Ömer Mümtaz Bey‟in Ankara‟ya geliĢ tarihi 5 Temmuz 1920‟dir. Burada milletvekilliği için yapılan oylamada 806 oy almıĢtır109.
Ömer Mümtaz Bey 21 Temmuz 1920 tarihinde Ankara Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine katılan Son Osmanlı Mebusan Meclisi üyelerindendir110.Ömer Mümtaz Bey I. Meclis‟te I. Gruba mensup milletvekilleri arasında gösterilmektedir111
.
Ömer Mümtaz Bey‟in I.Meclis dönemine ait olarak 25 Haziran 1922 tarihinde üç ay izin aldığı görülmektedir112.Ömer Mümtaz Bey‟in I. Meclis‟te görev yaptığı Ģubeler: 1920 yılında 3. Ģube113, 1921 yılında 2. Ģube114, 1922 yılında1.Ģube 115, 1923 yılında 4. Ģubedir116
. Meclis‟te ayrıca TeĢkilatı Esasiye ve Ġç tüzük Encümenlerinde çalıĢmıĢtır117
.
109
TBMM ArĢivi, Sicil No: 20.
110
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:2, Ġ:38, (21 Temmuz 1336/1920), s. 372.
111
Tunaya, a.g.e, s. 536.
112
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:21,Ġ:62, (25 Haziran 1338/1922), s. 39.
113
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:8, Ġ:148, (10 ġubat 1337/1921), s. 161.
114
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:9, Ġ:2, (2 Mart 1338/1922), s. 17.
115
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:18,Ġ:1, (1 Mart 1338/1922), s. 20.
116
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:28, Ġ:1, (1 Mart 1339/1923), s.21.
117
2.1. Önerge ve KonuĢmalar
1-Ömer Mümtaz Bey ile Amasya Milletvekili Hamdi Bey ve 96 arkadaĢının Meclis‟in açılıĢ tarihinin Mart ayına alınmasına dair teklifi ve konu ile ilgili Ömer Mümtaz Bey‟in konuĢması:
Teklifi hazırlayıp savunan Ömer Mümtaz Bey diğer milletvekilleri Meclis üyelerinin çoğunluğunun ziraatle uğraĢmaları nedeniyle milletvekillerinin hasat vaktinde seçim bölgelerinde bulunabilmeleri için Meclis toplantı baĢlangıç tarihini 1921 yılı Mart ayına alınmasını teklif etmiĢlerdir.
Meclis‟te yapılan müzakereler sırasında bunun önemli bir konu olduğu vurgulanır ve Ömer Mümtaz Bey de söz alarak çok kısa: “Hükümetin reyini almak
gerekir.” Ģeklinde konuĢmuĢtur118. Bu değerlendirmelerin sonunda teklifin üzerinde bir hayli tartıĢma yaĢanmıĢtır.
Önergenin lehinde Bolu Milletvekili Tunalı Hilmi, Erzurum Milletvekili Hüseyin Avni, Tokat Milletvekili Rıfat Bey söz alan Milletvekillerindendir.12 ġubat tarihinde yapılan görüĢmeler sonunda Önergenin Divanı Riyasete gönderilmesine karar verilmiĢtir119
.
2. Ömer Mümtaz Bey ile Sivas Milletvekili Rasim Bey ve 95 arkadaĢının Meclis‟te 10 ġubat 1921 tarihinde Burdur Milletvekili Veli Bey‟in mazeretinin meĢru görülüp Meclis‟e kabul edilmesi hakkındaki teklifi:
Ġngilizlerin baskısıyla Meclis çalıĢmalarına katılamamıĢ olup bu yüzden müstafi sayılan Burdur Milletvekili Veli Bey‟in mazeretinin meĢru görülmesi ve Meclis‟e kabul edilmesi yönündeki Ömer Mümtaz Bey ve arkadaĢları tarafından hazırlanan teklif Meclis tarafından kabul edilmiĢtir120
.
118
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:8, Ġ:149, (12 ġubat 1337/1921), s. 197.
119
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:8, Ġ:149, (12 ġubat 1337/1921), s. 197, 198, 199, 201. Not: Ġlgili teklifin tam metni çalıĢmamız içerisinde Fikri Faik Bey bölümünde yer almıĢtır. Tekrardan kaçınmak için burada verilmemiĢtir. Kanun teklifinin tam metni için bakınız s. 32.
120TBMM, Zabıt Ceridesi, C:8, Ġ:148, (10 ġubat 1337/1921), s. 162, 163. Not: Bu kanun teklifinin tam
metni Fikri Faik Bey bölümünde yer almıĢtır. Tekrardan kaçınmak için burada yer verilmemiĢtir. Tam metni için bakınız s. 33.
3- Bayezit Mebusu Dr Refik Bey‟le, Ankara Mebusu Ömer Mümtaz Bey‟in aralarında bulunduğu milletvekilleri tarafından Nisabı Müzakere Kanununun tadiline dair kanun teklifi:
“ Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celilesine
Nısabı Müzakere Kanuniyle mezkûr kanunun tefsirini nâtık olarak Büyük Millet Meclisinin 8 Eylül 1336 tarihinde münakit Altmış birinci içtimaında kabul edilen madde mucibince içtima senesinin o zamanki şekle nazaran tahsisat devresi taksim edilen ilk dört ayında Meclis nısabı müzakeresi her daire i intihabiyeden beş aza hesabiyle mecmuunun nısfından bir fazlası olarak hesap edilmiştir. 17 Şubat 1337 tarihinde kabul edilip İkinci İçtima senesi iptidasını 1337 Martının Birinci günü olarak tesbit eyleyen kanun mucibince senei içtimaiyenin bu suretle tahsisat ve tazminat namiyle ikiye tefriki esası ortadan kalkmış olduğu gibi Meclisi Âli müstemirren münakit ve vezaifi fevkalâde ile meşgul bulunduğu cihetle bütün sene zarfında âzasının mühim bir kısmı mezun ve diğer bir kısmı dâhili ve harici muhtelif vezaifi mühime ile meclisten uzak bulunacaklarından her daire i intihabiyeden beş âza hesabiyle yekûnun bir fazlasının aleddevam Mecliste bulunması mümkün olmıyabilir. Bu takdirde Meclisin kudreti faaliyetini ve imkâni müzakeresini selbetmemek üzere âtideki esasın müstaceliyetle ve bugün müzakere ve kabulünü teklif ederiz.
Madde-i Kanuniye – Türkiye Büyük Millet Meclisinin nısabı müzakeresi intihabata iştirak eden devairi intihabiye nüfusu umumiyesi nispetinde intihabı mebusan için tâyin eylediği adedi mürettebin nısfından bir fazladır.
1 Mart 1337 Bayezit, Ankara
DrRefik ,ÖmerMümtaz121.”(Toplam72 imza)
Teklifi veren milletvekilleri Meclis‟in toplantı yeterlilik sayısı anlamına gelen nisabı müzakere sayısının düĢürülmesini önermiĢlerdir. Mevcut Nisabı Müzakere Kanunu‟na göre bu sayı seçim yapılsın ya da yapılmasın, iĢgal altındaki bölgeler dahil olmak üzere bütün seçim bölgelerinden beĢer mebus hesabıyla seçilmesi gereken toplam milletvekili sayısının yarısından bir fazla idi. Yeni teklifte ise toplanma sayısı sadece 1920 tarihli Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yapılabildiği seçim bölgelerinden seçilmesi gereken toplam mebus sayısının bir fazlası olacaktır. Görüldüğü üzere bu önerge ile daha az sayıda milletvekili ile Meclis‟in toplanabilmesi amaçlanmıĢtır. Meclis yapılan müzakereler sonunda teklifi kabul etmiĢtir122
.
4.Siverek Mebusu Mustafa Lütfi Bey‟le Ankara Mebusu Ömer Mümtaz Bey‟in de aralarında bulunduğu milletvekillerin, Nisabı Müzakere Kanunun altıncı ve sekizinci maddelerinin tadiline dair kanun teklifi:
Ömer Mümtaz Bey ve arkadaĢları milletvekillerine ödenecek tahsisatın miktarını belirlemiĢler ve izinli oldukları üç ayda bu tahsisatlarının yarısını almalarını ve yine üç aydan fazla olan izin günlerinde milletvekillerine ödeme yapılmamasını istemiĢlerdir. Meclis öncelikle teklifin gündeme alınmasını kabul ettikten sonra, yapılan oylama ile tahsisat teklifini onaylamıĢtır123
.
122
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:9,Ġ:4, (7 Mart 1337/1921), s. 42.
123
TBMM, Zabıt Ceridesi, C:8,Ġ:152, (17 ġubat 1337/1921), s. 271.Not: Bu kanun teklifinin tam metni Fikri FAĠK Bey bölümünde yer almıĢtır. Tekrardan kaçınmak amacıyla burada verilmemiĢtir. Kanun teklifinin tam metni için bakınız, s.36,37.
BEġĠNCĠ BÖLÜM
ELAZIĞ MĠLLETVEKĠLĠ HÜSEYĠN BEY‟ĠN (GÖKÇELĠK)