Nüfusun eğitim durumu terimi ile çoğu kez okur-yazar olan ve olmayan anlaşılmaktadır. Gerçekte bir nüfus kitlesinde, okuma çağı nüfusun eğitim düzeyi konusunda temel gösterilen bir ilkedir. Ama yeterli değildir. Çünkü bir ülke nüfusunun eğitim düzeyi sadece okuryazarlık oranıyla ölçülemez. Bu temel sorunda, ülkedeki okullaşma oranı, okul çağı nüfusun eğitim kademeleri arası öğrenci akışı, okul öğretmen öğrenci sayısı ve benzerleri ile ülke sayısının ilk, orta ve yükseköğretim bitirenlerin birbirlerine ve ülke nüfuslarına oranları gibi kriterler de dikkate alınmalıdır (Doğanay, 1984, 163).
Araştırma alanımızda Doğanyol İlkokulu, Gökçe İlkokulu, Koldere İlkokulu, Şehit Türkan Türkmen Tekin Ortaokulu, Gökçe İmam Hatip Ortaokulu, Gökçe Ortaokulu ve Koldere Ortaokulu olmak üzere 7 adet eğitim kurumunda ilk ve orta seviyede eğitim verilmektedir. İlkokullarda 278 öğrenci, ortaokullarda ise 345 öğrenci olmak üzere toplam 623 öğrenci eğitim ve öğrenim görmektedir. Doğanyol Çok Programlı Anadolu Lisesi ilçede bulunan tek lisedir. Burada ise toplam 114 öğrenci eğitim görmektedir. İlçedeki ilk ve orta dereceli eğitim veren okullarda 43 öğretmen görev yapmaktadır. Lisede ise 16 öğretmen bulunmaktadır. Bu rakamlara göre araştırma sahasındaki ilkokul ve ortaokul seviyesinde eğitim veren kurumlarda öğretmen başına 14 öğrenci düşerken, lisede öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 7’dir. İlçe genelinde yer alan toplam 8 ilköğretim okulunda 38 derslik, 38 şube yer almaktadır. Buna göre toplam derslik başına düşen öğrenci sayısı 19’dır. İlçede bulunan tek lisedeki derslik sayısı 8’dir.
Mezra, Akkent, Yalınca, Behramlı köylerindeki öğrenciler Doğanyol İlçe Merkezindeki ilk ve ortaokullara, Gümüşsu’daki öğrenciler Gökçe’deki okullara, depremde hasar gören Burçköy ve Damlı köyündeki öğrenciler ise Koldere ilkokulu ve Koldere ortaokuluna taşımalı okul sistemi ile taşınmaktadır. Yeşilköy, Ulutaş ve Poyraz İlköğretim okulları öğrenci azlığı nedeniyle kapatılmıştır. Söz konusu okulların taşıma sistemine alınmasının mümkün olmaması nedeniyle öğrenciler Pütürge Yatılı İlköğretim Bölge Okuluna (YİBO) yönlendirilmişlerdir. Ayrıca Gevheruşağı ve
Konurtay ilkokullarında 4.sınıfı bitiren öğrenciler Pütürge Yatılı İlköğretim Bölge Okuluna (YİBO) yönlendirilmektedirler.
Tablo 25: Doğanyol İlçesi’nde Nüfusun Eğitim Düzeylerine Göre Durumu (2015)
EĞİTİM DURUMU Toplam % Erkek % Kadın %
TOPLAM 3851 100 1877 48,7 1974 51,3
Okuma-Yazma Bilmeyen 593 15,4 95 16 498 84
Okuma-Yazma Bilen 3214 83,5 1766 55 1448 45
Okuma –Yazma Bilen
Fakat Bir Okul Bitirmeyen 582 18,1 246 42,3 336 57,7
İlkokul Mezunu 1383 43 751 54,3 632 45,7
İlköğretim Mezunu 452 14,1 248 54,9 204 45,1
Ortaokul veya Dengi Okul Mezunu 303 7,9 195 64,4 108 35,6 Lise veya Dengi Okul Mezunu 313 9,7 200 63,9 113 36,1 Yüksekokul veya Fakülte Mezunu 175 5,4 120 68,6 55 31,4
Yüksek Lisans Mezunu 6 0,2 6 100 0 0
Bilinmeyen 44 1,1 16 36,4 28 63,6
Kaynak: TÜİK Nüfus İstatistikleri
Foto 7: Doğanyol İlçe Merkezindeki İlk ve Orta Dereceli Milli Eğitim Kurumları
Araştırma sahasında 2015 yılı TÜİK verilerine göre okuma yazma çağındaki nüfusun %15,4’ü okuma yazma bilmemektedir. Bunun sebebi araştırma sahasının dağlık bölümünü oluşturan engebeli ve eğim oranının yüksek, bilhassa sahanın doğu ve güney kesimlerindeki dağlık köylerin ulaşım sorunlarından dolayı yöredeki eğitim faaliyetleri geri kalmıştır (Tablo 25), (Grafik 13). Okuma yazma bilmeyen nüfusun cinsiyet dağılımına baktığımızda bu nüfusun %84’ünü kadın nüfusun oluşturduğunu görürüz Bu durum toplumumuzda kız çocuklarının eğitimi konusundaki sorunu işaret etmektedir. Okuma Yazma Bilenlerin oranı toplam nüfusun % 83,5’ini (3214 kişi) oluşturmaktadır. Bu grubun % 55’i erkek nüfus (1766 Kişi), % 45’ini ise kadın nüfus (1448 Kişi) teşkil etmektedir. Okuma Yazma bilenlerin içerisinde Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyenlerin oranı %18,1’dir (582 kişi). Bu grup içerisinde kadın nüfusun oranı %57,7, erkek nüfusun oranı ise % 42,3’tür. Bu gruptaki kadın nüfusun
erkek nüfusundan fazla olması halk eğitim merkezi tarafından açılan okuma-yazma kurslarına erkeklerden fazla rağbet etmesi gösterilebilir. Ayrıca bu gruptaki erkek nüfusunun oranının kadın nüfusu oranına yakın olmasının sebepleri arasında askerlik vazifeleri esnasında orduda okuma yazma kurslarıyla okuma yazma öğrenme imkânlarına sahip olmalarıyla açıklanabilir. Araştırma alanının % 43’ü ilkokul mezunudur ve bu oran diğer öğrenim kademelerinin toplamından daha yüksek bir orana tekabül eder. Bu nüfus grubu içerisinde erkek nüfus oranı %54,3 iken kadın nüfus oranı % 45,7’dir. Ortaokul veya dengi okul mezunlarının % 64,4’ü erkek (195 kişi), %35,6’sı kadın nüfus (108 kişi) oluşturmaktadır. İlköğretim mezunlarının okuma yazma bilen grup içerisindeki oranı % 14,1’dir. Zorunlu 8 yıllık eğitim sisteminin gelmesiyle birlikte ilköğretimde mezun olan kadın nüfusu oranı % 45,1’e yükseldiği görülmektedir. Erkek nüfusta bu oran % 54,9’dur. Kişi sayısı olarak değerlendirdiğimizde ortaokuldan mezun olan kadın sayısı 108 iken, zorunlu sekiz yıllık eğitim sisteminin uygulanmasıyla ilköğretimden mezun olan kadın sayısı 204’e yükselmiştir. Zorunlu eğitim sistemiyle kadın nüfusunun okullaşma oranı artmıştır. Lise ve dengi okul mezunu olanların oranı okuma yazma bilenler arasında % 9,7’dir. Bu oranın % 63,9’u erkek nüfus (200 kişi), % 36’1’ini kadın nüfus (113 kişi) oluşturmaktadır. Önlisans ve lisans düzeyinde eğitim veren yüksekokul ve fakültelerde mezun olanların oranı % 5,4’tür. Bu eğitim kademesinin %68,6’sını erkek nüfus (120 kişi), % 31,4’ünü kadın nüfus (55 kişi) oluşturmaktadır. Eğitim kademelerinin düzeyi yükseldikçe bu eğitim kademelerinden mezun olanların oranı büyük bir hızla düşmektedir. Bununla birlikte üniversite mezunu olanların içerisinde erkek nüfus oranı büyük ölçüde artmaktadır. Yüksek lisans mezunlarının oranına gelince bu oran % 0,2’dir. Yükseköğretim mezunlarının önemli bir bölümünü farklı sebeplerle araştırma alanımız dışında bulunduğunu tahmin etsek te, bu oran bölgenin sosyo-ekonomik seviyesini göstermesi açısından önemli endekslerden biridir. Eğitim seviyesi bilinmeyenlerin sayısı 44 kişidir. Toplam nüfus içerisinde % 1,1’e tekabül eden eğitim düzeyi bilinmeyenlerin içinde % 63,6’sını kadın nüfus % 36,4’ünü erkek nüfus oluşturmaktadır (Tablo 25), (Grafik 13).
Araştırma alanımızda Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünce düzenlenmiş çeşitli kurslar mevcuttur. Doğanyol Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 2010-2011 eğitim- öğretim yılında I. ve II. Kademe Okuma-Yazma Kursu, Makine Nakış, Temel Bağlama, SBS Hazırlık, Türk Halk Oyunları, Kalorifer Ateşçiliği ve Arıcılık gibi 18 adet Sosyal
Kültürel Kurslar ile Mesleki Teknik kursları düzenlemiş olup, bu kurslara 271 kursiyer iştirak etmiştir (Tablo 26).
Tablo 26: Doğanyol Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü 2010-2011 Öğretim Yılı Faaliyetleri
Açılan Kurslar Kurs Sayısı Kursiyer Sayısı
Mesleki Teknik Kurslar 3 36
Sosyal Kültürel Kurslar 14 230
Okuma-Yazma Kursu 1 5
Toplam 18 271
Kaynak: Doğanyol Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü