Türkiye’de Ortaöğretimdeki Sanat Tarihi Dersi Müfredatı İle Avrupa Birliğ

Dersi Müfredatının Karşılaştırılması

Türkiye’de ortaöğretimde ‘sanat tarihi’ dersleri, lise ikinci ve üçüncü sınıflar için, seçmeli ders olarak müfredatta yerini almıştır. Ancak Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi, Resim Alanında diğer liselere göre durum farklıdır. Sanat tarihi dersleri, ‘Alan Dersi’ olarak; ‘Müze Eğitimi’, ‘Plastik Sanatlar Tarihi’, ‘Türk Resim ve Heykel Sanatı’, ‘Çağdaş Dünya Sanatı’ ve ‘Sanat Eserlerini İnceleme’ gibi başlıklar altında müfredat programında yer almaktadır (Bkz. EK 5.16.10).

Sanat tarihi ve resim-iş öğretmenleri tarafından verilmekte olan dersler, müfredat programında yer alan tanıma göre, düz anlatım ve soru-cevap yöntemiyle işlenmektedir. Konu olarak, lise ikinci sınıflarda; sanat tarihi ile ilgili terminolojik bilgiler verildikten sonra, tarih öncesinden Bizans’a kadar olan süreç içinde Anadolu’daki yerleşimler, Ön Asya sanatları, Orta Çağ Avrupa sanatları, Rönesans, Maniyerizm ve Barok, 19.Yüzyıl sonrası sanat akımları anlatılmaktadır. Lise üçüncü sınıflarda ise, Türklerin Anadolu’ya gelmeden önce ve sonraki sanatlarını konu olarak işlenmektedir. Ayrıca her iki sınıf için Atatürk’le ilgili konular (Milli Tarih, Milli Ahlak, Milli Eğitim, Milli Kültür v.b., Atatürk’ün sanat severliği gibi konular) müfredatta yer almaktadır.

Almanya’da ortaöğretimde sanat tarihi konuları ‘güzel sanat’ dersi içinde verilmektedir. Zorunlu olarak müfredatta yer alan bu ders, ortaöğretim I. Devre (6., 7., 9., 10. sınıf) ve II. Devrede (11., 12., 13. sınıf) öğrencileri için hazırlanmıştır. Dersi sanat ve sanat tarihi öğretmenleri vermektedir. Bu dersin haftalık ders saati süresi, eyaletlere, okul kademelerine ve alanlara göre farklılık gösterse de genelikle haftada 1 ila 2 saat işlenmektedir. Genel lise (Gymnasium), Sosyal Bilimler Alanı, Matemetik-Tabii Bilimler Alanında ve İngilizce Ağırlıklı Yeni Diller Alanında haftada 1 saat, Müzik Alanında ise haftada 2 saat olarak düzenlenmiştir (Bkz. EK 7.1.-7.4).

Ders adından da anlaşılacağı gibi sanat dersidir ve sanat tarihi konuları bu dersi destekleyecek şekilde verilmektedir. Bu şekilde işlenen dersler aynı zamanda sanat tarihi konularının öğrenciye tanıtılması da amaçlanmaktadır. Sanatın herhangi bir alanında çalışma yaparken, örneğin bir heykel çalışması yaparken geçmiş kültürlerden bir obje seçilmekte ve örnek alınan bu obje ile öğrenci hem tekniği hem de bir dönemi öğrenmektedir. Ayrıca öğrencinin yakın çevredeki sanat eserlerini ve müzeleri ziyaret etmesine büyük önem verilmektedir. Bu geziler ve yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen sonuçların bir proje olarak sunulması ve sınıf içinde bu bilgilerin tartışılması şeklinde bir işleniş yöntemi uygulanmaktadır.

için, öğrencinin seçtiği alana göre (normal, edebiyat, teknoloji), seçmeli ya da zorunlu ders olarak müfredat programında yer almaktadır. Her sınıf için haftada 2 saat olarak düzenlenmiştir. Sanat tarihi konusundaki uzmanlıkları bilinen çeşitli disiplinlerin (plastik sanatlar, müzikal eğitim, tarih, dil, edebiyat, vs.) eğitimcilerinden oluşan bir ekip tarafından verilir.

‘Kuramsal’ ve ‘uygulamalı’ yanları olan derste, eğitmenler, eserlere duyarlı ve mantıklı bir yaklaşımı sağlamak için bir yandan ‘kültürel bir yaklaşım’, diğer yandan ‘yöntembilimsel ve kavramsal bilgi ve araçları kazanma’ yöntemi kullanmaktadırlar.

Lise birinci sınıflarda konu olarak, Antik Çağdan 19.yüzyıla kadar olan bütün sanatlar, yerel mirastan yola çıkılarak, anıtlar, müzikler, danslar, sanat eserleri, resimler, heykeller, şatolar ve kentsel ikâmetgâhlar; sanatsal ifadeler, yaşam ve resim-heykelli dekor, mobilya sanatı; toplumsal ve kültürel alışkanlık ve pratikler; görgü kuralları, mekânların kullanımı, edebî salonlar, konserler, tiyatro gösterileri, vs. işlenmektedir. Lise ikinci sınıflarda; 19.yüzyıldan İkinci Dünya Savaşı’na kadar sanat tarihini konuları yer almaktadır. Lise üçlerde ise; 19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20. yüzyıla kadar olan dönem işlenmektedir.

İtalya’da ortaöğretimde sanat tarihi dersleri, ‘tasarım ve sanat tarihi’ başlığı altında, lise bir, iki, üç ve dördüncü sınıflar için hazırlanmış olup zorunlu bir derstir. ‘Tasarım ve Sanat Tarihi’ dersi, Bilimsel Lise’de, birinci sınıflarda haftada, 1 saat, ikinci sınıflarda 3 saat, üçüncü ve dördüncü sınıflarda 2 saat olarak düzenlenmiştir (Bkz. EK 8. 2). Araştırma, uygulama, karşılaştırma, analiz etme ve tek ya da grup halinde projeler sunma yöntemi uygulanmaktadır. Tasarım ve sanat tarihi konusunda uzman kişiler tarafından ders verilmektedir.

Müfredat programı, geometrik çizim, mimari çizim ve sanat tarihi olarak üç bölüme ayrılmıştır. Bu programda, sanat tarihi konuları, ayrı bir bölüm halinde işlenmekle birlikte diğer iki bölümün örnek konu seçimi içinde de yer almaktadır.

Mimari ya da geometrik çizim yapacak bir öğrenci, sanat tarihi konularına paralel konuları seçerek bilgisini pekiştirmektedir. Ders konuları, İtalya’nın kendi kültürel mirasından seçilmektedir. Bunun yanı sıra Mısır, Etrüsk sanatı gibi birkaç konuya da yer verilmiştir. Lise birinci sınıfta; Klasik dönem sanatları, Mısır, Miken, Etrüsk, Roma ve Hıristiyan sanatları işlenmektedir. Lise ikinci sınıfta; bir önceki sınıfın konularının yanı sıra Gotik ve Rönesans sanatı konu olarak seçilmiştir. Lise üçüncü sınıfta; Rönesans sanatından, 1700’lü yıllara kadar olan süreç, lise dördüncü sınıfta ise; 1800’lü yıllardan günümüze kadar olan süreç dersin konusunu oluşturmaktadır.

Bu bilgiler, daha anlaşılır olması amacıyla, ayrıntılı olarak tabloda sunulmuştur;

ÜLKELER DERSİN VERİLDİĞİ SINIFLAR DERSİN DURUMU (Seçmeli – Zorunlu) DERSİN

ADI DERSİN _SÜRESİ

DERSİN İÇERİĞİ DERSİN VERİLİŞ BİÇİMİ

DERSİ VEREN EĞİTMEN TÜRKİYE Lise 2. ve 3. Sınıflar (lise ve dengi okullarda) (Fen, Sosyal Bilimler, İmam Hatip, And.Meslek, Teknik, And.Teknik, Sağlık Meslek liseleri hariç) Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi (Resim Alanı) Seçmeli Ders Zorunlu Sanat Tarihi Plastik Sanatlar Tarihi, Haftada 2 saat 9.sınıf: 1 saat II. SINIF

Lise ikinci sınıflar için hazırlanan programda; sanat tarihine giriş bölümünden sonra, Anadolu’daki kültürler göz önünde bulundurularak, Tarih Öncesi çağlardaki yerleşimlerden başlayarak Bizans Sanatına kadar bütün Dünya sanatları yer almaktadır.

Ayrıca Ön Asya sanatları, Orta Çağ Avrupa sanatları, Rönesans, Maniyerizm ve Barok, 19.Yüzyıl sonrası sanat akımları müfredatta yer alan diğer konulardır.

‘Atatürkçü Düşüncede Özellik Taşıyan Yeni Yaklaşımlar’ başlıklı bir konu da bulunmaktadır. III. SINIF

Lise üçler için hazırlanan müfredat programında ise Türk Sanatı ağırlıkla işlenmiştir.

Türklerin Anadolu’ya gelmeden önceki Türk Sanatından başlayarak, Cumhuriyet Dönemine kadar gelişen bütün sanatlar işlenmektedir.

Ayrıca Atatürk’ün kişisel özellikleri ve Atatürkçü düşünceleri açıklayan ek bir konu yer almaktadır. Anadolu Güzel Sanatlar için hazırlanan bu derslere ait henüz bir müfredat programı mevcut değildir.

Yukarıda belirtilen 1991 tarihli ‘Sanat Tarihi’ müfredat programına göre bu dersin içeriği oluşturulmaktadır. İçerik, dersi veren öğretmene göre küçük farklılıklar gösterse de, Lise II. sınıflar için hazırlanan programın aynısı kullanılmaktadır. Bu ders sanat tarihine giriş

Konuyla ilgili harita, slayt, resim, broşür gösterilerek düz anlatım, soru-cevap yöntemi uygulanmaktadır.

Konuyla ilgili açıklayıcı yazı yada efsanelerden bölümler okunur; yakın çevreden konuyla ilgili gördükleri eserler sorulur; toplumların yaşantıları ve kültürel hayatları tanıtılır. Sanat Tarihi ve Resim-iş Dersi Öğretmeleri Tarafından Verilmektedir .

Eğitimi, Türk Resim Heykel Sanatı, Çağdaş Dünya Sanatı, Sanat Eserlerini İnceleme 1 saat 11.sınıf: 1 saat 12.sınıf: 2 saat 12.sınıf: 2 saat

bu dersin içeriği oluşturulmaktadır. Öğretmenin seçimi doğrultusunda, Türk ve dünya müzeleri hakkında bilgi verilerek, araştırmalar ve geziler yaptırılmaktadır. 1991 tarihli ‘Sanat Tarihi’ müfredat programına göre bu dersin içeriği oluşturulmaktadır. Lise III. Sınıflar için hazırlanan programdan bu dersle ilgili bölüm alınarak, daha geniş ve kapsamlı bir şekilde işlenmektedir.

1991 tarihli ‘Sanat Tarihi’ müfredat programına göre bu dersin içeriği oluşturulmaktadır. Lise II. sınıflar için hazırlanan programdan hareketle, dünya sanatları incelenmektedir.

1991 tarihli ‘Sanat Tarihi’ müfredat programına göre ve resim-iş dersi programına göre, bu dersin içeriği oluşturulmaktadır. Sanat eserlerinin hangi döneme ait olduğu, dönem ve sanatçı hakkında ve sanat eserlerini inceleme yöntemleri hakkında bilgilerin verilmesi dersin içeriğini oluşturmaktadır.

ALMANYA Ortaöğretim I.Devre (6., 7., 9., 10. sınıflar) Ortaöğretim II.Devre (11., 12. ve 13. Sınıflar) Zorunlu Güzel

Sanat Alana göre haftada 1 ila 2 saat

Lise seviyesinde eğitim veren bütün sınıflarda, sanat tarihi konuları, Güzel Sanat dersi içinde verilmektedir ve öğrencinin çizim, heykel, resim, grafik, mimari alanlarında eğitimleri sürerken bu alanları destekleyici bir konu olarak okutulmaktadır.

Sanat eğitimini destekleyici ve aynı zamanda dönemin ve geçmiş çağların sanat eserlerini öğretici bir nitelik taşımaktadır.

6. SINIF

Müze ziyaretleri, Farklı çağ ve kültürlerden örneklerin (Resim,heykel, mimari,grafik) incelenmesi ve yapılan çalışmaların orijinallerle karşılaştırılması. 7. SINIF

Resim, grafik, resim iletişim araçlarının eserleri, el

Orijinal eserlerin müzelerde ziyareti, çizim olarak kopyalanması; sınıfta konuyla ilgili kimi zaman alçı kopyaların gösterilmesi; Sanat tarihinin gelişimi göstermek için sergiler yapılması; bir yandan çizim, resim, heykel, tasarım gibi çalışmalar yaparak kendilerini ifade etmeleri, bir yandan da becerilerinin geliştirilmesi ve bu süreçte örnek eserleri de inceleyerek sanat tarihini tanıma yöntemi uygulanmaktadır.

Sanat Tarihi ve Sanat Eğitimi Öğretmenleri Tarafından Verilmektedir .

9. SINIF

Diğer çağların ve resim yapıtlarının Rönesans’taki resim ve grafiklerle karşılaştırılması, Rönesans ve Barok

Sanatı,Yakın çevrede orijinallerin incelenmesi; 19.ve 20.Yüzyıl Sanatı.

10. SINIF

Barok’tan Resim ve Grafik eserlerin analiz ve yorumlaması; Hollandalı sanatçılar ve hayatları; 20.yy Sanatı, Baskı Grafiğinin oluşum tarihi ve 20.yy metinleri; Müze ziyareti; Farklı Çağlardan İbret verici Örnekler

11. SINIF

Eser inceleme analiz ve yorumlama; 19. ve 20. yüzyılın resim, grafik, heykel ve mimarisi; Tarihsel bağlantılarıyla edebi eserler; Devrim mimarisi, klasikçilik, tarihçilik,

12. ve 13. SINIF

Sanat tarihindeki seçilmiş örneklerden birbiriyle ilişkileri ve gelişmeleri tanıma; Sanat tarihindeki önemli çağlar, Seçilmiş örnekler ve Orijinallerle karşılaşma.

Önemli temel yapıların incelenmesi ve sonuçların uygun dilsel şekilde sunuluşu

Kişisel ve gruptaki konuşmalar ve tartışmalar sayesinde eser inceleme; Orijinallerle karşılaşma ör. Müzede, galeride, kişisel koleksiyonda

Bağlantılardan ve gelişmelerden sanatçı tanıma; Daha büyük alanlarda ve sanat tarihsel sıralama örneklerinde, Sanatsal manzaralar, çağlar, stiller tanıma.

FRANSA

3. Sınıflar Seçmeli ve Zorunlu

Tarihi 2 saat şatolar ve kentsel ikâmetgâhlar: sanatsal ifadeler, yaşam ve resim-heykelli dekor, mobilya sanatı; toplumsal ve kültürel alışkanlık ve pratikler: görgü kuralları, mekânların kullanımı, edebî salonlar, konserler, tiyatro gösterileri, vs. işlenmektedir.

17. ile 19. yüzyıl arası büyük mizansenler: kraliyet girişleri, devrimci şenlikler, kraliyet meydanları, kentsel güzelleştirme ve temel atmalar, kamusal anıtlar ve bunların ışıklandırılması, vs. II. SINIF

19.yüzyıldan İkinci Dünya Savaşı’na kadar sanat tarihini kapsar ve dört ana tema etrafında şekillenir: Dört temadan üçü işlenir.

1.Sanat ve teknik yenilikler 2.Sanatçılar ve seyircileri

3.Mimarî, şehircilik ve yaşam tarzları 4.Büyük sanat merkezleri ve sanatın dolaşımı III. SINIF

19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20. yüzyılı Kapsar ve iki ana soru etrafında ele alınmaktadır:

-Birinci soru 19. yüzyılın ortasından beri sanatın evrimini etkileyen belli başlı ayrımlara dikkati çekmekte.

-İkinci soruysa ortak bir sorunsalla değişik sanatsal uygulamalara özgü temsil biçimlerini incelemeye yöneltir.

yandan ‘yöntembilimsel ve kavramsal bilgi ve araçları kazanma’ yöntemi kullanmaktadırlar.

Müfredat, ortak ve zorunlu bir bölümden ve serbest bir bölümden oluşur. Müfredatta belirtilen temalardan yola çıkarak eğitmenler, yerel kaynaklar ve ilgi alanları çerçevesinde, konuyla ilgili diledikleri örnekleri derste işlemekte özgürdürler.

‘Kültürel yaklaşım’da; Yerel ve bölgesel mirastan yola çıkarak, eserleri kendi ortamında incelenir ve bu konuda, tek veya grup halinde araştırma yapılarak, sözlü ve yazılı bilgi istenir.

‘Yöntembilimsel ve kavramsal bilgi ve araçları kazanma’ yönteminde; sanatla toplumsal ve düşünsel yaşam arasındaki ilişkileri açığa çıkarmak için; özgün terimler dağarcığına hâkim olarak esere anlam veren çeşitli öğelerin (eserin maddesi, biçimler ve teknoloji arasındaki ilişkiler, yaratıcıların tanınması, eserlerin kentsel bir medeniyetteki konumlanmaları, izleyici kitlelerin ağırlanması, vs.) dikkate alınmasını sağlayacak bir eleştirel analiz yöntemini geliştirilmesi istenir.

Müfredatın serbest bölümünü, Müfredatın belirlediği eğitim amaçlarına sağdık kalmak kaydıyla, öğrencilerin seviyelerini ve zevklerini, okulun ve çevrenin kaynaklarını; kısacası içinde bulunulan koşulların tamamını göz önünde bulundurarak pedagojik ekip , ister disiplin

disiplinlerin (plastik sanatlar, müzikal eğitim, tarih, dil, edebiyat, vs.) eğitimcilerin- den oluşan bir ekip

tarafından verilir.

İTALYA

Lise, 1., 2., 3.

ve 4. Sınıflar Zorunlu Tasarım ve Sanat Tarihi Haftada, 1. sınıf 1, 2.sınıf 3, 3. ve 4.sınıf 2 saat.

Mimari Çizim; Klasik döneme ait doğal ve dekoratif elemanlar ve mimari elemanlar.

Sanat Tarihinde; Mısır Sanatı, Minoik Miken Sanatı

Etrüsk Sanatı, Roma Sanatı, Hristiyan Sanatı II. SINIF

Mimari Çizimde; Sivil ve dini yapı görünümleri, Sanat tarihi programından seçilmiş doğal ve dekoratif elemanlar.

Sanat Tarihinde; Paleohristiyan Sanatı, Bizans Sanatı,Roma Sanatı,Gotik Sanatı, Rönesans Sanatı III. SINIF

Mimari Çizimde;Sivil ve dini yapı planları, Sivil ve dini yapı görünümleri,Sanat tarihi programından seçilmiş dekoratif elemanlar.

Sanat Tarihinde; İkinci Rönesans (büyük sanat dallarının önemli sanatçıları),1600’lü yıllar (büyük sanat dallarının önemli sanatçıları), 1700’ lü yıllar (büyük sanat dallarının önemli sanatçıları)

IV. SINIF

Mimari Çizimde; Modern Sanatta işlevsel ve dekoratif elemanlar.

Sanat Tarihinde; Neoklasizim, Empresyonizm, Ekspresyonizm, Puantilizm, 1800’lü ve 1900’lü yıllarda mimari,Kübizm, Fütürizm, Dadaizm, Pop art

analiz etme ve tek ya da grup halinde projeler sunma yöntemi uygulanmaktadır. Analize dayalı bir yöntemdir.

Sanat Tarihi Konusunda Uzman kişiler tarafından verilmektedir