Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Gelişimi

Uzaktan eğitim serüveni diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de mektupla öğretime dayanmaktadır. Ülkemizde uzaktan eğitim fikrinin oluşması Tanzimat Dönemi’ne (1839-1876) kadar uzanmaktadır. Bu dönemde ders kitaplarının basımı ve dağıtımının güçlüğü sebebiyle dergiler de eğitimde kullanılmıştır. 1860’ların başında “halkın eğitimi” anlayışıyla halka açık dersler verilmeye başlanmıştır. Bazı derslerin bir gazete aracılığıyla halka ulaştırılması uzaktan eğitimin Türkiye’deki ilk fikri sayılabilir (Göktaş, Gedik, Karoğlu ve Çağıltay, 2009: 81). Türkiye’de uzaktan eğitimin başlangıcı bu yönüyle dünyadaki diğer örneklerle benzeşmektedir.

1924 yılında ülkemize gelerek incelemelerde bulunan John Dewey, hazırladığı “Öğretmen Eğitimi Raporu” ile öğretmenlerin eğitiminde mektupla öğretimden yararlanmayı önermiştir. Ayrıca 1927 yılında, çok düşük olan okuma- yazma oranını arttırmayı hedefleyen “Muhabere Yoluyla Tedrisat” (Mektupla Öğretim) uygulaması önerilmiştir. 1959’da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü tarafından mektupla öğretim ile uygulamalar gerçekleştirilmiştir. 1960 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Eğitim Müsteşarlığı, bazı teknik konuları öğretmek ve orta dereceli meslek okulu mezunlarına yükseköğretim olanağı sunmak üzere “İstatistik ve Yayım Müdürlüğü” bünyesinde uzaktan eğitim yapmayı amaçlayan “Mektupla Öğretim Merkezi Kurulu’nu kurmuştur. (Yalçınalp, 2013: 146). 1966 yılında bu çalışmalar genel müdürlük düzeyinde örgütlenerek yaygınlaşmıştır (Alkan, 1996: 21). Bu kurum 1974 yılından itibaren “Mektupla Yükseköğretim Merkezi” olarak görev üstlenmiştir. Temel amacı çağdaş bir uzaktan eğitim sistemi geliştirmek olan “Eğitim Teknolojisi Strateji ve Yöntem Komitesi” oluşturulmuş, pilot kurum olarak “Deneme Yükseköğretim Okulu” açılmıştır. Bu kurumlar yerini Yaygın Yükseköğretim Kurumuna (YAYKUR) bırakmıştır. 1978 yılında “Açık Üniversite” kurumunun yükseköğretimde kurulması girişimi MEB tarafından başlatılmış ancak yasalaşamamıştır (Alakuş, 2003). Yaykur’un uzaktan eğitim çalışmalarını Film- Radyo Televizyon ile Eğitim Merkezi tarafından yapılan TV programları izlemiştir.

29

1983 yılında açılan Açık Öğretim Fakültesi ve 1992’de kurulan Açık Öğretim Lisesi ülkemizde uzaktan eğitim açısından dönüm noktasıdır. 6 Kasım 1981 tarih ve 2547 sayılı kanunun 5 ve 12. maddeleri ile üniversitelere açık öğretim yapma hakkı tanınmıştır. Bu görev 20 Temmuz 1982’de çıkartılan 41 sayılı kanun hükmünde kararname ile Anadolu Üniversitesi’ne verilmiştir. 1993 yılında uzaktan eğitim sistemi, 496 sayılı kanun hükmünde kararname ile günün eğitim gereksinimlerine göre yeniden yapılandırılarak dört yıllık işletme ve iktisat fakültelerine dönüştürülmüştür. 1999 yılında “İnternet Tabanlı Deneme Sınavları” uygulaması ve uydu bağlantılı olarak video konferans desteği başlamıştır (AÖF, 2015).

1999 tarihinde Yükseköğretim Kurulu’nun aldığı karar ile Enformatik Milli Komitesi kurulmuştur. “Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Yüksek Öğretim” ile uygulamasına başlanan uzaktan eğitim, gelişen teknolojiyle beraber günümüze kadar değişim göstermiştir. Tübitak-Bilten ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında, “Dünyada ve Türkiye’de Uzaktan Eğitim Uygulamaları ve Modern İletişim Teknolojilerinin Uzaktan Eğitimde Kullanılması Araştırması”, “Etkileşimli Uzaktan eğitimde Kablo yayıncılığı ve Uygulamaları Projesi” ve “Öğrenme Merkezleri” araştırma çalışmaları yürütülmüştür. Ülkemizdeki üniversitelerde internete dayalı uzaktan eğitim çalışmaları 1997 yılında sertifika programları ve kampüs içi dersler olarak başlamıştır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Bilgisayar Mühendisliği Bölümü tarafından Mayıs 1998’de İnternete Dayalı Eğitim-Asenkron (IDEA) Bilgi Teknolojileri Sertifika Programı, ODTÜ Enformatik Enstitüsü tarafından 1. sınıflar için hazırlanan, ofis uygulamalarını tanıtan, IS100 Bilgi Teknolojilerine ve Uygulamalarına Giriş dersi ve Web tabanlı eğitim yönetim sistemi NET-Class geliştirilerek METU-Online sistemi üzerinden kampüs tabanlı dersler verilmeye başlanmıştır (Türkiye 2. Bilişim Şurası Taslak Raporu, 2004: 31-32).

Günümüzde yükseköğretim kurumlarında uzaktan öğretim ile ilgili uygulamalara yönelik düzenlemeler “Yüksek Öğretim Kurumlarında Uzaktan Öğretime İlişkin Usul ve Esaslar” ile hüküm altına alınmıştır (YÖK, 2013). 2014 itibariyle ülkemizdeki üniversitelerin 41 farklı eğitim programında toplam 86 uzaktan eğitim ön lisans programı bulunmaktadır. Bu eğitim programlarının dağılımına bakıldığında işletme, bilgisayar programcılığı, sağlıkla ilgili alanlar, bilgi yönetimi ve muhasebe programlarının en fazla açılan programlar olduğu göze

30

çarpmaktadır. Uzaktan eğitim lisans programlarına bakıldığında çok farklı programlarda uzaktan eğitim bölümleri bulunmaktadır. Bunlar arasında; İşletme, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi, Endüstri Mühendisliği, Türk Dili ve Edebiyatı bölümleri mevcut olup bunların dışında, ekonomi, tarih, coğrafya, iktisat, matematik gibi sosyal ve fen bilimleri alanlarında farklı bölümler de bulunmaktadır. Uzaktan Eğitim lisansüstü programlar incelendiğinde 2014 yılı itibariyle 60 farklı program için 82 uzaktan eğitim yüksek lisans programının

olduğu belirlenebilmiştir (Tekedere, 2014: 459).

Özellikle son yıllarda ülkemizde bilgi toplumu yaratmanın ve eğitimde teknolojinin ağırlıklı olarak kullanılmasının hedeflendiği görülmektedir. Son yıllardaki kalkınma planlarında;

1. Eğitimde yeni teknolojilerin kullanılması ve yaygınlaştırılmasında

ilköğretimden başlamak üzere eğitimin her kademesinde bilgisayarlı eğitime geçilmesi, her okula internet erişiminin sağlanması ve müfredat programlarının yazılım programları olarak üretilmesi,

2. Eğitimin her kademesinde teknolojinin sağladığı imkânlardan özellikle

bilgisayar teknolojisinden azami ölçüde yararlanılması, uzaktan eğitim ve ileri teknolojileri kullanan yeni eğitim yöntemlerinin uygulamaya konulması,

3. Toplumda yaşam boyu eğitim anlayışının benimsenmesi amacıyla e-

öğrenme dâhil, yaygın eğitim imkânları geliştirilmesi, eğitim çağı dışına çıkmış kişilerin açık öğretim fırsatlarından yararlanmalarının sağlanması, beceri kazandırma ve meslek edindirme faaliyetlerinin arttırılması amaçlanmıştır (www.kalkinma.gov.tr).