Türkiye’nin Tarım Alanında AB İle Uyum Çalışmaları

Türkiye’nin OTP’ye uyum konusundaki yükümlülükleri ile ilgili son gelişmeler, 18 Şubat 2008 tarihli Katılım Ortaklığı Belgesi ile ortaya çıkmıştır. Bilindigi üzere KOB, AB tam üyeliğinin gerçekleşebilmesi için Türkiye tarafından

yerine getirilmesi gereken koşulların AB tarafından belirlendiği belgedir. En son açıklanan KOB’a göre de tarım alanında Türkiye’nin AB OTP’sine uyum konusundaki yükümlülükleri kısa ve orta vadede olmak üzere şu şekilde sıralanmıştır:

Kısa Vade229

Tarım ve Kırsal Kalkınma

• AB gerekliliklerine uygun olarak akredite edilecek bir IPARD (Katılım

Öncesi Mali Yardım Aracı- Kırsal Kalkınma Bileşeni) ajansının kurulması.

• Dana eti, canlı büyükbaş ve yan ürünlerinin ticaretiyle ilgili kısıtlamaların

kaldırılması.

Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı

• Gıda, yem ve veterinerlik konularında AB gereklilikleriyle uyumlu ve AB

müktesebatının tam olarak aktarılmasına olanak sağlayacak bir çerçeve kanunun kabul edilmesi.

• AB müktesebatıyla uyumlu olarak büyükbaş hayvanların kimliklendirilmesi ve

hareketlerinin kaydı sisteminin işlerliğinin sağlanması ve koyun ve keçilerin hareketlerinin izlenmesi için uygun bir sistemin uygulanmaya başlanması.

• Trakya bölgesinin Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı tarafından, aşılama

yoluyla şap hastalığından ari bölge olarak tanınması için gerekli önlemlerin alınması.

• AB müktesebatına dayalı olarak tüm tarım- gıda işletmelerinin

sınıflandırılması ve bu işletmelerin iyileştirilmesi için bir Ulusal Program hazırlanması.

229

Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2007 Yılı Katılım Ortaklığı Belgesi,

http://www.abgs.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/Kob/Turkiye_Kat_Ort_Belg_2007.pdf, (10.01.2010), s. 12

Balıkçılık

• Özellikle, balıkçılıkla ilgili tüm konulardan sorumlu merkezi bir birim

oluşturulması yoluyla idari yapıların güçlendirilmesi. Ayrıca, balıkçılık denetim ve kontrol hizmetlerinin güçlendirilmesine özel önem verilmesi

• Denetim ve kontrol ile kaynak ve filo yönetimi alanları da dahil olmak üzere,

AB gerekliliklerine uygun olarak revize edilmiş Su Ürünleri Kanunun kabul edilmesi.

Orta Vade230

Tarım ve Kırsal Kalkınma

• Tarım arazilerindeki denetime hazırlık teşkil etmesi açısından, arazi

tanımlama ve Ulusal Çiftçi Kayıt Sisteminin geliştirilmesine devam edilmesi.

• Tarım-çevre tedbirlerinin gelecekte uygulanabilmesi bakımından, çevre ve

kırsal bölgelere ilişkin pilot eylemlerin uygulanması için hazırlıklara başlanması.

Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı

• Hayvan hastalıklarına karşı kontrol tedbirlerinin kabul edilmesi ve hayvan

sağlığı ile ilgili durumun gerektirmesi halinde eradikasyon planlarının oluşturulması.

• Bilhassa referans laboratuarları, kalıntı testleri (kontrol planları dahil) ve

numune alma işlemleri başta olmak üzere, gıda güvenliği ile hayvan ve bitki sağlığı alanlarında laboratuar ve kontrol kapasitelerinin geliştirilmesi.

230 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2007 Yılı Katılım Ortaklığı Belgesi,}

http://www.abgs.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/Kob/Turkiye_Kat_Ort_Belg_2007.pdf, (10.01.2010), s. 18

• Bulaşıcı Süngerimsi Ensefalopati (TSE) ve hayvansal yan ürünler ile ilgili

mevzuata uyum sağlanması ve gerekli toplama ve bertaraf sistemlerinin kurulmaya başlanması.

Balıkçılık

• Deniz kaynakları hakkında doğru bilgi elde etmek amacıyla güvenilir bir stok

değerlendirme sisteminin kurulması.

• Mevcut filo kayıt sisteminin AB koşullarına uyarlanması.

31 Aralık 2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Birliği Müktesebatı’nın Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program’ın tarım alanında öngördüğü öncelikler listesi ve bunlara ilişkin yapılacak düzenlemeler, başlıklar halinde, aşağıdaki gibidir:

Tarım ve Kırsal Kalkınma

1. AB gerekliliklerine uygun olarak akredite edilecek bir IPARD (Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı – Kırsal Kalkınma Bileşeni) ajansının kurulması 5648 sayılı Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun 18 Mayıs 2007 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş; anılan Kanunu tadil eden 5818 sayılı Kanun da 5 Aralık 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.231 2. Tarım arazilerindeki denetime hazırlık teşkil etmesi açısından, arazi

tanımlama ve Ulusal Çiftçi Kayıt Sisteminin geliştirilmesine devam edilmesi.232

231 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 109 232 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 112

3. Tarım – Çevre tedbirlerinin gelecekte uygulanabilmesi bakımından, çevre ve

kırsal bölgelere ilişkin pilot eylemlerin uygulanması için hazırlıklara başlanması. 233

Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı

1. Gıda, yem ve veterinerlik konularında AB gereklilikleriyle uyumlu ve AB

müktesebatının tam olarak aktarılmasına olanak sağlayacak bir çerçeve kanunun kabul edilmesi. 234

2. AB müktesebatıyla uyumlu olarak büyükbaş hayvanların kimliklendirilmesi ve

hareketlerinin kaydı sisteminin işlerliğinin sağlanması ve koyun ve keçilerin hareketlerinin izlenmesi için uygun bir sistemin uygulanmaya başlanması.235 3. Trakya bölgesinin Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı tarafından, aşılama

yoluyla şap hastalığından ari bölge olarak tanınması için gerekli önlemlerin alınması.236

4. AB müktesebatına dayalı olarak tüm tarım- gıda işletmelerinin

sınıflandırılması ve bu işletmelerin iyileştirilmesi için bir Ulusal Program hazırlanması.237

5. Hayvan hastalıklarına karşı kontrol tedbirlerinin kabul edilmesi ve hayvan

sağlığı ile ilgili durumun gerektirmesi halinde eradikasyon planlarının oluşturulması.238

6. Bilhassa referans laboratuvarları, kalıntı testleri (kontrol planları dahil) ve

numune alma işlemleri başta olmak üzere, gıda güvenliği ile hayvan ve bitki sağlığı alanlarında laboratuvar ve kontrol kapasitelerinin geliştirilmesi.239

233 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 116 234 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 117 235 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 119 236 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 121 237 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s.122 238 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 123

7. Bulaşıcı Süngerimsi Ensefalopati (TSE) ve hayvansal yan ürünler ile ilgili

mevzuata uyum sağlanması ve gerekli toplama ve bertaraf sistemlerinin kurulmaya başlanması.240

Balıkçılık

1. Özellikle, balıkçılıkla ilgili tüm konulardan sorumlu merkezi bir birim

oluşturulması yoluyla idari yapıların güçlendirilmesi. Ayrıca, balıkçılık denetim ve kontrol hizmetlerinin güçlendirilmesine özel önem verilmesi.241

2. AB gerekliliklerine uygun olarak revize edilmiş Su Ürünleri Kanununun kabul edilmesi.242

3. Deniz kaynakları hakkında doğru bilgi elde etmek amacıyla güvenilir bir stok değerlendirme sisteminin kurulması.243

4. Mevcut filo kayıt sisteminin AB koşullarına uyarlanması.244

Tarım ve Kırsal Kalkınma Faslı ile Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Faslı AB Konseyinde onaylanmış olup, açılış kriterleri belirlenmiştir, Balıkçılık Faslının ise taslak tarama sonu raporu henüz Türkiye’ye iletilmemiş olup, AB Konsey’inde görüşmesi sürmektedir.245

239 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 132 240 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 138 241 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 141 242 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s.144 243 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 145 244 _{Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2008 Yılı Ulusal Programı,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (10.01.2010), s. 147 245 _{Müzakere Sürecinde Mevcut Durum, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği,} http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=65&l=1, (15.01.2010)

Avrupa Komisyonu tarafından 14 Ekim 2009 tarihinde açıklanan Türkiye hakkındaki İlerleme Raporu’nda Türk tarımının OTP ile uyum durumu şu şekilde ifade edilmiştir.

Tarım ve Kırsal Kalkınma

AB müktesebatına uyum sınırlıdır. Mevcut tarımsal destek politikaları ve stratejik politika oluşturma bakımından gittikçe OTP’den uzaklaşılmakta ve IPARD yapılarının akreditasyonuna yönelik takvimde sürekli kayma meydana gelmesi, kırsal kalkınma fonlarının AB standartları ile uyumlu yönetimine yönelik işleyen idari ve organizasyonel yapı ve işlemlerin oluşturulmasında zorluklar ortaya çıkarmaktadır. Karşılıklı yükümlülüklerin ihlali anlamına gelen sığır türü hayvan ürünlerinin ticareti önündeki teknik engeller acil bir konu olmaya devam etmektedir. Tarım istatistikleri ve arazi/çiftçi kayıtları konularında stratejiler hazırlanması yavaş ilerlemektedir. Genel olarak, bu alandaki ilerleme sınırlıdır.246

Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası

Gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı politikası alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Çabalar devam etmiş olup, bu alandaki AB müktesebatının iç hukuka aktarılması ve uygulanması hâlâ erken aşamadadır. Bu fasıldaki uyumun sürdürülmesi bakımından, idari yapıların güçlendirilmesi kilit unsur olmaya devam etmektedir.247

Balıkçılık

Kaynak ve filo yönetimi ile uluslararası anlaşmaların uygulanması konularında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Ancak, bu fasıldaki mevzuat uyumu

246

2009 İlerleme Raporu, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği,

http://www.abgs.gov.tr/files/pub/ilerleme_rap_2009.pdf , (18.12.2009), s.54 247 _{2009 İlerleme Raporu, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği,}

konusunda ilerleme kaydedilmemiştir. Türkiye, ortak balıkçılık politikasının uygulanması için gerekli idari yapıları henüz oluşturmamıştır.248

248 _{2009 İlerleme Raporu, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği,}

III. BÖLÜM

3. AB VE TÜRKİYE’DE İSTİHDAM