Tarımsal Mekanizasyon, Gübre Kullanımı ve Tarımda Sulama

Tarımsal mekanizasyon, insan, hayvan, mekanik-elektrik v.b. güç kaynakları ile uygun makineleri kullanarak bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetlerinin ve ürünlerin temel değerlendirme işlemlerinin mekanize edilmesi, böylece gerek tarımsal üretimde gerekse insan iş-us gücü kullanımında verimliliğinin artırılması, ayrıca tarım alanlarının geliştirilmesidir (Evcim, vd., 2005, s:870).

Engebenin ve arazi eğiminin az olduğu, sulama imkânlarının ve verimli tarım arazilerinin diğer alanlara göre geniş yer bulduğu Doğanyol’un batısında mekanizasyon daha kolaydır. Doğanyol’un güneyi ve doğusunda ise arazi eğiminin artması, sulu tarım olanaklarının sınırlı oluşu ve toprakların verimsizliği mekanizasyon üzerinde olumsuz etkiler yapmıştır. Doğanyol’da 1980 yılında 6 traktör varken 1997 yılında 98 adet, 2015 yılında ise 272 adet traktör bulunmaktadır. Geleneksel tarımsal araçlardan biri olan karasaban az da olsa eğimli ve engebeli arazilerde hala kullanılmaktadır. 1980 yılında 720 adet olan karasaban, 1997’de 251’e düşmüş ve 2015 yılında 5 adete inmiştir. Hayvan pulluğu ise 1997 yılında 31 adet iken 2015 yılında 7’ye düşmüştür (Tablo 64). Geleneksel zirai araç ve gereçlerin düşüşünde en temel etken mekanizasyon ve traktörün yaygınlaşmasıdır. Koldere, Damlı, Gümüşsu, Burçköy, Gökçe, tarım arazilerinin geniş olmasından dolayı mekanizasyonun yani makinalaşmanın fazla olduğu köyler olurken Poyraz, Ulutaş, Yalınca ve Behramlı ise tarımsal mekanizasyonun en az olduğu yerleşim birimleridir.

Başta kayısıcılık ve nar üretimi olmak üzere meyve yetiştiriciliği ve bağ-bahçe tarımında kullanılmak üzere çeşitli zirai araç ve gereçlere gereksinim duyulmuştur. Bundan dolayı tarımsal araçlarda bir artış söz konusudur (Tablo 64). Sonuç olarak Doğanyol’da tarımsal mekanizasyon son yıllarda gelişme kaydetmiştir.

Tablo 64: Doğanyol İlçesi Köylerinde Başlıca Tarımsal Araçlar (2015)

Tarımsal Araçlar 1980 1997 2015

Karasaban 720 251 5

Hayvan Pulluğu - 31 7

Traktör Pulluğu 6 115 160

Ark Açma Pulluğu - - 2

Anız Pulluğu - - 14

Kültüvatör - 115 155

Dişli Tırmık - - 21

Orak Makinası - - 5

Biçer Bağlar Makinası - - 1

Balya Makinası - - 2

Döven 10 32 19

Traktörle Çekilen Çayır Biçme Makinası - - 4

Sırt Pulverizatörü 11 180

Sedyeli, Motorlu Pulverizatör Tozlayıcı Kombine Atomizör - - 35

Kuyruk Milinden Hareketli Pulverizatör - - 52

Motorlu Pulverizatör - 40 60

Motopomp (Termik) - - 120

Derin Kuyu Pompa - 505 637

Süt Sağım Tesisi - - 1

Süt Sağım Makinası (Seyyar) - - 55

Römork (Tarım Arabası) 6 117 136

Su Tankeri (Tarımda Kullanılan) - 4 27

Hayvanla Ve Traktörle Çekilen Ara Çapa Makinası 6 - 21

Sap Döver Ve Harman Makinası (Batöz) 6 8 17

Motorlu Tırpan - - 37

Yem Dağıtıcı Römork - - 1

Yayık - - 290

Kepçe (Tarımda Kullanılan) - - 3

Traktör 6 98 272

TOPLAM 760 1327 2339

Topraklarımızın büyük çoğunluğunda bitkilerin ihtiyacını karşılayacak kadar azot ve fosforun bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu durum yüksek verim elde edebilmek için gübrelemeye olan ihtiyacı ortaya çıkarmaktadır (Malatya Çevre Durum Raporu, 2010, s:99) Araştırma sahasında tarımda çiftlik gübresinin yanında kimyevi gübre de uygulanmaktadır. Zirai üretimin arttırılması amacıyla kullanılan kimyasal gübreler fosfor ve azot ihtiva etmektedir. Azotlu(N) ve fosfat(P) gübreleri daha çok kayısı yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır. İçeriğinde azot, fosfor ve potasyum bulunan ahır gübresi diğer adıyla çiftlik gübresi ise toprağın işlenmesini kolaylaştırdığı için tarla ve bahçe tarımda daha yaygın uygulanmaktadır. Çiftlik gübresinde yüksek oranda fayda sağlamak için sonbahar aylarında toprağa uygulanmaktadır. Ekim ve Kasım gibi aylarda gübre tarlaya serpildikten sonra çok kısa zamanda pullukla toprağa gömülür. Miktar olarak ise 2-3 yılda bir sonbaharda dekara 2-3 ton yanmış çiftlik gübresi verilir.

Fosforlu gübreler ise kayısı bahçelerinde erken ilkbahar veya sonbaharda verilmekte ve ağaç taç izdüşümündeki daire çevresine 15-20 cm derinlikte ve 15-20 cm genişliğinde açılan hendeğe verilmektedir. Azotlu gübre kullanımında gübre miktarının yarısı Şubat-Mart aylarında, diğer yarısı da Mayıs-Haziran aylarında verilmektedir. Kullanılmakta olan azotlu gübre tırmık, çapa vb. ile toprağa hafifçe karıştırılmaktadır. Malatya koşullarında özellikle kayısıya verilen azotlu ve fosforlu gübre miktarının ekonomik optimum verim açısından 10- 13 kg/da sınırları arasındayken, Doğanyol’da meyve bahçelerinde bir dekar araziye yaklaşık 12 kg azotlu gübre verilirken bu miktar fosforlu gübre kullanımında bir dekara 11 kilogramdır.

Doğanyol’da gübrelenen 2803 hektar araziye 270 ton “saf azotlu gübre”, 180 ton “saf fosfatlı gübre” , 9 ton “saf potasyum gübre” ve 2550 ton “çiftlik gübresi” kullanılmıştır. Bu miktar Pütürge’de 5031 hektar araziye saf azotlu gübre 180 ton, saf fosfatlı gübrede 120 ton, saf potasyumlu gübrede 6 ton olarak kullanılmışken Kale ilçesinde 1910 hektar araziye 360 ton saf azotlu gübre, 240 ton saf fosfatlı gübre, 12 ton saf potasyum içerikli gübre kullanımı gerçekleşmiştir. Doğanyol’da yüksek verim elde edilebilmesi açısından gübre kullanımında Kale ilçesinden sonra fazla gübre kullanımına gereksinim duyulmuştur. Pütürge ilçesinde ise zirai üretimin arttırılması amacıyla kullanılan gübre miktarı Doğanyol ve Kale’ye göre daha azdır. Araştırma sahasında, kullanılan tarım arazileri, yapılan tarım metodu ve yetiştirilen ürün çeşidine göre kullanılan gübre miktarında farklılıklar söz konusu olabilmektedir (Tablo 65).

Tablo 65: Doğanyol, Pütürge ve Kale İlçelerinde Gübre Kullanımı

İLÇELER SAF N (ton) SAF P205 (ton) SAF K20 (ton) Çiftlik Gübresi (Kuru) (ton) Gübrelenen Arazi (ha) Doğanyol 270 180 9 2550 2803 Pütürge 180 120 6 2830 5031 Kale 360 240 12 2330 1910

Kaynak: Malatya İl Tarım Müdürlüğü

Bitkilerin normal gelişmesi için gerekli olan fakat doğal yollarla karşılanamayan suyun zamanında, bitkinin istediği miktarda ve uygun biçimde toprağa verilmesine sulama denir. Tarımda sulama genel olarak; bitkilerden su ihtiyacının karşılanması, toprak altı zararlılarıyla mücadele, donlara karşı korunmak, tuzlu ve alkali toprakların ıslahı ve gübrelemede bir vasıta olması için yapılmaktadır (Tarım Kütüphanesi).

Doğanyol’da 2533 hektarlık toplam sulanabilir tarım alanı mevcuttur. 452 hektarlık tarım alanı Devlet Su İşleri 92.Şube Müdürlüğü tarafından ulaştırılan hizmetlerle sulama suyu imkânlarına kavuşmuştur. Yöre halkı tarafından sulama motorları, sondaj kuyuları, derin kuyu pompaları ve su tankerleriyle 1394 hektar tarım alanı suyla buluşmuştur (Tablo 66 ).

Tablo 66: Doğanyol’da Sulanan Alanların Sulama Biçimleri Toplam Sulanabilir

Tarım Alanı (ha)

Devlet Sulamaları (ha) Halk Sulamaları (ha) Toplam Sulanan (ha) Doğanyol 2533 452 1394 1846

Kaynak: Malatya İl Tarım Müdürlüğü

Araştırma sahasında, Karakaya Baraj gölüne yakın köylerde çiftçiler kendi imkânlarıyla kurmuş oldukları motopomplarla tarım arazilerini sulamaktadırlar. Ayrıca ilçe merkezi, Koldere, Gökçe, Damlı ve Burçköy’de 20 adet sondaj kuyusu ve derin kuyu pompalar vasıtasıyla 250 kuyudan tarım arazilerinin sulama imkânı sağlanmaktadır. Bilhassa yaz aylarında çoğu derelerin mevsimlik oluşundan dolayı Karakaya Baraj gölünden su tankerleri ve su pompalarıyla tarım arazilerine sulama suyu tedarik edilmektedir. Bunun yanı sıra özellikle kayısı bahçelerinin su ihtiyacının karşılanması amacıyla sulama havuzlarıyla da tarımsal sulama mümkün olabilmektedir. DSİ 92. Şube Müdürlüğü’nce

yapımı 1992’de başlanan Doğanyol Merkez-Koldere Elektro Pompaj Sulaması büyük ölçüde tamamlanmıştır. Yine DSİ 9. Bölge Müdürlüğü ve Malatya DSİ 92. Şube Müdürlüğü’nün Gökçe Göleti ve Burç Deresi üzerine gölet yapılması konusunda teknik çalışmaları sürmektedir. Tamamlandığında 550 bin metreküp su toplayacak Gökçe Göleti yaklaşık 7 bin dönüm tarım arazisi ile kayısı ağaçlarını suya kavuşturacaktır.

4.2. Tarımsal Üretim