1920 tarihinde görüĢülen AĢarın teslise raptı hakkında Kanun Layihası ve Kavanini Maliye ve Muvazene-i Maliye Encümen

mazbataları ve Tahsin Bey‟in konu hakkında konuĢması:

AĢarın teslise raptı: AĢar vergisinin I. Dünya SavaĢı sonrasında toplanamaması üzerine bunun toplanmasını ve toplanamayan yıllar için 1913, 1914, 1919 yıllarının aĢar gelirlerini örnek alarak toplanması hakkındaki kanun teklifi görüĢmeleridir. Mazbatalarda Kanunun On beĢinci maddesinde AĢar taksitinin Maliye Vekâleti iki taksitte toplanmasını, Kavanin-i Maliye Encümeni beĢ taksitte

322

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:3, Ġ:46, (7 Ağustos 1336/1920), s. 172.

323

alınmasını teklif etmiĢ, Muvazene-i Maliye Encümeni ise ortasını bularak üç taksitte toplanmasını istemiĢtir324

.

Tahsin Bey konu ile ilgili Meclis görüĢmeleri sırasında kanun maddesinin karĢısında olmuĢ ve Ģunları ifade etmiĢtir. Kanunda adaletsizlik olduğunu belirterek “Bu hesab için evvelâ 1329 seneleriyle 1330 seneleri Balkan Harbinden sonra ve

Harbi umumiye duhulünden evvel olan senelerdir ki, bu senelerde Anadolu vilâyatı bu harbi umumi senelerinde uğradığı zayiata uğramıştır. Balkan Harbinde Hükümet Anadolu’dan lüzumu miktar asker sevkine muvaffak olamadığı zamanlarda idi ki, o hezimet baş göstermişti. Binaenaleyh, nüfusen Anadolu o kadar mutazarrır değil ve olan zayiatı da gelen muhacirler telâfi etmiştir325.” Tahsin Bey, Anadolu‟nun iĢgal

döneminde harap olduğunu tarımın bundan çok zarar gördüğünü kanun ile bu Ģekilde bir kıyaslamanın yanlıĢ olduğunu belirtmiĢtir. 1913, 1914 yıllarına ait I. Dünya SavaĢı öncesi üretim ile iĢgal yıllarında olan üretiminin çok farklı olduğunu belirterek kanunun reddini istemiĢtir.

Kanunun aleyhinde görüĢ bildirenler arasında Trabzon Milletvekili Ali ġükrü Bey‟de vardır. Kanun lehinde ise GümüĢhane Milletvekili Hasan Fehmi Bey söz almıĢtır. GörüĢmeler sonunda kanun hakkında müzakerelere geçilmesi kabul edilmiĢtir326.

9- Posta ve Telgraf Müdüriyeti Umumiyesi‟nin 1338 bütçesi ve Muvazene-i Maliye Encümeni Mazbatası hakkındaki görüĢmeler ve Tahsin Bey‟in konuĢması:

Tahsin Bey sözlerinde öncelikle Posta ve Telgraf bütçesinde ortaya çıkan açığa dikkat çekerek “Biz geçen sene bu masrafın varidata tekabül edebilmesi için

vekâleti aidesi tarafından teklif edilen bütün zamaimi kabul ettiğimiz halde bugün yine iki yüz bin küsur lira açık karşısında bulunuyoruz. Bu meseleyi vekâleti iadesinin izah etmesini temenni ederim327.” görüĢlerini ifade etmiĢtir.

Ayrıca Tahsin Bey Posta Telgraf BaĢmüdürünün telsiz, telgraf cihazlarının geliĢtirilmesine yönelik bilgi ve birikime sahip olup olmadığını sormuĢtur. Geçen yıl

324

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:3, Ġ:44, (7Ağustos 1336/1920), s. 123, 124.

325

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:3, Ġ:44, (7 Ağustos 1336/1920), s. 125.

326

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:3, Ġ:44, (7 Ağustos 1336/1920), s. 130.

327

tren malzemesi için iki makinist ile iki milletvekili gitmiĢ iken Ģimdi telsiz almak için sadece Telgraf Müdürü‟nün gitmesine dikkat çekerek bunun izahını istemiĢtir. Tahsin Bey daha sonra tekrar söz alarak Telgraf tahsisatı için baĢta yüz bin lira verilse olur denildiği halde Ģimdi neden 85 bin lira daha istenildiğini sormuĢtur328.

Dâhiliye Vekili Ali Fethi Bey vermiĢ olduğu cevabında telgraf iĢlerinde görevlendirilen kiĢinin bu konuda en ileri gelenlerden olduğunu tekrar para istenmesini ise Türk parasının değer kaybetmesi ya da fiyatların artmasından dolayı para gerektiğini ifade etmiĢtir329

.

10- 1338 senesi Muvazene-i Umumiye kanunu lâyihası ve Muvazene-i Maliye Encümeni mazbatasının330_{görüĢülmesi sırasında Tahsin Bey‟in} konuĢması:

Bütçe görüĢmeleri sırasında ilk olarak geçen yıl vergi gelirlerinin eksik kalmasının sebepleri tartıĢılmıĢtır. Bu görüĢmeler sırasında söz alan Tahsin Bey öncelikle geçen yıl gümrük gelirinin 5 milyon olarak belirtilmesinden dolayı ĢaĢırdığını kendi hesaplamasıyla sadece Ġzmir Gümrüğü‟nün gelirinin bir milyon altını bulduğunu, yine yüzde 11 ile alınan gümrükten bir milyon lira gelir sağlandığını bunu yalnız Ġzmir Gümrüğü‟nün temin ettiğini belirterek Ģöyle ifade etmiĢtir

“Bundan anlaşılıyor ki, bizim 1337 senesi zarfında kaçakçılıktan ve

suiistimalden her halde Hazine mutazarrırdır. Bu teftiş ve murakabesizlik yüzünden ihtilâs, irtikâp ve suiistimalattan dolayı her halde Hazine-i millete giren paranın bir misli kaçakçılara kontrabantlara, bir takım hırsızlara nasip olmuştur ve milletin cebinden çıkmıştır.331_{” Tahsin Bey yeterli gümrük kontrollerinin yapılamaması}

nedeniyle gümrük gelirlerinin düĢük kaldığını iddia etmiĢtir.

Bunun nedenini de“Efendiler biz 20 milyon lira alacağımız yere 20 000 lira

sarfına acıdık ve o vakit Maliye Vekilleri düşünemediler332

.” diyen Tahsin Bey

328

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:20, Ġ:58, (19 Haziran 1338/1922), s. 513.

329

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:20, Ġ:58, (19 Haziran 1338/1922), s. 513.

330

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:21, Ġ:63, (26 Haziran 1338/1922), s. 75.

331

TBMM, Zabıt Ceridesi, C:21,Ġ: 63, (26 Haziran 1338/1922), s. 83, 84.

332

teĢkilatlanma için gereken paranın harcanmaması nedeniyle gümrük teĢkilatının yeterince oluĢturulamadığını belirtmiĢtir. Ülkenin sınırlarının deniz kıyılarında binlerce kilometre olduğunu bu bütçelerle ve bu malzemelerle bu iĢin yapılabilmesinin mümkün olamayacağını belirtmiĢtir. Bu konuda hükümetinde yeterli bütçe talep etmediği için milletvekillerinin de daha fazla bütçe teklif edemediklerini belirtmiĢtir. Ġstenen gümrük gelirinin alınabilmesi için yeterli bütçe ve yeterli teĢkilat olması gerekirken bunun yapılmadığını ve sorumlunun da Maliye Vekili olduğunu belirtmiĢtir. Maliye Vekili Hasan Fehmi Bey ise yaptığı açıklamada istenilen paranın bugünün Ģartlarında bir para olduğunu ve yine uzman gümrük memuru bulmanın pek mümkün olmadığını, bu iĢler ve kadronun zamanla çözülebileceğini belirtmiĢtir333

.

11-Ziraat Bankasının 1338 senesi bütçe lâyihası ve Muvazene-i Maliye Encümeni mazbatasının Meclis‟te görüĢülmesi sırasında Tahsin Bey‟in konuĢması:

Tahsin Bey Ziraat Bankası Bütçe görüĢmelerinde Ziraat Bankasında var olan kırk bin küsur altın liranın durumunu sorarak “Bu altın paranın şimdiye kadar evrakı

nakdiye ye tahvil ve tedavül ettirilmemesi esbabı nedir? Şimdiye kadar niçin tahvil ettirilmemiştir? 334_{” sözleriyle Ġktisat Vekilinden açıklama istemiĢtir.}

Ġktisat Vekili Hasan Bey bu altın paranın nakit olarak çevrilmesinin bankanın menfaatine olduğunu ifade ederek Ģimdiye kadar niçin bunun yapılmadığını bilmediğini ifade etmiĢtir. Ancak piyasaya 40 bin altın girdiğinde altın kaçakçılığı yapılabileceğini ayrıca bu altının satılabileceği genel altın piyasasının imkânı olmadığını belirtmiĢtir335

.

12- Dâhiliye Vekâletinin 1338 senesi bütçesi‟nin Meclis‟te görüĢülmesi