Türkiye‟de Trafik Eğitiminin Tarihçesi

Okulların eğitim programlarında trafik eğitimi 1950‟li yıllarda yer verilmesine rağmen ders olarak trafik eğitimi okullarda sonraki yıllarda verilmeye baĢlamıĢtır. Trafik eğitiminin okulların eğitim programlarında yer alması 1958 yılında olmuĢtur. Trafik eğitiminin öğretim sistemine paralel olarak Sosyal Bilgiler ve Hayat Bilgisi derslerinde yer alması sağlanmıĢtır. 1974 yılında, 9. Milli Eğitim ġurasının aldığı kararla, ortaokullarda trafik seçmeli dersler arasında yer almıĢtır. 13.10.1966 tarih ve 12425 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Trafik Fonu Tahsis Yönetmeliğinin ilgili maddeleri Çocuk Trafik Eğitim Parklarına hizmet ve fon tahsisinin göz önünde bulundurulmasını istemiĢ ve yönetmeliğe göre Çocuk Eğitim Parklarının yapılması konusunda Belediye ve Ġl Özel Ġdarelerine görev verilmiĢtir (Tombaklar, 2002:8–9).

06.06.1983 tarih ve 2140 sayılı Tebliğler Dergisi‟nde yayımlanan Ġlkokul, Ortaokul, Lise ve Dengi Okullar Eğitici ÇalıĢmalar Yönetmeliği‟nin “Eğitici Kollar” bölümünde „Trafik Koluna‟, “Okullarda Kutlanacak veya Anılacak Gün ve Haftalar” bölümünde ise „Trafik Haftasına‟ yer verilmiĢtir. Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanlığı‟nın 29.01.1992 tarih ve 131 sayılı kararı ile Trafik Güvenliği Eğitimi ortaöğretim programında “Trafik Bilgisi” adında ilk defa seçmeli bir ders olarak yer almıĢtır (SayıĢtay Trafik Raporu, 2008:60). Yani trafik güvenliği eğitimi, Türkiye‟de ilk defa 1992 yılında seçmeli ders olarak ortaöğretimde okutulmaya baĢlanmıĢtır.

1996–1997 eğitim-öğretim yılında temel eğitimin ilk beĢ yılında trafik eğitimi, haftada birer saat olmak üzere dönüĢümlü olarak “Çevre, Sağlık, Trafik ve

Okuma” dersleri içinde verilmiĢtir (Tombaklar, 2002:2). 1996 yılında Karayolları Trafik Kanununda yapılan değiĢiklik ile trafik güvenliği eğitiminin ilköğretim ve ortaöğretimde zorunlu ders olarak okutulması kabul edilmiĢtir (Karayolları Trafik Kanunu, 1983:47). Bu bağlamda, Türkiye‟de ilk olarak 10.09.1997 tarih ve 143 sayılı Karar ile kabul edilen, Ġlköğretim Okulu Haftalık Ders Çizelgesinde, 6. ve 8. sınıflara haftada 1 saat zorunlu trafik ve ilkyardım dersi konulmuĢtur. Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanlığı‟nın 03.11.1997 tarih ve 155 sayılı kararı ile de Ġlköğretim Trafik ve Ġlkyardım Eğitimi (6. ve 8. sınıflar) Dersi Öğretim Programı kabul edilmiĢtir.

1992 yılından itibaren Trafik Eğitimi 1–2 Ģeklinde ortaöğretim okullarında seçmeli ders olarak verilen trafik dersi, 2492 sayılı Tebliğler Dergisi‟nde yayınlanan MEB Talim Terbiye Kurulu BaĢkanlığı‟nın 19.08.1998 tarih ve 174 sayılı kararı ile yine seçmeli ders olarak “Trafik Bilgisi” ismiyle verilmeye devam etmiĢtir. 1997– 1998 eğitim-öğretim yılından itibaren ilköğretim okullarının 6. ve 8. sınıflarında trafik güvenliği eğitiminin haftada 1 saat zorunlu bir ders olarak okutulmasına baĢlanmasına rağmen Karayolları Trafik Kanunu gereği ortaöğretimde de zorunlu olması gereken trafik güvenliği eğitimi dersi, 2007–2008 eğitim-öğretim yılına kadar ortaöğretimde seçmeli ders olarak okutulmuĢtur. Dolayısıyla 2007–2008 eğitim öğretim yılından sonra ancak ortaöğretim 11. sınıfta “Trafik ve Ġlkyardım” dersi ilk kez haftada 1 saat zorunlu ders olarak okutulmaya baĢlamıĢtır (MEB, 1992).

Meb tarafından yayınlanan SayıĢtay Trafik Raporu, (2008:60). Bu ders özel okullar ve Anadolu, fen vb. liselerin 11. sınıfında da zorunlu olarak okutulmaktadır. Trafik ve Ġlk Yardım dersinde Talim ve Terbiye Kurulu‟nun 29.01.1992 tarih ve 12 sayılı Kararı ile kabul edilen öğretim programı uygulanmaktadır (MEB, 1992).

2004–2005 eğitim-öğretim yılında ilköğretim programı tekrar gözden geçirilmiĢ ve ilköğretimin ilk beĢ yılında “Trafik ve Ġlk Yardım”a iliĢkin bilgilere Hayat Bilgisi dersi baĢta olmak üzere, ĠĢ Eğitimi ve Beden Eğitimi derslerinde yer verilmesine karar verilmiĢtir. Ġlköğretim 6. ve 8. sınıflarda yine haftada 1 saat süre ile “Trafik ve Ġlk Yardım” dersi zorunlu ders olarak yer almaktadır.

Talim ve Terbiye Kurulunun 14.07.2005 tarih ve 192 sayılı kararı ile 2005– 2006 eğitim-öğretim yılından itibaren, yeni “Trafik ve Ġlk Yardım Eğitimi Dersi”nin öğretim programı hazırlanıncaya kadar, 2005–2006 eğitim-öğretim yılından itibaren ilgili sınıfların zümre öğretmenlerince, Trafik ve Ġlk Yardım 6. sınıf öğretim programından belirlenecek konuların 4. sınıfta; 8. sınıf öğretim programından belirlenecek konuların ise 5. sınıfta, öğrencilerin düzeyi de dikkate alınarak okutulması kabul edilmiĢtir (MEB, 2005). Daha sonra, 17.07.2006 tarihinde Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanlığının 312 sayılı Kurul kararı ile ilköğretimde zorunlu olarak okutulan “Trafik ve Ġlkyardım” dersi 6. ve 8. sınıflardan kaldırılarak 4. ve 5. sınıflarda haftada 1 saat zorunlu olarak okutulmaya baĢlanmıĢtır. Trafik güvenliği eğitimi öğretim programının içeriği de bu doğrultuda değiĢtirilerek 2007–2008 eğitim-öğretim yılından itibaren “Ġlköğretim Trafik ve Ġlkyardım Dersi Öğretim Programı” uygulanmaya baĢlanmıĢtır.

Daha sonra, Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanlığı‟nın 03.11.1997 tarih ve 155 sayılı kararı ile kabul edilen Ġlköğretim Trafik ve Ġlkyardım Eğitimi (6. ve 8. sınıflar) Dersi Öğretim Programı 6. sınıfta 2007–2008 öğretim yılı ve 8. sınıfta ise 2008–2009 öğretim yılı itibariyle uygulamadan kaldırılmıĢtır. 2007 yılında Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanlığı‟nın 04.06.2007 tarihli ve 111 sayılı Kurul Kararı ile kabul edilen “Ġlköğretim Okulları Haftalık Ders Çizelgesi”ne göre “Trafik ve Ġlkyardım Dersi”nin adı “Trafik Güvenliği” olarak değiĢtirilmiĢtir. Ayrıca Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanlığı‟nın 25.12.2008 tarihli ve 279 sayılı Kararı eki Ġlköğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgesi gereği ilköğretim okullarında 4. ve 5. sınıflarda Trafik Güvenliği dersi haftada 1‟er saat okutulmaktadır (MEB, 2007).

1996 yılında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda (1983:8) yapılan bir düzenleme ile okul öncesi, okul içi ve okul dıĢı trafik eğitimini düzenleyen Trafik Genel Eğitim Planını (TGEP) hazırlama ve ilgili kuruluĢlarla iĢbirliği yaparak uygulama görevi Milli Eğitim Bakanlığına verilmiĢtir. Konuyla ilgili kurum ve kuruluĢların görüĢleri de alınarak bu amaç doğrultusunda hazırlanan TGEP 12.10.2001 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir.

1997 yılında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun (1983:47) 125. maddesi ile ise yerel, bölgesel ve ulusal radyo ve televizyon kuruluĢlarının, haftalık eğitim programlarının en az 30 dakikasını trafik eğitim programlarına ayırmaları zorunlu

hale getirilmiĢ ve programların denetiminin ise Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından yapılması düzenlenmiĢtir.

1998 yılında, Karayolları Trafik Kanununun (1983:46-47) 124. maddesi ve bu maddeye dayanılarak çıkarılan Çocuk Trafik Parkları Yönetmeliği ile okul öncesi çocuklara ve ilköğretim öğrencilerine trafik bilgisi vermek ve kurallara uyma alıĢkanlığı kazandırmak amacı ile il özel idareleri ve belediyelere, ilin ihtiyacına cevap verecek sayıda çocuk trafik eğitim parkı yapma/yaptırma görevi verilmiĢtir.

MEB ise çocuk trafik parklarının okul öncesi çocukları ile ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin yararlanacağı Ģekilde planlamasını yapmak ve aksatılmadan uygulanmasını sağlamakla yükümlü tutulmuĢtur.

1997–2000 yılları arasında yürütülen Karayolu ĠyileĢtirme ve Trafik Güvenliği (KĠTGĠ) Projesi kapsamında seçilen illerde, trafik yoğunluğunun fazla olduğu bölgelerde bulunan okullardaki öğretmen, öğrenci ve halkın bilinçlendirilmesi amacıyla, farklı illerden 322 proje okulundan 479 öğretmen, formatör öğretmen olarak eğitimden geçirilmiĢtir. Bu öğretmenlerin de bulundukları il veya ilçedeki okullarda görev yapan öğretmenlere kursta edindikleri bilgileri aktarmaları planlanmıĢtır (SayıĢtay Trafik Raporu, 2008:6).

2010–2011 yılından itibaren uygulanacak olan Ġlköğretim Okulları Ders Çizelgeleri, seçmeli dersler ile açıklamaları 20.07.2010 tarihli ve 75 sayılı Talim ve Terbiye Kurulu Kararı belirlenmiĢtir. Buna göre; Ġlköğretim 4. ve 5. sınıflarda okutulmakta olan “Trafik Güvenliği” derslerinin öğretim programları birleĢtirilerek 2012–2013 öğretim yılından itibaren sadece 5. sınıfta haftada 1 ders saatinde uygulanacak ve 4. sınıfta bu dersten boĢalan 1 ders saatinde de “Serbest Etkinlikler” yapılacak. Trafik güvenliği dersi iĢlenirken “ders içi faaliyet” kapsamında, gerektiğinde tıp doktoru ve trafik polislerinden yararlanılabilecektir. Aynı Ģekilde 20.08.2010 tarih ve 76 sayılı karar ile ise trafik eğitimi ortaöğretim okullarında 12. sınıflarda haftada 1 saat uygulanmak üzere zorunlu dersler arasında yer alacaktır (MEB, 2010).

Temel Eğitim Genel Müdürlüğünün 19.06.2012 tarihli ve 9596 sayılı; Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 26.06.2012 tarihli ve 9578 sayılı yazısı üzerine Kurulumuzda görüĢülen “Trafik Güvenliği” dersinin, 2012-2013; 2013-2014; 2014-

2015 Öğretim Yıllarına mahsus olmak üzere 4. sınıflarda, serbest etkinliklerin 1 (Bir) ders saatinde okutulması kararlaĢtırıldı (MEB, TTkb, 2012).