Türkiye’de Yerel Yönetimlerin İklim Değişikliği ile Mücadele Yöntemler

İklim değişikliği ile mücadelede Türkiye, yerel yönetimler bazında uluslararası alandaki çalışmalara çok sayıda olmasa da katılım göstermeye başlamıştır. Gaziantep bu konuda ilk harekete geçen ve İklim Eylem Planını ortaya koyan ilk yerel yönetimdir. Üyeleri arasında dünya nüfusunun yüzde 9’una denk gelen 7,400’den fazla kenti kapsayan Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi’ne(World Resources Institute, 2017) yani AB Belediye Başkanları Sözleşmesi’ne (COM) Türkiye’de imza atan kent sayısı 16’dır. Bunlar; İzmir Karşıyaka, İzmir Bornova, İzmir Seferihisar, İzmir Bayındır, İzmir, Bursa, Bursa Nilüfer, Ankara Çankaya, Eskişehir Tepebaşı, İstanbul Kadıköy, İstanbul Maltepe, İstanbul Pendik, İstanbul Şişli, İstanbul Bağcılar, Antalya, Gaziantep’tir (Convenant of Mayors, 2017b). Salım envanteri hazırlamalarına ek olarak bu belediyelerin büyük bir çoğunluğu Sürdürülebilir Enerji Eylem Planları’nı (SEEP) da hazırlamıştır. Ayrıca Bursa ve Gaziantep belediyelerinin iklim değişikliği eylem planları bulunmaktadır. Tablo 2.1.’de belediye isimlerine ve faaliyetlerine yer verilmiştir.

47

Tablo 2.1. Yerel Yönetim Birimlerinin İklim Değişikliği Mücadele Faaliyetleri

Yerel Yönetim Birimi Faaliyeti

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Gaziantep İklim Değişikliği Eylem Planı (GİDEP) 2011 Bursa Büyükşehir Belediyesi Bursa İklim Değişikliği Eylem Planı 2015

Bornova Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı2013 Kadıköy Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı 2010 Tepebaşı (Eskişehir) Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı 2014 Antalya Büyükşehir Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı 2013 Nilüfer (Bursa) Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı 2016

Karaman Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı-Etüdü 2012 İzmir Büyükşehir Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı 2016

İklim değişikliği ile mücadele konusunda Türkiye’deki 29 belediyenin uluslararası yerel ağlara (Avrupa Kentleri Çevre Grubu,Enerji Kentleri, Belediye Başkanları Birliği ve Belediye Başkanları Uyum Sağlıyor, ICLEI, Ulus aşırı İklim Koruyucu Kentler Ağı, C40, Belediye Başkanları Antlaşması) üyeliği söz konusu olup Belediye Başkanları Antlaşması ile gündeme gelen sürdürülebilir enerji eylem planının hazırlanması örneğinde olduğu gibi bu ağlar aracılığıyla kentlerin uygulamaya koydukları birtakım eylemler mevcuttur.Bu ağlar aracılığıyla birçok kent strateji ve planları için kapasitelerinin güçlendirilmesine dair destek imkânı bulmakta ve mali kaynaklara erişebilir hale gelmektedir. Tablo 2.2.’de Ulusüstü Ağlara üye olan yerel yönetim birimlerine yer verilmiştir.

Tablo 2.2:Ulusüstü Ağlar ve Yerel Yönetimler

Ulusüstü Ağlar ve Faaliyetleri Yerel Yönetim Birimi

WMCCC (Dünya Belediye Başkanları İklim

Değişikliği Birliği) Konya Büyükşehir Belediyesi 2007’de üye olmuştur. 2009 yılında Türkiye’de ICLEI ve Bölgesel

Çevre Merkezi (REC) Türkiye tarafından koordine edilen İklim Dostu Kentler Kampanyası başlatılmıştır

Beyoğlu, Alanya, Çankaya, Bodrum, Kadıköy, Halkapınar, Keçiören, Karadeniz Ereğli, Nevşehir, Muğla, Sivas, Nilüfer, Yalova, Şişli Belediyeleri olmak üzere 14 belediye katılmıştır.

Avrupa Belediye Başkanları Sözleşmesi kapsamında SEEP gerçekleştirilmiştir.

Türkiye’de Bornova, Karşıyaka, Kadıköy, Seferihisar, Antalya Büyükşehir, Nilüfer, Eskişehir Tepebaşı ve Maltepe Belediyeleri, Belediye Başkanları Sözleşmesi’ne taraf olmuştur. Türkiye’den Karşıyaka, Bornova, Seferihisar, Kadıköy ve Antalya Büyükşehir Belediyeleri Sürdürülebilir Enerji Eylem Planını sunmuştur.

Kaynak:Convenant of Mayors, 2017; Kentsel İklim Değişikliği Yönetişimi 2015: 91.

İklim Değişikliği İle Mücadele Kapsamında Sürdürülebilir Şehircilik Projesi (TURKUAZ) bir diğer ismi Turkuaz Şehirler Projesi tasarlanmaktadır. Bu proje kapsamında Ulusal Turkuaz Sertifikasyon Sistemi’nin oluşturulması, yerel iklim

48

eylem planları ve sürdürülebilir kentler gösterge ve parametrelerinin-kılavuzlarının hazırlanması, eğitimlerin düzenlenmesi, bilgi ve teknoloji ağlarının oluşturulması ve hukuki çalışmalarının başlatılması amaçlanmaktadır. İklim değişikliğine ilişkin yerel düzeydeki çabalar önem taşımakta, Gaziantep ve Bursa’da olduğu gibi yerel iklim politikalarının hazırlanması ve uygulamaya geçirilebilmesi için belediyeler dâhil tüm yerel birimlerin yönetsel, teknik ve mali açılardan güçlendirilmesi gerekmektedir (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2014a: 42).

Çevre yatırımlarıyla sık sık gündeme gelmeye başlayan İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, önemli bir başarı elde ettiği belirtilebilir. İzmir’in yerel yönetimi, Akdeniz’in kirlenmeye karşı korunmasını hedefleyen, Türkiye ile birlikte Akdeniz’e kıyısı olan 21 ülkenin ve Avrupa Birliği’nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çevre Programı çerçevesinde imzalanan Barselona Sözleşmesi kapsamında ilk kez 2017’de verilen Çevre Dostu Şehir Ödülü’nün sahibi olmuştur. AB tarafından finanse edilen ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı aracılığıyla kullandırılan Türkiye’de İklim Değişikliği Alanında Kapasitesinin Geliştirilmesi Hibe Programı kapsamında İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne hibe verilmiştir. Program çerçevesinde Türkiye’de yaşanan iklim değişikliği için ortak çalışma kapasitesinin arttırılması; halkın bilinçlendirilmesi için faaliyetlerin yürütülmesi hedeflenmiştir. AB İklim politikası ve mevzuatına kademeli olarak uyum sağlanması amaçlanmış olup bu fon 2050 ve 2100 iklim modellerini oluşturmada planların hazırlanması amacıyla kullanılacaktır (İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2018).

Bursa Nilüfer Belediyesi’ne bağlı Nilüfer İnovasyon Merkezi Mahalle Komiteleri ve Enerji Kooperatifi bileşenini içeren projesiyle Avrupa Kentleri Dönüştürücü Eylem Ödülü’nü almaya hak kazanmıştır. Bursa Nilüfer Belediyesi insan kaynaklı iklim değişikliği ile mücadelesini 2015 yılında başlattığı Nilüfer Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı (SEAP) ile somutlaştırmıştır. Belediye sınırları içerisindeki seragazı salımlarında 2020 yılında 2013 referans yılına göre %20 oranında azaltım öngören bu plan 25 Ocak 2016’da Belediye Başkanları İklim ve Enerji Sözleşmesi Sekreteryası tarafından kabul edilmiştir. Nilüfer Belediyesi sunduğu SEAP’ta iklim değişikliğine uyum bölümüne yer vermiştir (Nilüfer Belediyesi, 2017). Bursa, İzmir, Antalya ve Gaziantep Büyükşehir Belediyeleri’nin sera gazı azaltım envanteri ve

49

hedefi bulunmaktadır. Ayrıca Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, kurulmak istenen termik santrale karşı çıkılmıştır (Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi, 2017). Genellikle termik santral yapımına karşı çıkanlar sivil toplum kuruluşları olduğu için Tekirdağ Belediyesi bu konuda ilk örnek belediye olmuştur.

Kırklareli’nin Lüleburgaz ilçesinde karbon salınımını azaltmak için üç adet elektrikli bisiklet taksi hizmete sunulmuştur. İklim değişikliği ile mücadele etmek ve vatandaşları bisiklet kullanımına teşvik etmek amacıyla Türkiye’de bir ilk olarak alınan elektrikli bisikletlerin sekiz ay boyunca vatandaşlara ücretsiz şekilde hizmet vermesi planlanmıştır. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ‘Bisikletlerimizle İklim Değişikliğine Karşı Mücadele Ediyoruz Projesi’ kapsamında belirli güzergâhlarda ulaşım sağlayacak elektrikli bisiklet taksilerin, öncelikli olarak 60 yaş ve üzeri, engelli, hamile ve çocuklu vatandaşlara hizmet vereceği belediye tarafından belirtilmiştir (TRT, 2018).

2.4.4. Yerel Yönetimlerin İklim Değişikliğine Yönelik Faaliyetleri ile Bağlantılı