Mesh ve Takbîl Yoluyla

1.2.10.4.2.1.Doktrinde

Hanefi mezhebine göre, şehvetle öpme, dokunma, sarılma gibi eylemlerle hürmet-i müsâhere sâbit olur. Gerçekleştirilen bu tür eylemler neticesinde kadın erkeğin üstsoy ve altsoyuna, erkek de kadının üstsoy ve altsoyuna haram olur. Hanefilere göre bu eylemler, ister meşru isterse gayri meşru olarak gerçekleşsin fark etmez, her halükârda hürmet-i müsâhereye sebep olurlar.

Bahse konu eylemlerle gerçekleşecek fiziksel temasla evlenme engelinin oluşabilmesi için arada hiçbir engelin olmaması yahut vücut ısısını hissettirmeyecek düzeyde kalın bir engelin/elbisenin bulunmaması gerekir. Şayet arada vücut ısısını hissettirmeyecek düzeyde kalın bir engel/elbise bulunursa bu durumunda bu tür eylemler ile hürmet-i müsâhere oluşmaz.

Doğrudan konuya ilişkin bir nassın olmaması hasebiyle, Hanefiler görüşlerini ispat etmek için daha ziyade akli gerekçeler üzerinde yoğunlaşmışlardır. Nitekim Hanefiler, ihtiyat ilkesini temel alarak konu üzerinde şöyle bir akıl yürütürler: Öpme ve dokunma gibi fiiller, cinsel ilişkiye götüren, ona sebep olan ve ona zemin hazırlayan mukaddimelerdir. Bu nedenle mezkûr fiiller, haramlığın ispatı konusunda ihtiyaten cinsel ilişki gibi kabul edilirler. Nitekim mücerret nikâh akdi de haramlığın

353 _{Bir erkek, hürmet-i musahere olan kadının anasıyla, nineleriyle ve daha yukarıdaki analarıyla; kızlarıyla,}

kızının kızları ve daha aşağıdaki kız torunları ile evlenemez. Bunun tersi de böyledir. Yani bir kadın da, hürmet-i musâhere olan erkeğin babasıyla, dedeleriyle, oğullarıyla ve daha aşağıdaki torunları ile de evlenemez. Burdaki durum bunun usul ve füruun dışındaki biri olduğu için cevaz verilmiştir.

354 _{Zeyd zina ikrârında bulunduğu Hind’in yakınlarıyla hürmet-i musâhere oluştuğundan evlenemez ancak burada}

Hind’in kardeşi kızı Zeynep ikinci derece akraba olduğu için onunla evlenme yasağı yoktur.

355 _{Burada iki kardeş aynı anda nikahlı olamazlar. Olursa ikinci nikah fâsit olur. Nikah söz konusu olmadığı için}

sâbit olması hususunda cinsel ilişki gibi kabul edilmiştir. Çünkü haramlığın temelinde ihtiyat vardır.356

Hanefiler, şehvetle dokunma ve tenasül uzvuna bakma gibi eylemlerle hürmet-i müsâherenin sâbit olacağı hususunda görüşler de ileri sürmüşlerdir. Mesela onlara göre, bu tür eylemlerin kasıtlı, unutarak, baskı altında veya hataen/yanlışlıkla gerçekleşmiş olması arasında fark yoktur. Bu durumların hepsinde de hürmet-i müsâhere sâbit olur Ayrıca Hanefîler, mezkûr eylemlerle hürmet-i müsâherenin oluşabilmesi için şehvetin iki taraftan birinde bulunmasını yeterli görmüşlerdir357 Zina ve zinaya sebep olabilecek fiillerle hürmet-i müsâherenin oluşabilmesi için tarafların belli bir yaş veya olgunluk düzeyinde olup olmaması, bu meselenin nirengi noktalarından birini oluşturur. Nitekim kadın tarafı için bu düzey, “müştehât olma”

yani şehveti celbedecek çağa gelmiş olmaktır. Fukahanın bu düzey için belirlediği yaş minimum dokuz yaştır. Erkekler içinse bu düzey akranlarının cinsel ilişkide bulunabileceği çağa gelmiş olmaktır. Bu düzey için fukahanın belirlediği yaş ise asgari olarak on ikidir.358

Klasik fukaha öpme, dokunma gibi eylemlerin hürmet-i müsâhere ile ilişkisini irdelerken bu fiillerle birlikte “şehvet” kaydını itina ile ifade etmeye çalışmıştır. Çünkü şehvetsiz gerçekleşen öpme, dokunma veya bakma gibi eylemlerle hürmet-i müsâhere sâbit olmaz.359

Şafiî mezhebine göre, haram yolla gerçekleştirilen şehvetle öpme, dokunma, tenasül uzvuna bakma gibi eylemlerle hürmet-i müsâhere sâbit olmaz. Hanefilerin dışındaki fukahânın kâhar ekseriyeti ise zikri geçen eylemlerle her iki durumda da yani hem helal hem de haram tarzda gerçekleştirilen bahse konu eylemlerle hürmet-i müsâherenin sâbit olmayacağı kanaatindedir.360

356 _{Dumlu, a.g.e., s. 204.}

357_{Dumlu, a.g.m.,s.206} 358 _{Dumlu, a.g.m., s.210}

359 _{Kâsânî, Alauddin Ebu Bekr b. Mes’ud, Bedâi’ü’s-Sanâi fi Tertibi’ş Şerai’, thk. Ali Muhammed Muavvız ve}

Adil Ahmed, Daru’l kütübi’l ilmiyye, Beyrut, 2010, C. III, s. 423

Hanefilerin savundukları bu görüş ve akli deliller elbette o dönemin sosyal şartları göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. İçinde yaşadığımız dönemde kadın erkek ilişkilerinin sınırları o döneme göre hayli genişlemiş olup onların görüşü esas alındığında oldukça müşkilatlı durumların ortaya çıkacağı kaçınılmazdır. Nitekim 1917 Osmanlı Aile Kararnâmesi heyeti, Şafiî (ve de tercih edilen yaklaşımlarıyla Malikilerin) görüşünü tercih etmiş ve kararnamede zinaya evlenme engelleri arasında yer vermemiştir. “Sübûtundaki müşkilattan dolayı zinanın esbab-ı sıhriyetten addedilmesi, âileler beyninde bisûd bir takım davalar tekevvününe sebebiyet vereceği derkârdır. Bu mutalaâta binaen zina sıhriyyeti müstelzim esbâb meyanında ta’dâd edilmedi.”361

1.2.10.4.2.2.Uygulamada

Zeyd ecânibden (yabancı) müştehât (şehveti celb eder hale gelen genç kız) olan Hind’in elini mesh ederken âleti sâkin iken münteşir olsa halen Zeyd Hind’in kızı Zeyneb’i tezevvüc edip almak câiz olur mu?

el-Cevap: Olmaz (s.168)362

Zeyd ayağını Hind-i ecnebinin ayağı üzerine ince donu üzerinden şehvet ile savurup Hind’in ayağının harâreti Zeyd’in ayağına vâsıl olup âleti münteşir olsa halen Zeyd Hind’in kızı Zeyneb’i tezevvüc câiz olur mu?

el-Cevap: Olmaz (s.168)363

Hind zevci Zeyd’in ahar zevcesinden olan oğlu Amr’ın uyurken donunu çözüp zekerini şehvetle mesh eylese Hind Zeyd’e haram olur mu?

el-Cevap: Olur (s.168)364

361 _{1917 Osmanlı Aile Kararnamesi, Esbab-ı Mucibe Layıhası. s. 81.}

362 _{Zinânın hürmet-i müsâhere doğuracağına hükmeden fakihler şehvet ve intişar olması koşuluyla zinanın}

öncüleri kapsamına giren fillierin de haramlık doğuracağı düşüncesindedirler. Bu kapsamda Zeyd şehveti celbeden mes ile Hind’in elini tutunca hürmet-i musâhere teessüs etmiş olur Hind’in kızı ona haram olmuştur.

363 _{Zeyd Hind’in ayağına dokunup şehveti kabarınca Hind’in kızı Zeyneb’le evlenmesi câiz değildir.}

364 _{Hind Zeyd’in diğer hanımından olan oğlunun mahrem uzvuna şehvetle dokunursa Hind Zeyd’e haram olur.}

Zeyd Hind’i şehvetle mesh ve takbîl ettikten sonra Zeyd’in oğlu Amr Hind’i tezevvüc etmek câiz olur mu?

el-Cevap: Olmaz. (s.168)365

Zeyd’in zevcesi Hind’den olup müştehât olan kızı Zeynep gece ile korkup Zeyd’in döşeğine girdikte Zeyd’in âleti münteşir olup Zeyd’in bazı azasına Zeyneb’in bazı azasına bilâ hâil (perdesiz) şehvetle temas olsa Hind Zeyd’e haram olur mu?

el-Cevap: Olur.(s.168)366

Zeyd gece ile zevcesi Hind’den olan kızı Zeyneb’in döşeğine Hind’in döşeği olmak zannıyla varup lakin bedeni Zeyneb’in bedenine asla dokunmayup vakıf olmağla dönüp gitse bu mertebeyle Hind Zeyd’e haram olur mu?

el-Cevap: Olmaz. (s.168)367

Zeyd zevcesi Hind’in ahar zevcesinden olan sekiz yaşındaki kızı Zeyneb’i şehvetle öpdükte Zeyd’in âleti sâkin iken münteşir olsa Hind Zeyd’e haram olur mu?

el-Cevap: Olmaz.368

Hind beş yaşında olan Zeyd-i sağîri takbîl eylese halen Zeyd Hind’in kızı Zeyneb’i tezevvüc câiz olur mu?

el-Cevap: Olur.(s.168)369

Zeyd oğlu Amr’ın zevcesi Hind’i dizine alıp şehvetle öpse Hind Amr’a haram olur mu?

el-Cevap: Olur. (s.168)370

Zeyd’in zevcesi Hind Zeyd’in ahar zevcesi Zeyneb’den vücuda gelen oğlu Amr içün ben Amr’ı şehvetle takbîl ettim deyûp Zeyd Hind’in an şehvetin takbîlini inkâr

365 _{Zeyd Hind’i şehvetle öpüp dokununca oğlu Amr’a Hind ile izdivaç helal olmaz.}

366 _{Zeyd hanımı Hind’in yetişkin kızı olan Zeyneb’in gece korkup yatağına gelmesi sonucu ona şehvet ile temas}

ederse hanımı Zeyd’e haram olur.

367 _{Zeyd hanımının başkasından olan kızı Zeyneb’in yatağına yanlışlıkla girip, ona dokunmadan kalkıp gitse}

hanımıyla arasında bir haramlık oluşmaz. Haramlık oluşturacak temas vs.yoktur.

368 _{Zeyd hanımı Hind’in kızı sekiz yaşındaki kızı Zeyneb’i şehvetle öpse hanımıyla arasında haramlık oluşmaz.}

Çünkü Zeynep bu konuda müştehat sayılmanın asgari sınırı olan 9 yaşından küçüktür.

369 _{Hind’in beş yaşında bir çocuk olan Zeyd’i öpse, Zeyd bu durumda küçük olduğundan sonrasında Hind’in kızı}

Zeyneb’le evlenebilir. Çünkü hürmet-i müsâhere meydana gelebilmesi için fukahânın kabul ettiği asgari yaş erkekler için 12’dir.

eylese Hind’in kavliyle Hind Zeyd’den tefrîk olunur mu? el-Cevap: Olunmaz. (s.168)371