Tarımsal Kredi Kaynakları

Kredi kavramının, birbirinden farklı süreçleri tanımlayan akademik tanımı bulunmaktadır. Bir tanıma göre kredi, bankanın gerçek ya da tüzel kisiye ödünç para vermesi veya bu kisilerin lehine bir işin yapılması ya da bir borcun ödenmesi konusunda taahhütte bulunulması veya garanti verilmesi işlemi kredi olarak tanımlanmaktadır.93

Başka bir tanıma göre ise kredi, herhangi bir kimse adına borç para vermek veya ileri tarihli bir alacak kaşılığında mal verme işlemi olarak tanımlanmaktadır.94

Kredi verilebilmesi için iki taraf arasında uygun şartların oluşmuş olması gerekmektedir. Her verilen kredi beraberinde bir ödenmeme riski taşmaktadır. Riskin minimize edilmesi doğru vade ve teminat alınması karşılında mümkündür. Tarımsal krediler, tarımsal işletmelerin çok fazla likit değerlere sahip olmaması sebebiyle sanayi işletmesi veya ticari işletmeye göre kredi olanakları daha zayıf düzeydedir.

92

Mehmet Bülbül, “Tarımsal İşletmelerin Finansmanı”, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara: 2006, ss.29-30.

93

T.İş Bankası, “Kredi Teknik Konular Rehberi, T.İş Bankası Egitim Müdürlügü Yayın No:57, İstanbul 2002, s.7.

94

İlker Parasız, “Modern Bankacılık Teori ve Uygulama”, Ezgi Kitabevi Yayımları, Bursa: 2007, s.331

Fakat finansal yeterliliklerin sağlanması durumunda kredi imkanları sektörden sektöre veya kurumdan kuruma pek fazla farklılık göstermemektedir. Bu durum tarım sektörü içinde geçerlidir.

Tarımda sermayenin devir hızının yavaş olması nedeniyle, dünyanın hemen her ülkesinde, tarım sektörü, piyasa faiz oranlarının altında faiz oranları ile kredilendirilmektedir.

Tarım sektöründe kullandırılan krediler beraberinde diğer sektörlere kullandırılan kredilere göre benzer özellikler taşımaktadır. Tarımsal krediler, diğer sektörlere sağlanan kredilerle benzer şekilde, vadelerine, amaçlarına, teminat ve karşılıklarına, kredi kaynaklarına kadar birçok farklı şekilde sınıflandırılabilmektedir. Tarımsal Krediler, süreleri bakımından kısa, orta ve uzun vadeli krediler olarak üç kısma ayrılmaktadır. Genelde vadesi bir yılı aşmayan kredilere kısa, bir ile beş yıl arasında değişen kredilere orta ve beş yıldan fazla vadeye sahip kredi türler ise uzun vadeli krediler olarak adlandırılmaktadır.

Amaçları bakımından ise krediler, kullanım amaçlarına göre şu şekilde gruplandırılmaktadır;95

A.Üretim Kredileri

1.İşletme Kredileri 2.Yatırım Kredileri

a.Canlı veya Cansız Donanım Kredileri b.Yapı ve Tesis Kredileri

c.Arazi Edindirme Kredileri B.Pazarlama Kredileri

95

1979 yıl ve 16674 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan T.C. Ziraat Bankası Tarımsal Kredi Yönetmeliği, 1979.

C.Tarımsal Sanayi Kredileri

Yukarıda tanımlananan sınıflama, daha sonraki yıllarda 1986 yıl ve 19233 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan yönetmelikle değiştirilmiştir. Yeni yönetmelikle birlikte T.C.Ziraat Bankasının tarımsal kredi dağıtımında, kısa ve orta-uzun vadeli kredi sınıflandırması esas alınmıştır. Bu tanıma göre kısa ve orta-uzun vadeli krediler grubu içersinde; bitkisel ve hayvansal üretim kredileri, kimyevi gübre, su ürünleri, “Tarım Satış ve Tarım Kredi Kooperatifleri” kredileri ile tarımsal sanayi krediler yer almaktadır.96

Aşağıdaki tabloda tarımsal kredilerin vade, amaç, konu ve teminat gibi farklı özelliklerine göre sınıflandırılması yönelik özet bir tablo bulunmaktadır.

Şekil 16: Tarımsal Kredilerin Sınıflandırılması

Kaynak: Karacan, R., Tarım İşletmelerinin Finansmanı ve Tarımsal Kredi. İzmir, 2001.

96

Bu tabloya ait sınıflandırma çerçevesinde tarımsal krediler dört ana başlık halinde incelenmek gerekmektedir.97

1. Vadelerine göre tarımsal krediler;

- Kısa vadeli krediler: Vadeleri 1 ay ile 12 ay arasında kullandırılan kredilerdir. İşletme sermayesi ihtiyaçlarını finansmanında kullandırılmaktadır.

- Orta vadeli krediler: Vadeleri 1 yıl ile 3 yıl arasında sınıflandırılan krediler.

- Uzun vadeli krediler: Vadeleri 3 yıldan baslayarak 5 yıla kadar uzanan kredilerdir. Bazı ülkelerde bu kredilerin vadeleri 20 yıla kadar çıkabilmektedir. Genellikle bu tür krediler uzun vadeli tarımsal yatırımların finansmanı amacıyla kullandırılmaktadır.98

2. Kullanım amacına göre tarımsal krediler;99

- İşletme kredileri: Tarımsal ürün üreten isletmelerin isletme sermayesi ihtiyaçlarının finansmanı amacıyla kullandırılan kredilerdir.

- Yatırım kredileri: Tarımsal isletme kurulması, edinilmesi veya mevcut isletmelerin yeni yatırım, tevsii ve modernizasyonunun yapılması amacıyla kullandırılan kredilerdir.

- Pazarlama kredileri: Tarımsal üretim yoluyla elde edilen ürünlerin pazarlanmasını sağlamak amacıyla kullandırılan kredilerdir.

97

T.C. Ziraat Bankası A.Ş, “Tarımsal Krediler Yönetmeligi”, Tarımsal Krediler Daire Başkanlığı, Ankara, 2003.

98

T.C. Ziraat Bankası A.Ş, “Tarımsal Krediler Yönetmeligi”, Tarımsal Krediler Daire Başkanlığı, Ankara, 2003.

99

T.C. Ziraat Bankası A.Ş, “Tarımsal Krediler Yönetmeligi”, Tarımsal Krediler Daire Başkanlığı, Ankara, 2003.

- Tarımsal sanayi kredileri: Tarımsal ürünlerin hammadde olarak alınarak işlenmesi ve yeni bir mamul üretimi yapılması anlamına gelen tarımsal sanayi isletmeleri tarafından isletme ve yatırım amacıyla kullanılan kredilerdir.

3. Kredi konularına göre tarımsal krediler;100

- Bitkisel üretim kredileri; Bitkisel mamul ve yarı mamul üretimi amacıyla sınıflandırılan ve belirli bir fizibilite çalısması doğrultusuna kullandırılan işletme ve yatırım kredileridir.

- Hayvansal Üretim kredileri; Hayvan yetiştiriciligi konusunda mamul üreten işletmelerin kullandığı işletme ve yatırım kredileridir.

- Tarımsal modernizasyon kredileri; Tarımsal ürün üreten işletmelerin modernizasyonu ve makina techizat alımı konusunda kullandırılan kredilerdir.

- Destekleme Kredileri; Devlet tarafından çesitli şekillerde sübvansiyon verilen ürünlere yönelik kullandırılan kredi türüdür.

4. Teminat konularına göre tarımsal krediler;101

- İpotekli tarımsal krediler: Kullandırılan kredinin teminatı olarak gayrimenkul ipotegi alınan kredilerdir. Genellikle tarımsal işletmenin bulundugu alan ipotek alınabilmektedir.

100

T.C. Ziraat Bankası A.Ş, “Tarımsal Krediler Yönetmeligi”, Tarımsal Krediler Daire Başkanlığı, Ankara, 2003.

101

T.C. Ziraat Bankası A.Ş, “Tarımsal Krediler Yönetmeligi”, Tarımsal Krediler Daire Başkanlığı, Ankara, 2003.

- Ürün karşılığı krediler: Yetistirilen ürünün pazarlanmasından önce lisanslı depolarda kredi veren kuruluşa rehnedilmesi karşılığında kullandırılan kredilerdir.

- Mal karşılığı tarımsal krediler: Genellikle hayvansal yatırım kredilerinde satın alınan girdinin rehni karşılığı kullandırılan kredilerdir. Bu teminatların korunmasında sigorta gereksinimi de ortaya çıkmaktadır.

- Destekleme ödemesi karşılığı krediler: Devlet tarafından işletmeye sağlanan destekleme fonu ödenmelerinden önce kullandırılan ve ödemenin kredi kuruluşuna temlik edilmesi karşılığında kullandırılan kredilerdir. Bu kredilerde vade destekleme ödemesinin alınacağı tarih olmaktadır.

- Makine-Techizat karşılığı krediler; İşletmenin ihtiyacı olan makine veya techizatın kredi kuruluşuna rehnedilmesi kullandırılan kredilerdir.