Türkiye’de, AB çerçevesinde başlatılan ve yürütülmekte olan eAvrupa ve eAvrupa+ girişimini destekleyici bilgi toplumu oluşturmaya yönelik bilgi toplumu ölçütlerinin belirlenmesi ve ilgili istatistiklerin üretilmesine yönelik çalışmaların merkezinde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından AB normlarına uygun olarak hazırlanıp yürütülmekte olan Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması bulunmaktadır. Bu nedenle, bu araştırmaların en günceli olan
“Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması—2013” (Türkiye İstatistik Kurumu, 2013) sonuçlarının ilgili kısımlarının değerlendirilmesi için bu raporda da ayrı bir bölüm oluşturulmuştur.
2004 2005 2006 (*) 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Bilgisayar Kullanımı - Computer Usage - 87,8 - 88,7 90,6 90,7 92,3 94,0 93,5 92,0
İnternet Erişimi - Internet Access - 80,4 - 85,4 89,2 88,8 90,9 92,4 92,5 90,8
Web Sitesi Sahipliği - Having Website - 48,2 - 63,1 62,4 58,7 52,5 55,4 58,0 53,8
Bilgisayar Kullanımı (Toplam)- Computer Usage (Total) 23,6 22,9 - 33,4 38,0 40,1 43,2 46,4 48,7 49,9
Erkek - Male 31,1 30,0 - 42,7 47,8 50,5 53,4 56,1 59,0 60,2
Kadın - Female 16,2 15,9 - 23,7 28,5 30,0 33,2 36,9 38,5 39,8
İnternet Kullanımı (Toplam) - Internet Usage (Total) 18,8 17,6 - 30,1 35,9 38,1 41,6 45,0 47,4 48,9
Erkek - Male 25,7 24,0 - 39,2 45,4 48,6 51,8 54,9 58,1 59,3
Kadın - Female 12,1 11,1 - 20,7 26,6 28,0 31,7 35,3 37,0 38,7
Hanelerde İnternet erişim imkanı - Households with
access to the Internet 7,0 8,7 - 19,7 25,4 30,0 41,6 42,9 47,2 49,1
Kaynak: TÜİK, Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması, Hanelerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması (16-74 yaş arası bireyler)
Source: TurkStat, Use of Information and Communication Technology (ICT) in Enterprises, Use of Information and Communication Technology (ICT) in Households and Individuals (16-74 age group)
(*) 2006 yılında Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması ve Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Anketi Uygulanmamıştır (*) Use of ICT in Enterprises Survey and ICT Usage in Households and Individuals survey w as not conducted in 2006.
Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı ICT Usage in Enterprises
Hanelerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı ICT Usage in Households and Individuals
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
Tablo 5.2. En Son Kullanım Zamanına Göre Bireylerin* Bilgisayar ve İnternet Kullanım Oranı (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Bu tabloda en çok öne çıkan sonuç; Türkiye’de 16-74 yaş arasındaki nüfusun %50,1’inin hiç bilgisayar, %51,1’inin de hiç İnternet kullanmamış olmasıdır. Yine bu tabloya göre en dezavantajlı kesimin %80,7’si hayatında hiç bilgisayar kullanmamış ve %81,6’sı hiç İnternet kullanmamış olan kırsal kesimdeki kadınlar olduğu görülmektedir.
Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın
Türkiye 49,9 60,2 39,8 48,9 59,3 38,7
Kent 59,0 69,0 49,1 58,0 68,1 48,0
Kır 29,5 40,1 19,3 28,6 39,2 18,4
Türkiye 44,3 54,4 34,4 43,2 53,1 33,4
Kent 53,2 63,1 43,2 51,8 61,8 42,0
Kır 24,6 34,6 15,0 23,7 33,2 14,6
Türkiye 50,1 39,8 60,2 51,1 40,7 61,3
Kent 41,0 31,0 50,9 42,0 31,9 52,0
Kır 70,5 59,9 80,7 71,4 60,8 81,6
Tablo 5.3. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey 1'e Göre Bireylerin* Bilgisayar ve İnternet Kullanım Oranı (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Bu tabloda ise Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli (TRB1 Malatya Alt Bölgesi) ve Van, Muş, Bitlis, Hakkari (TRB2 Van Alt Bölgesi) illerinin bilgisayar ve İnternet kullanım oranları anlamında en dezavantajlı durumda oldukları görülmektedir.
Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın
TR Türkiye 49,9 60,2 39,8 48,9 59,3 38,7
TR1 İstanbul 62,1 70,0 53,7 61,4 69,5 52,8
TR2 Batı Marmara 53,3 62,0 44,4 52,2 60,8 43,4
TR3 Ege 50,4 59,7 41,4 49,7 58,8 40,9
TR4 Doğu Marmara 55,9 65,9 45,9 55,3 65,3 45,3
TR5 Batı Anadolu 59,8 69,7 49,9 58,5 68,3 48,8
TR6 Akdeniz 45,3 55,5 35,6 43,7 54,2 33,6
TR7 Orta Anadolu 48,0 59,3 36,3 46,2 56,9 35,1
TR8 Batı Karadeniz 40,6 51,3 30,3 39,8 50,6 29,5
TR9 Doğu Karadeniz 40,8 51,4 30,5 40,5 50,8 30,3
TRA Kuzeydoğu Anadolu 35,3 47,7 24,3 33,3 46,4 21,7
TRB Ortadoğu Anadolu 31,8 45,0 19,5 31,0 44,1 18,8
TRC Güneydoğu Anadolu 35,8 49,5 23,1 34,5 48,9 21,4
* 16-74 yaş grubu
BÖLGELER (İBBS Düzey 1)
Bilgisayar İnternet
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
Tablo 5.4. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey 1'e Göre Hanelerde İnternet Erişim İmkânı (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Bu tablodaki en çarpıcı veri ise Türkiye’de 16-74 yaş arasındaki nüfusunun %50,2’sinin İnternete erişim imkânının bulunmamasıdır. Bu durum aynı grubun %51,1’inin hayatında neden hiç İnternet kullanmamış olduğunu da büyük oranda açıklar niteliktedir. Dolayısıyla, erişim imkânında bir artışın kullanımda da benzer bir artışa yol açacağı var sayılabilir.
% İnternete erişim imkanı var İnternete erişim imkanı yok Bilmiyor
TR Türkiye 49,1 50,2 0,7
TR Kent 57,4 42,0 0,6
TR Kır 29,1 69,8 1,1
TR1 İstanbul 63,3 36,4 0,3
TR2 Batı Marmara 58,8 40,9 0,3
TR3 Ege 46,7 52,4 0,9
TR4 Doğu Marmara 56,8 43,0 0,2
TR5 Batı Anadolu 52,4 45,6 1,9
TR6 Akdeniz 44,4 54,8 0,8
TR7 Orta Anadolu 46,8 52,4 0,8
TR8 Batı Karadeniz 39,9 59,1 0,9
TR9 Doğu Karadeniz 34,8 65,0 0,2
TRA Kuzeydoğu Anadolu 44,7 55,1 0,2
TRB Ortadoğu Anadolu 37,7 61,8 0,5
TRC Güneydoğu Anadolu 27,5 71,4 1,1
Ayrıca, bir önceki tabloya kıyasla, bu Şekilde Güneydoğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinin İnternete erişim imkânı bulunmaması anlamında Ortadoğu Anadolu’dan daha dezavantajlı durumda olduğu görülmektedir. Bu da aslında Ortadoğu Anadolu’da bilgisayar ve İnternet kullanımın teşvik edilmesi ve eğitimler verilmesi ile kullanım oranlarının yükseltilebileceği anlamına gelmektedir.
Tablo 5.5. Hanelerde Bilişim Teknolojileri Bulunma Oranı (%) (Kaynak:
Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Hanelerde bilişim teknolojileri bulunma oranını teknolojik cihaz ve kent-kır farklılaşması bazında gösteren Tablo 5.5’te, 2013 itibariyle cep telefonlarının en yaygın kullanılan cihaz olduğu, buna karşın hanelerde masaüstü ve taşınabilir bilgisayar bulunma oranının %30’lar
Türkiye Kent Kır
Masaüstü bilgisayar 30,5 36,2 17,0
Taşınabilir bilgisayar (Dizüstü, netbook vb.) 31,4 37,9 15,6
Tablet bilgisayar 6,2 8,1 1,5
Cep telefonu (Akıllı telefonlar dahil) 93,7 95,6 89,1
Sabit hatlı telefon 37,9 40,6 31,5
Oyun konsolu 5,0 6,6 1,4
İnternete bağlanabilen TV 7,3 9,5 1,9
Dijital fotoğraf makinesi / kamera 28,1 34,7 12,3
DVD / VCD / DivX oynatıcı 30,6 36,6 16,2
Hiçbiri 3,1 1,8 6,3
Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam 100 olmayabilir.
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
civarında düşük yüzdeye sahip olduğu görülmektedir. Türkiye genelinde %6,2 ile son derece düşük yüzdeye olan tablet bilgisayar sahipliği başlığında kent ve kır farklılaşmasının oransal olarak çok fazla olması da dikkat çekicidir.
Tablo 5.6. İnternete Bağlı Araçların Hanelerde Bulunma Oranı (Kaynak:
Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Hanelerde bulunan bilişim teknolojilerinin günümüzde bu cihazların İnternete bağlı olmadığı durumda neredeyse işlevsiz hale gelmiş olduğu düşünülecek olursa, İnternete bağlı cihazların evlerde bulunma oranı da özel bir önem kazanmaktadır. Tablo 5.6.
incelendiğinde, 2013 yılı itibariyle yine cep telefonlarının yaygınlık açısından öne çıktığı, ancak İnternete bağlı masaüstü ve taşınabilir bilgisayarların tüm haneler içinde bulunma oranının da düşük değerlere sahip olduğu görülebilmektedir.
%
Türkiye Kent Kır Türkiye Kent Kır
Masaüstü bilgisayar 21,8 26,4 10,7 44,3 45,9 36,9
Taşınabilir bilgisayar (dizüstü, tablet, netbook vb.) 25,6 31,6 11,1 52,2 55,1 38,1
Cep telefonu / akıllı telefon 29,9 34,9 18,0 61,0 60,8 61,7
Oyun konsolu 1,0 1,3 0,1 2,0 2,3 0,5
İnternete bağlanabilen TV 2,9 3,8 0,7 5,9 6,7 2,5
Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam 100 olmayabilir.
İnternete bağlı araçlar
Evden İnternete erişim imkanı olan haneler içinde
Tüm haneler içinde
Tablo 5.7. Evden İnternet Erişim İmkânı Olmayan Hane Oranı (%) ve Nedenleri (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Tablo 5.7’deki cevaplar incelendiğinde, evlerde İnternet erişimi olmamasının en önemli nedenleri arasında İnternetin gerekliliği ve faydaları hakkında bilgi eksikliği, cihaz ve bağlantı ücretlerinin yüksek olması ve kişilerin bilgisayar ve İnternet kullanmayı bilmemeleri sayılabilir. 2013 yılı itibariyle Türkiye genelinde nüfusun %12,1’inin, kırsalda ise %19’unun İnternet hakkında hiçbir fikri olmaması dikkat çekicidir.
%
Türkiye Kent Kır
Evden İnternete erişim imkanı olmayan hane oranı 50,2 42,0 69,8
Evden İnternete erişim imkanı olmayan hanelerin nedenleri
İnterneti başka yerde kullandığından (iş, okul, internet kafe, vb.) 16,8 20,3 11,7
Hanede kimsenin İnternet kullanmasına gerek olmuyor (içerik faydasız, zararlı veya ilginç değil vb.) 35,7 39,0 30,9
Fiyatlar yüksek olduğundan bilgisayar vb. cihaz alamıyor 28,2 29,1 27,0
İnternete bağlantı ücretinin yüksek olması (ADSL, çevirmeli bağlantı, abonelik vb. ücretleri) 29,8 33,0 25,2
Kullanmayı yeterince bilmiyor 20,3 16,9 25,1
Gizlilik ya da güvenlik sebebiyle kullanılmıyor 1,4 1,9 0,8
Bulunulan bölgede genişbant bağlantı imkanı bulunmuyor 2,0 0,3 4,5
Kullanmak için fiziksel engeli bulunuyor 0,4 0,5 0,3
İnternet hakkında hiçbir fikri yok 12,1 7,3 19,0
Diğer 0,5 0,6 0,3
Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam 100 olmayabilir.
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
Tablo 5.8. Son Üç Ay* İçinde Bireylerin** Yaş Grubu, Eğitim ve İşgücü Durumuna Göre Bilgisayar Kullanım Oranı (%) (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Bu raporda daha önce de vurgulandığı üzere, üstteki Tabloda yaş ve eğitim durumuna göre dezavantajlı olan kesimlerin (65-74 yaş arası
İşgücüne dahil olanlar 58,9 59,2 58,2
Ücretli, maaşlı veya yevmiyeli 69,0 67,2 74,7
İşveren 78,0 77,7 80,1
Kendi hesabına çalışan 34,7 34,3 38,8
Ücretsiz aile işçisi 21,1 48,7 7,9
İşsiz 56,8 51,0 72,5
İşgücüne dahil olmayanlar 30,8 41,9 26,8
Eğitim/Öğretime devam ediyor 90,1 92,9 87,0
Ev işleri ile meşgul (çocuk,yaşlı,hasta vb kişilerin bakımı dahil) 20,0 22,2 19,9
Emekli veya işi bırakmış 20,0 18,0 27,0
Özürlü veya hasta(çalışamaz halde) 7,7 9,7 5,7
Ailevi ve kişisel nedenler 43,3 37,4 50,2
* Ocak-Mart 2013
** 16-74 yaş grubu
ve okul bitirmemiş olanlar) bilgisayar kullanımı anlamında da en dezavantajlı durumda olduğunu göstermektedir.
Ancak, işsizlerin bilgisayar kullanım oranının (%56,8) işgücüne dâhil olanlar kullanım ortalamasına (%58,9) çok yakın bir değere sahip olması ve bu kategorideki kadınların bilgisayar kullanım oranının (%72,5) erkeklerin kullanım oranından (%51) önemli ölçüde yüksek olması dikkat çekicidir.
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
Tablo 5.9. Son Üç Ay İçinde* Bireylerin** Yaş grubu, Eğitim ve İşgücü Durumuna Göre İnternet Kullanımı (%) (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Önceki tabloya benzer şekilde, Tablo 5.9’da da yaş ve eğitim durumuna göre dezavantajlı olan kesimlerin (65-74 yaş arası ve okul bitirmemiş olanlar) İnternet kullanımı anlamında da en dezavantajlı durumda olduğunu görülmektedir. Ancak, işsizlerin İnternet kullanım oranının (%55,6) işgücüne dâhil olanlar kullanım ortalamasına
İşgücüne dahil olanlar 57,8 57,9 57,2
Ücretli, maaşlı, yevmiyeli 67,5 65,6 73,4
İşveren 78,6 78,5 80,1
Kendi hesabına çalışan 33,8 33,3 38,3
Ücretsiz aile işçisi 20,8 48,8 7,5
İşsiz 55,6 49,7 71,5
İşgücüne dahil olmayanlar 29,6 40,3 25,8
Eğitim/Öğretime devam ediyor 87,6 90,5 84,3
(%57,8) çok yakın bir değere sahip olması ve bu kategorideki kadınların İnternet kullanım oranının (%71,5) erkeklerin kullanım oranından (%49,7) önemli ölçüde yüksek olması dikkat çekicidir. İşsiz bireylerin bilgisayar ve İnternet kullanım oranlarındaki yüksek değerler ve her ne kadar diğer kategorilerde dezavantajlı durumda olsalar da kadınların bu kategoride erkeklere kıyasla önemli ölçüde avantajlı bir profil çizmesi, bu bireylerin doğru yönlendirme ve eğitimle mevcut bilgisayar ve İnternet kullanma becerilerini kendilerine istihdam sağlama aracı olarak kullanabileceklerini düşündürtmektedir.
Tablo 5.10. Son Üç Ay* İçinde İnternet Kullanan Bireylerin** Kullanım Yeri ve Kullanım Sıklığı (%) (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Bu tablodaki en dikkat çekici bölüm, İnternet kullanım yeri olarak okulların ve de özellikle aralarında kütüphanelerinde bulunduğu “diğer”
başlığı altındaki çoğunluğu kamu kurumunun, alışveriş merkezi ve
%
Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın
Kullanım Yeri
Evde 73,0 68,1 80,7 75,5 71,0 82,1 61,0 56,0 71,8
İşyerinde (evde çalışanlar hariç) 36,0 42,8 25,2 38,1 45,9 26,8 25,3 30,0 14,9
Eğitim alınan yerde (okul, kurs vb.) 9,4 8,2 11,1 9,1 8,1 10,5 10,8 8,8 15,1
İnternet kafede 16,1 22,3 6,3 13,8 19,2 5,9 27,2 35,4 9,1
Başkalarının evinde (arkadaş, akraba, vb.) 22,4 21,1 24,5 22,9 21,7 24,6 20,1 18,5 23,6
Kablosuz bağlantının yapılabildiği yerlerde
(alışveriş merkezi, havaalanı, vb.) 11,9 12,4 11,1 13,2 13,9 12,2 5,5 6,0 4,3
Diğer (Sivil toplum kuruluşları, kütüphane, postane,
otel, belediye binası ve devlet kurumları vb.) 0,8 0,8 0,7 0,8 0,9 0,7 0,5 0,5 0,5
Kullanım sıklığı
Düzenli İnternet kullanıcısı 91,6 92,8 89,6 92,6 93,9 90,6 86,7 88,2 83,6
Hemen her gün 68,9 70,7 66,1 71,4 73,7 68,1 56,6 58,0 53,6
Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam 100 olmayabilir.
Türkiye Kent Kır
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
alması ve neredeyse “sıfır” değerine yakın değerlerle temsil edilmesidir.
Tablo 5.11. Düzenli İnternet Kullanan Bireylerin* Oranı (Kaynak:
Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Önceki tablolarda son 3 ay verilerine göre Türkiye’de 16-74 yaş arasındaki nüfus bazında İnternet kullanım oranı %48,9 olarak
%
Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın
TR Türkiye 39,5 49,2 30,0 91,6 92,8 89,6
TR Kent 48,0 58,0 38,0 92,6 93,9 90,6
TR Kır 20,6 29,3 12,2 86,7 88,2 83,6
TR1 İstanbul 52,3 60,5 43,8 96,1 97,0 94,8
TR2 Batı Marmara 43,3 52,5 34,0 90,9 92,8 87,9
TR3 Ege 39,5 48,2 31,0 90,1 90,6 89,2
TR4 Doğu Marmara 45,5 55,5 35,7 90,4 92,0 88,0
TR5 Batı Anadolu 49,9 60,2 39,7 93,9 96,4 90,4
TR6 Akdeniz 33,9 43,6 24,5 88,5 90,6 85,1
TR7 Orta Anadolu 35,6 44,7 26,2 88,9 90,1 86,9
TR8 Batı Karadeniz 31,1 41,2 21,3 88,7 90,0 86,3
TR9 Doğu Karadeniz 31,6 41,3 22,2 93,9 97,2 88,3
TRA Kuzeydoğu Anadolu 24,2 34,3 15,2 85,2 84,5 86,6
TRB Ortadoğu Anadolu 22,6 32,5 13,3 87,0 87,0 87,1
TRC Güneydoğu Anadolu 25,1 36,9 14,4 88,4 89,0 87,1
* 16-74 yaş grubu
Düzenli İnternet kullanıcısı: Her gün veya haftada en az bir defa İnternet kullanan birey.
Son üç ay içinde İnternet kullanan bireyler içinde
Tüm bireyler içinde
yakınsayacak şekilde her gün veya haftada en az bir defa İnternet kullanan birey oranının dikkate alındığı durumda, söz konusu nüfusun aslında sadece %39,5’inin düzenli İnternet kullanıcısı olarak bilgi toplumu vatandaşlığına yakınlaşmış olduğu Tablo 5.11’den görülmektedir.
Tablo 5.12. Son Üç Ay* İçinde İnternet Kullanan Bireylerin** İnterneti Kişisel Kullanma Amaçları (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
%
Amaçlar Türkiye Kent Kır
E - Posta gönderme/alm a 62,5 63,8 56,1
İnternet üzerindeki sosyal gruplara katılma 73,2 72,1 78,3
Online haber, gazete ya da dergi okuma 75,6 76,4 71,8
Düzenli olarak bilgi alm ak için haber servis ya da ürünlerine abone olm a 21,3 21,8 18,7
Sağlıkla ilgili bilgi arama (yaralanma, hastalık, beslenme, vb.) 59,6 62,4 46,2
Eğitim ve kurslarla ilgili bilgi arama 45,9 47,7 37,5
Mal ve hizmetler hakkında bilgi arama 59,9 62,7 46,3
Yazılım indirme (oyun yazılımları hariç) 19,1 20,0 14,7
Web siteleri aracılığıyla toplumsal veya siyasal konular ile ilgili görüşleri
okuma veya paylaşma 28,7 28,9 28,0
Toplumsal veya siyasal bir konuda online bir oylamaya katılma 12,8 13,6 9,1
Herhangi bir konuda online (çevrimiçi) eğitim alma (yabancı dil, bilgisayar
vb.) 8,4 9,0 5,5
Herhangi bir konu ile ilgili bilgi alm ak için Wikipedia, On-line ansiklopedi vb.
kullanm a 32,6 33,8 26,2
İş arama ya da iş başvurusu yapma 12,9 13,8 8,4
Profesyonel bir gruba katılma 4,2 4,7 1,7
Seyahat veya seyahat ile ilgili konaklam a için online hizm etleri kullanm a 26,6 27,4 25,5
Mal veya hizmet satışı 9,3 10,0 6,0
İnternet üzerinden telefonla görüşme / video görüşmesi (webcam ile) 55,1 56,6 47,4
İnternet bankacılığı 24,8 26,8 15,4
* Ocak-Mart 2013
** 16-74 yaş grubu
Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam 100 olmayabilir.
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
Tablo 5.12’nin daha sağlıklı değerlendirilebilmesi için aşağıda sunulan Şekil 5.1 ile ve 2011-2012 yıllarına ait veriler ile birlikte incelenmesi faydalı olacaktır.
Şekil 5.1. TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması 2011-2012 Verilerine Göre Belirtilen İnternet Kullanım Amaçları (Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2013a, s. 80)
Tablo 5.12 ile Şekil 5.1 birlikte incelendiğinde, 2011 ile 2013 yılları arasında Türkiye’de 16-74 yaş arası nüfus içerisinde İnternet kullanan bireylerin İnterneti en çok çevrimiçi haber, gazete ya da dergi okumak için kullandığı görülmektedir. İnternet üzerindeki sosyal gruplara katılma ve elektronik posta gönderme gibi faaliyetler de nispeten daha çok kullanımın olduğu alanlar olarak öne çıkarken;
eğitim alma, iş arama ya da iş başvurusu yapma, mal veya hizmet
alanlar ile finansal katılımcılığın bir göstergesi olabilecek İnternet bankacılığı kullanma gibi kullanım alanlarının son derece sınırlı kaldığı görülmektedir.
Tablo 5.13. Meslek Gruplarına Göre Bireylerin* Bilgisayar ve İnternet Kullanımı (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Bu tablodan da görüleceği üzere, meslek grupları bazında en
Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın
Silahlı kuvvetlerle ilgili meslekler 82,0 82,3 77,3 81,6 81,8 77,3
Yöneticiler 91,2 90,5 94,3 90,5 89,6 94,3
Profesyonel meslek mensupları 96,9 96,3 97,7 96,7 96,2 97,5
Teknisyenler, teknikerler ve yardımcı profesyonel meslek mensupları 92,9 93,1 92,4 92,9 93,0 92,9
Büro hizmetlerinde çalışan elemanlar 92,5 90,4 96,4 91,6 89,1 96,3
Hizmet ve satış elemanları 74,5 73,6 77,5 73,4 72,5 76,4
Nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanları 20,4 27,2 8,1 19,0 25,6 7,1
Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar 72,1 70,6 81,8 70,9 69,6 79,7
Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 73,2 75,4 57,1 72,9 75,1 57,1
Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 49,4 53,2 35,2 48,7 52,6 34,2
*16-74 yaş
Bilgisayar kullananlar İnternet kullananlar ISCO-08 Meslek grubu
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
Tablo 5.14. Son 12 Ay* İçinde İnternet Kullanan Bireylerin** Kişisel Amaçla Kamu Kurum/Kuruluşlarıyla İletişimde İnterneti Kullanma Oranı (%) ve Yürüttükleri Faaliyetler (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Daha önceki kısımlarda belirtildiği üzere, Türkiye’de e-Devlet amaçlı İnternet kullanımı potansiyelinin çok gerisindedir. Bu tablodan da görüleceği üzere, bu bağlamda yürütülen en önemli faaliyet tek-yönlü bilgi aktarımı biçiminde olup, vatandaşın devlet kurumları ile gerçek etkileşimini gösteren resmi form indirme ve gönderme faaliyetleri çok düşük düzeylerdedir.
%
Türkiye Kent Kır
Kişisel amaçla kamu kurum / kuruluşlarıyla iletişimde İnterneti kullananların oranı 41,3 43,7 29,9 Yürütülen faaliyetler
Kamu kuruluşlarına ait web sitelerinden bilgi edinme 37,5 39,6 27,5
Resmi formları / dokümanları indirme 13,3 14,3 8,6
Form doldurma veya doldurulmuş form gönderme 15,5 16,8 9,6
* Nisan 2012 - Mart 2013
** 16-74 yaş grubu
Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam 100 olmayabilir.
Tablo 5.15. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey 1'e Göre Son 12 Ay* İçinde Kişisel Amaçla Kamu Kurum/Kuruluşlarıyla İletişimde İnterneti Kullanma Oranı (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Yine bu raporda daha önce belirtildiği üzere, Türkiye’de 16-74 yaş arası nüfusun e-Devlet amaçlı İnternet kullanımı %19,1 oranındadır. Ancak bu Tablo da bölgesel farklılıkları göstermesi açısından önemlidir. Zira daha önceki kısımlarda yapılan bölgesel karşılaştırmalarda Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri en dezavantajlı bölgeler olarak öne çıkmışken, e-Devlet amaçlı İnternet kullanımı anlamında Türkiye’de en dezavantajlı bölgenin Doğu Karadeniz bölgesi olduğu görülmektedir. Dolayısıyla, e-Devlet kullanımın artırılmasına yönelik atılacak adımlarda Doğu Karadeniz
Tüm bireyler** içinde Son 12 ay içinde İnternet kullanan bireyler** içinde
Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm Çabaları ve Sonuçları
bölgesinin özellikle hedeflenmesi gerekmektedir.
Tablo 5.16. İnternet Kullanan Bireylerin İnternette Yürüttükleri Faaliyetler (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2013)
Tablo 5.16’da esas itibariyle İnternet kullanan bireylerin İnternette yürüttükleri faaliyetler dikkate alınarak İnternet ve bilgisayar kullanımı bilgi ve beceri düzeyleri hakkında profil oluşturulmaya çalışıldığı görülmektedir. Görüleceği üzere, yapılan faaliyetlerin çoğunluğu görüntüleme odaklı olup, içerik üretme yönlü faaliyetler en alt düzeydedir.
Bu farklılaşma bir aşağıda verilen Şekil 5.2’de 2011 yılına ait verilerle ortaya çıkarılmış olan “seyirciler” ve “üreticiler” arasındaki büyük uçurumun 2013 yılında da büyük oranda devam ettiğini göstermektedir.
İnternet ile ilgili yapılan işlemler Toplam Erkek Kadın
Bilgi edinmek için arama motoru kullanma 96,5 96,4 96,6
Dosya ekleyerek e-posta gönderme 59,5 61,4 51,1
Konuşma odalarına (chat), haber gruplarına ya da sanal
tartışma forumlarına mesaj gönderme 40,3 43,5 35,5
Telefon aramaları için İnterneti kullanma 19,3 20,2 17,9
Bir program paylaşım programı yardımı ile müzik ve film
değiş tokuşu 20,0 21,9 17,1
Bir web sitesi tasarlamak 5,0 6,4 3,0
Bir web sitesine, müzik, resim, film, metin, oyun
yükleme 34,1 36,4 30,6
İnternet tarayıcısının güvenlik ayarlarını değiştirmek 20,5 23,4 16,1
Hiçbiri 2,4 2,3 2,6
Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam 100 olmayabilir.
Şekil 5.2. İnternet Kullanım Tarzı Kategorilerinin İnternet Kullanıcıları Arasındaki Oranı (Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2013a, s. 82)